Teresa Jakutowicz
dyrektor Biura Informacji i Promocji Ministerstwa Infrastruktury
W przypadku jednostek samorządu terytorialnego przed wszczęciem przez wojewodę postępowania o ustalenie lokalizacji linii kolejowej wnioskodawca (minister właściwy do spraw transportu) zwraca się do organów wymienionych w art. 9o ust. 3 pkt 4 ustawy o wyrażenie opinii w zakresach wskazanych w ustawie. Opinie właściwych organów stanowią załącznik do wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej.
Jednostki samorządu terytorialnego, na tym etapie realizacji przedsięwzięcia, upoważnione są do zajęcia stanowiska, m.in. w zakresie zadań samorządowych, służących realizacji celu publicznego, w odniesieniu do terenów przewidywanych pod inwestycje kolejowe, a nie objętych aktualnymi planami zagospodarowania przestrzennego (art. 9o ust. 3 pkt 4 lit. g) ustawy).
Przedkładany do zaopiniowania materiał, ze względu na jego walory dokumentacyjne i szczegółowość, powinien posłużyć jednostkom samorządu terytorialnego nie tylko do wyrażenia wymaganej ustawowo opinii, ale również do przeprowadzenia analizy proponowanych przez inwestora rozwiązań projektowych.
Należy podkreślić, że na wydanie opinii, o której mowa wyżej, właściwe organy, w tym jednostki samorządu terytorialnego, mają jedynie 30 dni od dnia otrzymania wniosku. Niewydanie opinii w tym terminie traktuje się jako brak zastrzeżeń do wniosku (art. 9o ust. 4 ustawy). Wskazane byłoby również przeprowadzenie przez właściwe jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, już na omawianym wstępnym etapie, szczegółowego rozpoznania propozycji projektowych pod kątem zabezpieczenia interesów lokalnej społeczności. Wcześniejsze przygotowanie stanowiska w tych kwestiach pozwoli, jeśli będzie to konieczne, na sformułowania ewentualnych zarzutów i podjęcie merytorycznej dyskusji dotyczącej wariantowych rozwiązań już w pierwszej fazie postępowania o ustalenie lokalizacji linii kolejowej.
Wojewoda w odrębnym postępowaniu ustala wysokość odszkodowania. Wysokość odszkodowania nalicza się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej oraz według jej wartości w dniu wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Odszkodowanie podlega waloryzacji na dzień wypłaty (art. 9y ust. 1 i 2 ustawy).
Stronie odwołującej się od decyzji ustalającej wysokość odszkodowania, na jej wniosek, wypłaca się kwotę określoną w decyzji. Wypłata tej kwoty nie ma wpływu na prowadzone postępowanie odwoławcze (art. 9z ustawy).
Na tym etapie postępowania jednostki samorządu terytorialnego powinny zwrócić uwagę na poprawność ustalenia wysokości odszkodowania.
Przede wszystkim należałoby skontrolować, czy została naliczona dodatkowa należność przysługująca samorządom w szczególnych okolicznościach. Otóż wiele spośród inwestycji jednostek samorządu terytorialnego zostało zrealizowanych przy udziale środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. Zmiana przeznaczenia gruntu zabudowanego taką inwestycją samorządową, zlokalizowanie na nim np. linii kolejowej, rodzi konsekwencje finansowe dla jednostki samorządu terytorialnego, ponieważ dofinansowana budowa nie zachowa określonej w umowie trwałości. W takim przypadku zapisy umów unijnych najczęściej przewidują zwrot dotacji.
Jeśli przejmowany pod inwestycje kolejowe teren zabudowany jest obiektami infrastruktury służącymi wykonywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, a obiekty te zostały zrealizowane przy wykorzystaniu środków unijnych, to odszkodowanie powiększa się o kwotę podlegających zwrotowi środków pochodzących z dofinansowania (art. 9y ust. 5 ustawy).
Jeżeli wywłaszczenie części nieruchomości uniemożliwia prawidłowe zagospodarowanie pozostałej jej części, należy do ministra właściwego do spraw transportu złożyć wniosek o nabycie niefunkcjonalnej części nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa (art. 9t ust. 2 ustawy).
ZK
Podstawa prawna
• Art. 9o, 9t, 9y, 9z ustawy z 19 września 2007 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 191, poz. 1374).