Od 19 listopada 2007 r. obowiązuje ustawa z 7 września 2007 r. o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 191, poz. 1365). Zgodnie z przepisami tej ustawy tzw. inwentaryzacja przez starostów nieruchomości na ziemiach odzyskanych miała się zakończyć 19 maja tego roku. Niestety, nie udało się to. Od wejścia w życie ustawy wątpliwości w zakresie realnych możliwości wykonania nałożonych ustawą obowiązków w terminie zgłaszał m.in. Związek Powiatów Polskich, przewodniczący Konwentu Marszałków Województw RP, wojewodowie: dolnośląski i kujawsko-pomorski, śląski, zachodniopomorski.
Od 18 maja obowiązuje ustawa z 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 116, poz. 733). Nowe przepisy przede wszystkim wydłużają z 6 do 18 miesięcy termin na uporządkowanie spraw związanych z nieruchomościami na ziemiach odzyskanych. Powinno to nastąpić do 19 maja 2009 r.
Tak więc starostowie mają sporządzić i przekazać właściwym wojewodom, marszałkom województw, wójtom, burmistrzom i prezydentom miast wykaz nieruchomości:
• które na mocy odrębnych przepisów przeszły na własność Skarbu Państwa i stanowią jego własność albo własność jednostek samorządu terytorialnego, a także
• niestanowiących własności Skarbu Państwa albo własności jednostek samorządu terytorialnego i niepozostających w posiadaniu ich właścicieli, nieruchomości zabudowanych, w których lokale zajmowane są przez osoby objęte przepisami ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 266 ze zm.).
Obowiązki starostów dotyczące sporządzania wykazu nieruchomości, o których mowa, są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej.
Właściwi wojewodowie będą sporządzać i przekazywać ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej zestawienie zbiorcze nieruchomości, o których mowa, z obszaru ich właściwości. Z kolei minister sporządzi zestawienie zbiorcze tych wszystkich nieruchomości dla obszaru całego kraju.
Wzory wykazu
Sporządzenie wykazu nieruchomości, o których mowa, w ustawie o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, powinno nastąpić zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji z 31 stycznia 2008 r. w sprawie wzoru wykazu oraz wzorów zestawień zbiorczych nieruchomości Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego... (Dz.U. nr 23, poz. 143).
Rozporządzenie to określa:
• wzór wykazu nieruchomości, które np. na mocy odrębnych przepisów przeszły na własność Skarbu Państwa i stanowią jego własność albo własność jednostek samorządu terytorialnego sporządzanego przez starostów z obszaru ich właściwości;
• wzór zestawienia zbiorczego nieruchomości, sporządzanego przez wojewodów z obszaru ich właściwości;
• wzór zestawienia zbiorczego nieruchomości, sporządzanego przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej dla obszaru całego kraju.
Pomoc obywatelom
Szczegółowy zakres informacji o czynnościach niezbędnych do ustalenia, przez mieszkańców powiatu, zgodności ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym, opracowany i rozprowadzany przez starostów, powinien obejmować wskazanie m.in.:
• adresów siedzib odpowiednich wydziałów ksiąg wieczystych sądów rejonowych ze wskazaniem właściwości miejscowej na obszarze powiatu oraz adresu Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych;
• punktów informacyjno-konsultacyjnych, w tym ich adresów i godzin pracy.
Wnioski do sądów
W terminie do 19 listopada 2009 r. (a nie jak dotychczas 19 listopada tego roku) starostowie powinni złożyć we właściwych sądach rejonowych wnioski o ujawnienie w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa, wraz z dokumentami stanowiącymi podstawę wpisu tego prawa.
Jeżeli na podstawie odrębnych przepisów organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest organ inny niż starosta, albo jeżeli na podstawie odrębnych przepisów wykonywanie prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa powierzono innej jednostce organizacyjnej, to odpowiednie wnioski do sądów musi złożyć ten organ lub organ reprezentujący jednostkę organizacyjną na zewnątrz.
Również do 19 listopada 2009 r. roku właściwe w sprawach gospodarowania nieruchomościami organy jednostek samorządu terytorialnego powinny złożyć w sądach rejonowych wnioski o ujawnienie w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku nieruchomości stanowiących własność powiatu, organem właściwym do złożenia wniosku, o którym mowa, jest starosta, a w przypadku nieruchomości stanowiących własność województwa - marszałek województwa.
Wniosek o ujawnienie prawa własności Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego sądy mają rozpoznawać w ciągu miesiąca od dnia jego złożenia.
Kary za brak wniosków
W razie stwierdzenia, że osoba zobowiązana do ujawnienia w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego nie składa w terminie odpowiedniego wniosku do sądu, właściwy wojewoda, biorąc pod uwagę przyczyny zaniechania, będzie nakładał na tę osobę karę pieniężną, w wysokości od jednomiesięcznego do trzymiesięcznego jej wynagrodzenia za pracę i wyznacza odpowiedni termin, nie dłuższy niż trzy miesiące, do wykonania zaniechanego obowiązku. W razie kolejnego uchybienia obowiązkowi, kara pieniężna może być powtórzona. Od decyzji o ukaraniu służy odwołanie do ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
OBOWIĄZKI INFORMACYJNE
Starostowie powinni:
• informować mieszkańców powiatu o potrzebie sprawdzenia zgodności ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym;
• udzielać pomocy mieszkańcom w zakresie informacji o rodzaju i sposobie działań niezbędnych do uzyskania tytułu prawnego do zajmowanych przez nich nieruchomości i ujawnienia ich praw w księgach wieczystych.
KATARZYNA WILKO
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 7 września 2007 r. o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 191, poz. 1365) oraz ustawa z 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 116, poz. 733).
• Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 31 stycznia 2008 r. w sprawie wzoru wykazu oraz wzorów zestawień zbiorczych nieruchomości Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego podlegających ujawnieniu w księgach wieczystych oraz nieruchomości zabudowanych niepozostających w posiadaniu ich właścicieli (Dz.U. nr 23, poz. 143).