Czy organ prowadzący niepubliczną szkołę dotowaną z budżetu miasta może odmówić dostarczenia dokumentacji finansowej do miasta, z którego ta dotacja jest udzielana, oraz czy może wymagać od osób kontrolujących dojazdy do innej miejscowości – siedziby organu, w celu skontrolowania dokumentacji finansowej świadczącej o wykorzystaniu dotacji udzielonej dla szkoły niepublicznej? Czy można sfinansować z dotacji budżetu miasta dla przedszkoli, szkół i placówek niepublicznych wydatki dotyczące polecenia wyjazdu służbowego (pracowników szkół, jak też pracowników organów prowadzących), paliwa i napraw samochodu? Czy organy prowadzące placówki niepubliczne będące płatnikami VAT powinny rozliczać się z wydatków sfinansowanych z dotacji w kwotach netto czy brutto?
Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (dalej: ustawa o systemie oświaty) w art. 90 ust. 3e przyznała organom jednostek samorządu terytorialnego, zobowiązanym do dotowania niepublicznych szkół i placówek oświatowych, prawo kontroli prawidłowości wykorzystania przyznanych dotacji. Jednocześnie upoważniła organ stanowiący jednostki do ustalenia trybu i zakresu kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji, uwzględniając w szczególności podstawę jej obliczania, zakres danych, które powinny być zawarte we wniosku o udzielenie dotacji oraz w rozliczeniu jej wykorzystania, a także termin i sposób rozliczenia dotacji (art. 90 ust. 4 ustawy o systemie oświaty). Oznacza to, że organ stanowiący jednostki powinien:
● ustalić zasady i terminy zgłaszania korekty danych dotyczących liczby uczniów – stanowiących podstawę naliczenia dotacji,
● wskazać sposób ustalania faktycznej liczby uczniów,
● określić formularz do rozliczenia dotacji.
Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji uzyskały prawo wstępu do szkół i placówek oraz wglądu do prowadzonej przez nie dokumentacji organizacyjnej i finansowej oraz dokumentacji przebiegu nauczania (art. 90 ust. 3f ustawy o systemie oświaty). Ustawodawca nie zobowiązał organu prowadzącego szkołę niepubliczną do przedkładania dotującemu dokumentacji przechowywanej w jego siedzibie. Tak więc – jeśli jednostka samorządu terytorialnego, korzystając z prawa do przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji, zechce podjąć czynności kontrolne – powinna je przeprowadzić w siedzibie dotowanej placówki oświatowej, bez względu na miejsce jej położenia.
Dotacje podmiotowe udzielane z budżetów jednostek samorządu terytorialnego niepublicznym szkołom i placówkom oświatowym przeznaczane są na dofinansowanie realizacji ich zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej (art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty), a (...) przy obliczeniu podstawy dotacji przypadającej na ucznia publicznej lub niepublicznej jednostki oświatowej w niektórych ustępach art. 80 i 90 ustawy o systemie oświaty ustawodawca posługuje się pojęciem „wydatki bieżące” odnoszonym do szkół, przedszkoli lub placówek prowadzonych przez samorząd. W tym ujęciu pojęcie to oznacza odpowiednio wydatki bieżące w nich „przewidziane” (czyli planowane) lub wydatki bieżące przez nie „ponoszone” (wykonane). Ustawa o systemie oświaty nie określa przy tym własnej definicji pojęcia „wydatki bieżące” odnoszonego do samorządowych szkół, przedszkoli i placówek. Dlatego zgodnie z zasadami wykładni systemowej pod zastosowanym w tej ustawie pojęciem „wydatki bieżące” należy rozumieć wydatki bieżące określane w art. 165a ust. 5 i 6 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (art. 124 ust. 3 i 4 nowej ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych – przypis autora), czyli każdy inny wydatek od wydatków inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych oraz wydatków z tytułu zakupu i objęcia akcji lub wniesienia wkładu do spółek prawa handlowego (uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 28 października 2009 r., KI-411/246/09).
Czytaj także: Kontrola w jednostkach samorządu terytorialnego>>
Ustawa o systemie oświaty nie formułuje również żadnych ograniczeń w zakresie sposobu wydatkowania środków pochodzących z przyznanej dotacji, stanowiąc jedynie, że dotacja przysługuje na każdego ucznia. Dlatego jednostka samorządu terytorialnego nie ma prawa ingerować w działalność podmiotów prowadzących placówki oświatowe oraz nie posiada uprawnień do sprawdzania, na co zostały wydatkowane środki publiczne (wyrok WSA w Poznaniu z 15 lutego 2008 r., sygn. akt ISA/Po151/07). Jedyną formą kontroli prawidłowości wykorzystania dotacji, z uwagi na ich podmiotowy charakter, może być rozliczenie faktycznej liczby uczniów, na których dotacja ta została przyznana. Tak więc jednostka samorządu terytorialnego, rozliczając środki finansowe pochodzące z dotacji budżetowej, powinna sprawdzić:
● poprawność ustalenia dotacji na rok szkolny z uwzględnieniem rzeczywistej liczby uczniów,
● zgodność danych w zakresie kwot dotacji przekazanych z budżetu i otrzymanych przez szkołę, objętych ewidencją prowadzoną przez placówkę oświatową,
● rozliczenie wykorzystania dotacji w zakresie zgodności danych o liczbie uczniów wskazanych dotującemu przez placówkę oświatową z jej dokumentacją (dzienniki lekcyjne, księgi uczniów).
Jeśli organ prowadzący placówkę niepubliczną jest płatnikiem VAT – powinien rozliczyć się z wydatków sfinansowanych z dotacji pochodzącej z budżetu jednostki samorządu terytorialnego w kwotach netto.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 54, poz. 320)
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 123, poz. 835)
• Poradnik Rachunkowości Budżetowej nr 6/2008 „Dotacje w jednostkach sektora finansów publicznych”, str. 93 i 94