Przy obecnych zmiennych warunkach pogodowych niemalże w każdej chwili może dość na niektórych obszarach kraju do klęsk żywiołowych. Koniec lipca tego roku to powodzie na południu naszego kraju, jednocześnie gdzie indzie trwa susza. W przypadku np. poważnych katastrof naturalnych ogłoszony może być stan klęski żywiołowej. Stan klęski wprowadza się na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, nie dłuższy niż 30 dni. To rada ministrów, w drodze rozporządzenia, może wprowadzić stan klęski żywiołowej z własnej inicjatywy lub na wniosek właściwego wojewody.
W czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia kierują:
• wójt (burmistrz, prezydent miasta) - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy,
• starosta - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,
• wojewoda - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,
• minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny minister, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku ministrów - minister wyznaczony przez prezesa Rady Ministrów - jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa.
Uprawnienia wójta
W czasie stanu klęski żywiołowej właściwy miejscowo wójt (burmistrz, prezydent miasta) kieruje działaniami prowadzonymi na obszarze gminy w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia.
W zakresie działań, o których mowa, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może m.in. wydawać polecenia wiążące organom jednostek pomocniczych, kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez gminę, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze gminy oraz kierownikom jednostek organizacyjnych czasowo przekazanych przez właściwe organy do jego dyspozycji i skierowanych do wykonywania zadań na obszarze gminy.
W razie niezdolności do kierowania lub niewłaściwego kierowania działaniami prowadzonymi w związku z klęską żywiołową wojewoda z własnej inicjatywy lub na wniosek starosty może zawiesić niektóre uprawnienia wójta (burmistrza, prezydenta miasta), oraz wyznaczyć pełnomocnika do kierowania tymi działaniami.
Działaniami zapobiegającymi skutkom klęski żywiołowej na obszarze powiatu kieruje właściwy miejscowo starosta. Na obszarze województwa, w czasie stanu klęski żywiołowej, działaniami mającymi jej przeciwdziałać kieruje wojewoda. Także jeśli wojewoda lub starosta niewłaściwie kieruje działaniami w czasie klęski żywiołowej to w takiej sytuacji może być powołany pełnomocnik.
Dodatkowe służby
W zapobieganiu skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwaniu są obowiązane uczestniczyć: Państwowa Straż Pożarna i inne jednostki ochrony przeciwpożarowej, Policja, jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, dyspozytorzy medyczni i centra powiadamiania ratunkowego, jednostki ochrony zdrowia, Straż Graniczna, Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa oraz inne właściwe w tych sprawach państwowe urzędy, agencje, inspekcje, straże i służby.
W czasie stanu klęski żywiołowej, jeżeli użycie innych sił i środków jest niemożliwe lub niewystarczające, minister obrony narodowej może przekazać do dyspozycji wojewody, na którego obszarze działania występuje klęska żywiołowa, pododdziały lub oddziały wojska, wraz ze skierowaniem ich do wykonywania zadań związanych z zapobieżeniem skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięciem.
Konieczne ograniczenia
Podczas stanu klęski żywiołowej wprowadzane są ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela. Ograniczenia te dotyczą osób fizycznych zamieszkałych lub czasowo przebywających na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej, oraz odpowiednio do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, mających siedzibę lub prowadzących działalność na obszarze, na którym został wprowadzony stan klęski żywiołowej. Ograniczenia, o których mowa, mogą polegać np. na zawieszeniu działalności określonych przedsiębiorców, nakazie lub zakazie prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju, całkowitej lub częściowej reglamentacji zaopatrzenia w określonego rodzaju artykuły lub też obowiązku poddania się kwarantannie.
Jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo właściwy pełnomocnik, są niewystarczające, można wprowadzić obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających m.in. na: udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom lub czynnym udziale w działaniu ratowniczym. W związku ze stanem klęski żywiołowej określone ograniczenia mogą dotyczyć transportu drogowego, kolejowego i lotniczego, a także usług pocztowych i kurierskich.
SUSZA W KRAJU
Obecnie suszą zagrożonych jest 951 gmin Polski (31 proc.) oraz 21 proc. gruntów ornych. Zagrożenie suszą wystąpiło w 10 województwach: zachodniopomorskim (w części południowej), pomorskim (na krańcach południowych), warmińsko-mazurskim (w części południowo-zachodniej), kujawsko-pomorskim, mazowieckim (w zachodniej części), wielkopolskim, łódzkim (w północnej części), opolskim (w północnej części), dolnośląskim (w północno-wschodniej części), lubuskim (w północno-wschodniej części) - na podstawie informacji Instytutu Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa.
KLĘSKA, KATASTROFA I AWARIA
klęska ŻywioŁowa - to katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach albo środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji oraz specjalistycznych służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem,
katastrofa naturalna - to zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu,
awaria techniczna - to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości.
Zbigniew Kornat
gp@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. nr 62, poz. 558 ze zm.).