JACEK SĘKIEWICZ
ekspert regionalny ds. informacji o narkotykach i narkomanii
Problemy narkotyków mają uniwersalny charakter, a ich lokalne odbicie powinna cechować daleko posunięta specyfika. U podstaw budowania lokalnego programu profilaktycznego oraz przeciwdziałania narkomanii istotny wydaje się kontekst społeczny, ekonomiczny, a także kulturowy właściwy dla każdej społeczności. Program zapobiegania narkomanii, jeśli ma być skuteczny, powinien uwzględniać specyfikę w każdym z tych wymiarów. Ustawowe zobowiązanie do tworzenia gminnych programów przeciwdziałania narkomanii nakłada na gminy konieczność opracowania takich programów, a powinno to być poprzedzone sporządzeniem lokalnej diagnozy.
U podstaw zasady identyfikowania potrzeb i znajdowania rozwiązań z udziałem grup, które te potrzeby wyrażają, leży wiedza, kto będzie realizował GPPN.
Wiele decyzji odnoszących się do szczegółowych rozwiązań programu deleguje się na poziom gminny (lokalny). W programie powinna być przyjęta zasada, według której gminny program przeciwdziałania narkomanii nakreśla główne kierunki zmian, natomiast szczegółowe rozwiązania będą wypracowywane na różnych szczeblach samorządu oraz w partnerstwie z instytucjami realizującymi GPPN. Władze gminy są inicjatorem współpracy i ważne jest, aby współpraca odbywała się na zasadach autentycznego partnerstwa.
Sukces gminnego programu przeciwdziałania narkomanii w znacznym stopniu zależy od szerokiej koalicji instytucji, organizacji i osób gotowych uczestniczyć w jego realizacji. Im szersza koalicja, tym większe prawdopodobieństwo, że przygotowany program uwzględni wieloaspektowe uwarunkowania i konsekwencje problemów narkomanii. Wymogiem minimalnym jest rozpoznanie i zachęcenie do współpracy kluczowych instytucji, które na terenie gminy zajmują się z różnych perspektyw problemem, którego strategia dotyczy. W przypadku programów minimalizujących problemy związane z ograniczeniem popytu na narkotyki są to zazwyczaj szkoły, pomoc społeczna, służba zdrowia, instytucje podległe władzom gminy, a także organizacje pozarządowe działające na jej terenie.
Konstruowanie gminnego programu przeciwdziałania narkomanii wymaga określonych zasad: wyznaczenia lidera i powołania zespołu roboczego. Czasami może się pojawić potrzeba tworzenia zespołów tematycznych do pracy nad konkretnymi grupami tematów. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, zmieniając przepisy ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, wskazuje źródła finansowania zadań ujętych w wojewódzkim i gminnym programie przeciwdziałania narkomanii. Są to m.in. dochody z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż detaliczną i hurtową alkoholu. Zasadniczym źródłem finansowania GPPN są środki pochodzące z opłat za wystawienie zezwoleń na handel alkoholem. Na zadania związane z przeciwdziałaniem narkomanii przeznacza się wymienione środki, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby samorząd przekazywał ze swojego budżetu dodatkowe środki, gdyż przeciwdziałanie narkomanii, podobnie jak utrzymanie szkół czy budowa dróg, jest zadaniem własnym gminy.
Innymi źródłami finansowania mogą być środki pochodzące z tzw. mechanizmów finansowych - Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), programy ogólnokrajowe wykorzystujące finanse UE (EFS) oraz programy krajowe.
WNIOSEK
Konstruowanie gminnego programu przeciwdziałania narkomanii wymaga określonych zasad: wyznaczenia lidera i powołania zespołu roboczego. Czasami może się pojawić potrzeba tworzenia zespołów tematycznych do pracy nad konkretnymi grupami tematów.
ŁS