Dochodami budżetu jednostek samorządu terytorialnego są środki publiczne pobierane bezzwrotnie przez jednostki samorządu terytorialnego od podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych, jak również środki otrzymywane z budżetu państwa - subwencje i dotacje na realizację zadań związanych z zaspokojeniem zbiorowych potrzeb wspólnoty lokalnej.
Zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, dochodami np. gmin są:
• dochody własne,
• subwencja ogólna,
• dotacje celowe z budżetu państwa.
Konstrukcja subwencji
Subwencje są stałą formą finansowania zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, otrzymywanymi z budżetu państwa. Nadanie części subwencji ogólnej określonego charakteru nie ogranicza możliwości samorządu terytorialnego do wydatkowania tych środków na inne cele, co wynika z ustawowego prawa rady gminy, rady powiatu czy sejmiku województwa do decydowania o przeznaczeniu środków otrzymanych w formie subwencji ogólnej.
Zasady ustalania i przekazywania subwencji ogólnej określa szczegółowo ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.
Zasady konstrukcji subwencji ogólnej dla poszczególnych szczebli samorządu terytorialnego są zróżnicowane.
Subwencja ogólna składa się z następujących części:
• w gminie i w powiecie: część wyrównawcza, równoważąca i oświatowa,
• w województwie: część wyrównawcza, regionalna i oświatowa.
Każda z części subwencji ogólnej naliczana jest przy zastosowaniu odmiennych reguł oraz przesłanek. Ponadto w budżecie państwa tworzona jest rezerwa subwencji ogólnej.
W przypadku gdy roczne kwoty części subwencji ogólnej dla poszczególnych samorządów zostały ustalone w innej wysokości niż kwoty (o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego), minister finansów dokonuje rozliczenia środków należnych i przekazanych:
• w przypadku gdy raty przekazane są mniejsze od rat należnych - zwiększając kolejną ratę o kwotę stanowiącą różnicę między kwotą należną za dany okres a kwotą faktycznie przekazaną,
• w przypadku gdy raty przekazane są większe od rat należnych - zmniejszając kolejną ratę o kwotę stanowiącą różnicę między kwotą faktycznie przekazaną a kwotą należną za dany okres, a jeżeli różnica jest wyższa od jednej raty - wstrzymując przekazywanie rat aż do zlikwidowania powstałej nadpłaty.
Obowiązki informacyjne
Minister finansów informuje właściwe samorządy o:
• rocznych planowanych kwotach części ogólnej i planowanych wpłatach, przyjętych w projekcie ustawy budżetowej, oraz o planowanej kwocie dochodów z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych - w terminie do 15 października roku bazowego,
• rocznych kwotach części subwencji ogólnej, wynikających z ustawy budżetowej, oraz o rocznych wpłatach wynikających z ustawy budżetowej - w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej,
• zmianach kwot części subwencji ogólnej w wyniku podziału rezerwy tej części subwencji.
Przekazywanie subwencji
Subwencje przekazywane są w częściach, w terminach określonych ustawowo.
Minister finansów publicznych przekazuje właściwym gminom, powiatom i samorządom województw:
• do 25 dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty wynagrodzeń, z tym że rata za marzec wynosi 2/13 ogólnej kwoty części oświatowej subwencji ogólnej (dotyczy części oświatowej),
• do 15 dnia każdego miesiąca, w dwunastu ratach miesięcznych (dotyczy części wyrównawczej),
• do 25 dnia każdego miesiąca, w dwunastu ratach miesięcznych (dotyczy części równoważącej i regionalnej).
Jednostkom samorządu terytorialnego przysługują odsetki ustalone jak dla zaległości podatkowych od kwoty subwencji nieprzekazanej w terminach, z zastrzeżeniem przypadków gdy samorząd nie poinformuje na czas o zmianie banku prowadzącego obsługę budżetu samorządowego
Nienależne kwoty
W przypadku stwierdzenia, że ustalona dla jednostki samorządu terytorialnego część wyrównawcza, równoważąca lub regionalna subwencji ogólnej jest wyższa od należnej, minister finansów w drodze decyzji, która podlega natychmiastowemu wykonaniu:
• zmniejsza o odpowiednie kwoty części subwencji ogólnej w zakresie subwencji na rok budżetowy,
• potrąca z kolejnej raty nienależnie otrzymaną kwotę wynikającą ze zmniejszenia tej części subwencji, a jeżeli nienależnie otrzymana kwota jest wyższa od jednej raty - wstrzymuje przekazywanie rat bądź gdy nienależnie otrzymana kwota jest wyższa od kwoty pozostałej do przekazania do końca roku budżetowego - wstrzymuje przekazywanie rat i zobowiązuje do zwrotu pozostałej części nienależnej kwoty części subwencji,
• zobowiązuje do zapłaty odsetek, ustalonych jak dla zaległości podatkowych, od nienależnie otrzymanej kwoty, wynikającej ze zmniejszenia tej części subwencji.
Jeżeli nienależna kwota subwencji jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na rok budżetowy, minister finansów nie dokonuje wymienionych wyżej czynności. Równocześnie zawiadamia on właściwą regionalną izbę obrachunkową o zmniejszeniu kwoty części subwencji ogólnej.
Kwoty poszczególnych części subwencji ogólnej uzyskane nienależnie przez samorząd terytorialny, ustalone:
• na rok budżetowy - podlegają zwrotowi do budżetu państwa i tworzą rezerwę przeznaczoną dla jednostek samorządu terytorialnego, którą dysponuje minister finansów w porozumieniu z reprezentacją samorządów terytorialnych,
• za lata poprzedzające rok budżetowy - podlegają zwrotowi do budżetu państwa i stanowią wydatek budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Jeżeli jednostka samorządu terytorialnego z przyczyn od siebie niezależnych otrzymała część wyrównawczą, równoważącą lub regionalną subwencji ogólnej, w kwocie wyższej od należnej, nie nalicza się odsetek. Jeżeli podstawą do wydania decyzji ministra finansów w sprawie odsetek od nienależnie ustalonej kwoty subwencji są korekty sprawozdań budżetowych, złożone do właściwych regionalnych izb obrachunkowych po 30 czerwca roku bazowego, ale przed dniem ogłoszenia ustawy budżetowej - to wówczas odsetki nie są naliczane.
PRZYKŁAD
EWIDENCJA KSIĘGOWA SUBWENCJI
Ewidencja subwencji w księgach rachunkowych budżetu JST:
1. Wpływ subwencji na rachunek budżetu:
Wn konto 133 - Rachunek budżetu
Ma konto 901 - Dochody budżetu
2. Subwencje otrzymane pod koniec roku 2008 na wydatki roku następnego (2009):
Wn konto 133 - Rachunek budżetu
Ma konto 909 - Rozliczenia międzyokresowe
3. Przeksięgowanie na dochody budżetu w następnym roku budżetowym (2009) subwencji otrzymanej w roku poprzednim (2008):
Wn konto 909 - Rozliczenia międzyokresowe
Ma konto 901 - Dochody budżetu
Barbara KoŁodziej
gp@infor.pl
Podstawa prawna
• Ustawa z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.).
• Ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 203, poz. 1966 ze zm.).