Komisja wyborcza jest to kolegialny organ, który ma za zadanie przygotować i przeprowadzić wybory oraz sprawować nadzór nad samym aktem głosowania. W Polsce stałym organem wyborczym jest Państwowa Komisja Wyborcza. Inne komisje wyborcze są powoływane dla wykonania określonych zadań. Okręgowe komisje wyborcze w wyborach do Sejmu i Senatu rejestrują kandydatów oraz ustalają wyniki głosowania i wyborów w okręgach wyborczych. Natomiast obwodowe komisje wyborcze organizują głosowanie i nadzorują jego przebieg.
Polecamy: RODO dla samorządu i administracji. Wzory dokumentów z objaśnieniami
Członkowie komisji
Można być członkiem tylko jednej komisji wyborczej. Nie mogą być członkami komisji kandydaci na posłów i kandydaci na senatorów, pełnomocnicy wyborczy i pełnomocnicy finansowi komitetów wyborczych oraz mężowie zaufania. Jeżeli członek komisji zdecyduje się kandydować w wyborach, traci członkostwo w komisji z dniem podpisania zgody na kandydowanie na posła lub kandydowanie na senatora. Tak samo dzieje się, gdy obejmie funkcję pełnomocnika lub męża zaufania.
ZADANIA KOMISJI
Do zadań obwodowej komisji wyborczej należy:
• przeprowadzenie głosowania w obwodzie,
• czuwanie w dniu wyborów nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego w miejscu i w czasie głosowania,
• ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przekazanie ich właściwej okręgowej komisji wyborczej.
Skład komisji
Komisje obwodowe zgodnie z ordynacją wyborczą powołuje spośród wyborców, najpóźniej w 21 dniu przed dniem wyborów wójt (burmistrz, prezydent miasta). W jej skład wchodzi od 6 do 10 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych komitetów wyborczych lub upoważnione przez nich osoby. Kandydatami do komisji mogą być tylko osoby ujęte w stałym rejestrze wyborców danej gminy. Dodatkowo w skład komisji wyborczej wchodzi jedna osoba wskazana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Dla stałych obwodów głosowania jest to osoba spośród pracowników samorządowych gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych.
Pełnomocnik wyborczy komitetu wyborczego lub upoważniona przez niego osoba mogą zgłosić do każdej komisji tylko po jednym kandydacie. Zgłoszenia dokonuje się najpóźniej w 30 dniu przed dniem wyborów. Zgłoszenie kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych jest dokonywane na druku, którego wzór stanowi załącznik do rozporządzenia w sprawie powoływania komisji obwodowych. W zgłoszeniu podaje się: nazwę komitetu wyborczego, imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL kandydata, numer obwodu, jego siedzibę oraz oświadczenie kandydata, że wyraża zgodę na powołanie w skład wskazanej komisji. Składy obwodowych komisji wyborczych wójt (burmistrz, prezydent miasta) podaje niezwłocznie do publicznej wiadomości przez wywieszenie wykazu w siedzibie urzędu gminy (miasta) i w siedzibach obwodowych komisji wyborczych.
W wypadku zgłoszenia więcej niż dziesięciu kandydatów skład osobowy komisji ustala się w drodze publicznego losowania przeprowadzonego przez wójta (burmistrza prezydenta miasta). Jeżeli liczba kandydatów zgłoszonych jest mniejsza niż sześć, uzupełnienia składu komisji do jej minimalnego składu dokonuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) spośród osób ujętych w stałym rejestrze wyborców tej gminy.
Posiedzenie komisji
Pierwsze posiedzenie komisji organizuje wójt lub burmistrz (prezydent miasta). Obwodowa komisja wyborcza na pierwszym posiedzeniu wybiera spośród siebie przewodniczącego i jego zastępcę. Skład komisji podaje się do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty. W obecnych wyborach do 21 września wójt będzie przyjmował zgłoszenia na członków obwodowych komisji wyborczych, natomiast 30 września upłynie termin na ich powoływanie.
Pomieszczenia dla komisji
Obsługę administracyjną i warunki techniczno-materialne pracy obwodowej komisji wyborczej oraz wykonanie zadań związanych z organizacją i przeprowadzaniem wyborów na obszarze gminy zapewnia wójt (burmistrz lub prezydent miasta) jako zadanie zlecone gminie. Jednostki organizacyjne sprawujące zarząd nad państwowymi i komunalnymi budynkami obowiązane są do bezpłatnego udostępnienia pomieszczenia wskazanego przez: dyrektora właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego - z przeznaczeniem na siedziby okręgowych komisji wyborczych, wójta (burmistrza, prezydenta miasta) - z przeznaczeniem na siedziby obwodowych komisji wyborczych. Pomieszczenia przeznaczone na siedziby okręgowych i obwodowych komisji wyborczych powinny być łatwo dostępne dla osób niepełnosprawnych.
WYGAŚNIĘCIE CZŁONKOSTWA
Członkostwo w obwodowej komisji wyborczej wygasa m.in. wskutek:
• zrzeczenia się członkostwa,
• odwołania,
• śmierci członka komisji,
• utraty prawa wybierania lub niefigurowania w stałym rejestrze wyborców danej gminy.
Osoby niepełnosprawne
Na każde 15 tys. mieszkańców gminy powinien przypadać co najmniej jeden lokal wyborczy dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, z tym że w każdej gminie powinien być co najmniej jeden taki lokal. W informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych komisji wyborczych lokale obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych oznacza się adnotacją: lokal dostosowany do potrzeb wyborców niepełnosprawnych. Zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji lokal wyborczy powinien znajdować się na parterze budynku, który jest wyposażony w podjazdy lub inne urządzenia umożliwiające samodzielne dotarcie wyborcy niepełnosprawnego do lokalu wyborczego na wózku inwalidzkim, oraz powinien mieć wymiary zapewniające swobodne poruszanie się po nim wyborców niepełnosprawnych, w szczególności przejście pomiędzy miejscem wydania karty do głosowania, miejscem zapewniającym tajność głosowania a urną powinno mieć szerokość co najmniej 1,5 m. Urna wyborcza w lokalu wyborczym powinna mieć nie więcej niż 1 m wysokości.
W lokalu wyborczym należy zapewnić osobom niepełnosprawnym co najmniej jedno miejsce zapewniające tajność głosowania, dostosowane do potrzeb wynikających z ich niepełnosprawności. W lokalu wyborczym urzędowe obwieszczenia i informację Państwowej Komisji Wyborczej umieszcza się również w miejscu dostępnym dla wyborców poruszających się na wózkach inwalidzkich na wysokości 0,9 m.
PODSTAWA PRAWNA
• Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej z 12 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2001 r. nr 46, poz. 499 ze zm.).
• Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 31 lipca 2001 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych (Dz.U. z 2001 r. nr 81, poz. 888 ze zm.).