Możliwość otrzymania prefinansowania (zaliczki) kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia to możliwość dysponowania kapitałem już od początku inwestycji, realizowanej w ramach pomocy unijnej.
Zaliczka nawet na 100% inwestycji
Zaliczki obok refundacji są obecnie podstawową formą otrzymania dofinansowania z programów unijnych. Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z 7 września 2007 r. w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych (dalej: rozporządzenie w sprawie wydatków) przewiduje możliwość otrzymania zaliczek, w jednej lub kilku transzach, nawet w wysokości 100% przyznanego dofinansowania. Te preferencyjne sposoby finansowania dotyczą przedsięwzięć realizowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Nieco gorzej wygląda natomiast sytuacja w innych programach. W Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym (RPO) wysokość prefinansowania może wynieść maksymalnie do 20% wartości inwestycji. Natomiast w województwie opolskim, pomorskim i lubelskim w ramach RPO w ogóle nie ma takiej możliwości.
Kto otrzyma zaliczkę
Podstawą otrzymania zaliczki w każdym programie operacyjnym jest zawarcie umowy o dofinansowanie projektu lub o dotację. Istnieje oczywiście możliwość otrzymania zaliczki do np. połowy przyznanej dotacji, a reszta, czyli 50% kosztów, może być pokryta w formie refundacji poniesionych wydatków kwalifikowanych.
Zaliczki będą przyznawane przede wszystkim samorządom, u których z racji szczupłości środków budżetowych może zaistnieć groźba niezrealizowania projektu. Samorządy wnioskując o zaliczkę nie muszą ustanawiać żadnego zabezpieczenia prawnego lub majątkowego, jak to jest w przypadku innych beneficjentów spoza sektora finansów publicznych.
Wszystkie prace związane z projektem muszą być realizowane zgodnie z harmonogramem czasowym przedsięwzięcia, jaki jest zawarty w studium wykonalności lub w opisie projektu.
Jest to możliwość, a nie obowiązek
Otrzymanie zaliczki to jedna z możliwości otrzymania dofinansowania. Nie jest to obowiązek prawny instytucji zarządzającej programem unijnym, nie jest to też konieczność dla głównego darczyńcy, czyli Komisji Europejskiej.
Aby otrzymać zaliczkę, samorząd musi wykazać przed komisją przyjmującą i oceniającą wnioski, a następnie podczas zawierania umowy o dotację, że realizacja projektu wymaga wsparcia w postaci prefinansowania.
Pierwszym etapem jest jednak sporządzenie bardzo dobrego projektu. Musi on być napisany precyzyjnie, w przejrzysty i zrozumiały nie tylko dla prawników i inżynierów sposób. Trzeba pamiętać, że w komisjach konkursowych zasiadają także osoby z wykształceniem humanistycznym, nieznające terminologii wiążącej się z projektem (np. budowy oczyszczalni ścieków).
Zaliczki nie będą przyznawane automatycznie, a każdy wniosek o wypłatę będzie traktowany indywidualnie.
Ubiegająca się o prefinansowanie gmina powinna negocjować najkorzystniejsze dla siebie warunki otrzymania zaliczki. Najlepiej starać się o jak największą transzę albo, jeżeli dane działanie i program daje taką możliwość - o zaliczkę w wysokości 100% przyznanej dotacji. Takie rozwiązanie pozwala na pomniejszenie kosztów realizacji projektu, ponieważ samorząd realizując przedsięwzięcie, nie musi wtedy zaciągać dodatkowych kredytów. W takiej sytuacji koszty kwalifikowane inwestycji zostaną w całości pokryte z dotacji. Administracja lokalna oszczędza czas i pieniądze, rezygnując ze starań o pozyskanie finansowania zewnętrznego.
ZALICZKĘ MOŻNA OTRZYMAĆ, GDY:
• projekt dobrze wpisuje się w potrzeby gminy (regionu), jest społecznie oczekiwany i kwalifikuje się do wsparcia finansowego,
• gmina udowodni przed instytucją zarządzającą programem operacyjnym, że z powodu braku środków własnych może mieć problemy z realizacją projektu,
• samorząd wykaże, iż staranie się o kredyt bankowy lub pozyskanie środków z emisji obligacji - w celu przeprowadzenia inwestycji przed otrzymaniem refundacji - to zbyt duże obciążenie dla gminy.
OKOŁO 10 MLD ZŁ NA ZALICZKI
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego szacuje, że w okresie 2008-2013 w formie zaliczek z różnych unijnych programów operacyjnych zostanie wypłacona kwota 10 mld euro. Średniorocznie będzie to ok. 1,25 mld euro.
Andrzej Okrasiński
Podstawy prawne:
• Ustawa z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2007 r. nr 223, poz. 1655)
• Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z 7 września 2007 r. w sprawie wydatków związanych z realizacją programów operacyjnych (Dz.U. nr 175, poz. 1232)