Na skutek obniżenia górnych stawek podatków, udzielonych ulg, odroczeń, umorzeń i zwolnień podatkowych do gminnej kasy nie wpłynęło w 2007 r. 2,4 mld zł. Gminy, które decydują się na wdrożenie takich preferencji, czasem popełniają błędy dotyczące decyzji podatkowych oraz uchwał i zarządzeń. Eksperci podkreślają jednak, że gminne organy podatkowe popełniają mniej błędów.
Błędy gmin
Jak wynika z danych Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych, nieprawidłowości stwierdzono w 229 jednostkach. W uchwałach i zarządzeniach dotyczących podatków i opłat lokalnych gminy popełniały następujące błędy: ustalały stawki podatków poniżej minimalnych lub powyżej maksymalnych stawek, stosowały zwolnienia podmiotowe lub przedmiotowo-podmiotowe, ulgi zamiast zwolnień podatkowych, a także nie określały stawek dla wszystkich podmiotów opodatkowania i nieprawidłowo określały termin wejścia w życie uchwał podatkowych. Jednak dane dotyczące kontroli uchwał i zarządzeń pokazują, że organy samorządowe popełniają coraz mniej błędów.
Jak wyjaśnia Alina Smagała, wiceprezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie, kontrole izb obejmują m.in. dochody, w tym dochody z podatków i opłat lokalnych, które zgodnie z przepisami przynależą samorządom gminnym. Wyniki kontroli są przedstawiane co roku, m.in. w rocznym sprawozdaniu z działalności RIO.
- W zakresie kontroli znajduje się też przestrzeganie procedur określonych w Ordynacji podatkowej. Badamy nie tylko egzekwowanie podatków, lecz także prawidłowość wystawianych decyzji podatkowych, kontroli i egzekucji wobec podatników - tłumaczy Alina Smagała.
Jej zdaniem gminy przestrzegają procedur podatkowych. Sytuacja z roku na rok poprawia się m.in. dzięki działaniom podejmowanym przez RIO. Wiceprezes lubelskiej izby przyznaje jednak, że zdarzają się przypadki braku poboru podatków na kwoty kilkudziesięciu tysięcy złotych ze względu na przedawnienie zobowiązań. Zdarza się także, że gminy nie opodatkowują niektórych przedmiotów opodatkowania, mimo że mają taki obowiązek.
Preferencje podatkowe
Gminy, podejmując uchwały, kierują się także polityką podatkową. Jak wynika z danych RIO, w wyniku stosowania takiej polityki gminy zrezygnowały z 2,4 mld zł. Jak wyjaśnia prof. Eugeniusz Ruśkowski, kierownik Katedry Finansów Publicznych i Prawa Finansowego Uniwersytetu w Białymstoku, najczęściej gminy korzystają z tych uprawnień ze względów gospodarczych albo socjalnych. Taką działalność należy oceniać pozytywnie.
Z danych RIO wynika, że najkorzystniejszą politykę podatkową minimalizującą obciążenia prowadzi od kilku lat województwo lubelskie. W 2007 roku do kasy województwa nie wpłynęło 13,9 proc. dochodów własnych.
Niewłaściwe procedury
Podatnicy podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych oraz innych podatków i opłat lokalnych skarżą się natomiast, że gminy nie przestrzegają procedur podatkowych wynikających z Ordynacji podatkowej, co znajduje częściowo potwierdzenie w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych. Gminnym organom podatkowym zdarza się, że nie określają podstawy prawnej, nie wyjaśniają stanu faktycznego sprawy, niewłaściwie kwalifikują nieruchomości dla podatku od nieruchomości oraz nie dotrzymują ustawowych terminów. Z analizy najnowszego orzecznictwa WSA wynika jednak, że duża część skarg na decyzje gminnych organów podatkowych jest oddalana, co oznacza, że decyzje są zgodne z prawem.
Jak mówi prof. Eugeniusz Ruśkowski, gminy przestrzegają procedur podatkowych, choć oczywiście w stosunku do ich decyzji i uchwał formułowane są także uwagi. Pojawiają się nawet postulaty, aby poborem podatków, które wpływają obecnie do urzędów skarbowych, a w których gminy mają udział, zajmowały się gminne organy podatkowe.
ŁUKASZ ZALEWSKI
lukasz.zalewski@infor.pl