Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości) weszło w życie 31 lipca 2010 r., ale jego przepisy będą miały ograniczone zastosowanie do ewidencji zdarzeń w roku obrotowym 2010.
Wyjątek stanowią zdarzenia związane z wykonaniem budżetu środków europejskich, w odniesieniu do których nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości nakłada na kierowników jednostek realizujących budżet środków europejskich obowiązek dostosowania rachunkowości do zasad określonych w rozporządzeniu w ciągu trzech miesięcy od dnia jego wejścia w życie.
W praktyce większość nowych rozwiązań będzie miała zastosowanie do ewidencji zdarzeń od roku obrotowego 2011.
Nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości określa szczególne zasady rachunkowości oraz plany kont dla:
● budżetu państwa,
● budżetów jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST),
● jednostek budżetowych,
● samorządowych zakładów budżetowych,
● państwowych funduszy celowych,
● jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
W nowym rozporządzeniu w sprawie rachunkowości dokonano określenia odrębnych zasad dla budżetu państwa i budżetów JST. W szczególności tego typu rozwiązania dotyczą ustalania deficytu budżetu państwa oraz nadwyżki lub deficytu budżetu środków europejskich, a także nadwyżki lub deficytu budżetu JST. Rozporządzenie określa również odrębne plany kont dla budżetu państwa i odrębne plany kont dla budżetów JST.
Plany kont
Nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości wprowadza następujące plany kont określone w załącznikach nr 1–4 do rozporządzenia, stanowiące podstawę do opracowania zakładowych planów kont dla:
● budżetu państwa,
● budżetów JST,
● jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych,
● placówek.
Ponadto wprowadza ono nowe regulacje, którymi należy się kierować przy ustalaniu zakładowego planu kont. Zasady te stanowią, że:
1) konta wskazane w planach kont ujętych w załącznikach do rozporządzenia mogą być dzielone na dwa lub więcej kont syntetycznych,
2) zakładowy plan kont powinien zapewniać ewidencję wykonania budżetu w układzie zadaniowym, a operacje dotyczące wykonania budżetu w układzie zadaniowym mogą być ewidencjonowane na kontach, na których ujmowane są operacje według podziałek klasyfikacji budżetowej,
3) plan kont dla budżetu państwa może być uzupełniony o dodatkowe konta,
4) ponoszone koszty działalności podstawowej mogą być ujmowane tylko na kontach zespołu 5 „Koszty według typów działalności i ich rozliczenie” z odpowiednim wyodrębnieniem na kontach analitycznych kosztów w układzie rodzajowym.
Czytaj także: Sprawozdawczość w operacjach finansowych JST (1)>>
Budżety jednostek samorządu terytorialnego
W planie kont dla budżetu JST nowe rozwiązania są następujące:
● w wykazie kont budżetu nie występują konta: 137 „Rachunki środków funduszy pomocowych”, 138 „Rachunki środków na prefinansowanie”, 227 „Rozliczenie dochodów ze środków funduszy pomocowych”, 228 „Rozliczenie wydatków ze środków funduszy pomocowych”, 268 „Zobowiązania z tytułu prefinansowania”, 907 „Dochody z funduszy pomocowych”, 908 „Wydatki z funduszy pomocowych”, 967 „Fundusze pomocowe”, służące do ewidencji operacji budżetu z udziałem środków pomocowych oraz konto 139 „Inne rachunki bankowe”;
● wprowadzono nowe konto 135 „Rachunek środków na niewygasające wydatki”, służące do ewidencji operacji pieniężnych związanych z realizacją planu wydatków niewygasających;
● wprowadzonobardziej szczegółowy opis konta 909 „Rozliczenia międzyokresowe”, precyzujący, że ujmuje się na nim w szczególności koszty stanowiące wydatki przyszłych okresów (np. odsetki od zaciągniętych kredytów i pożyczek, w korespondencji z kontami 134 lub 260) oraz przychody finansowe stanowiące dochody przyszłych okresów (np.: subwencje i dotacje przekazane w grudniu dotyczące następnego roku budżetowego);
● istotnie ulega zmianie zakres ujmowania zdarzeń, mimo nieznacznych zmian w opisie kont: 901 „Dochody budżetu” (włączenie dochodów ze środków pomocowych), 902 „Wydatki budżetowe” (wydatki realizowane z kredytu uruchomianego w formie realizacji zleceń płatniczych są ujmowane na tym koncie, w korespondencji z kontem 134, a wydatki księgowane na podstawie Rb-28S obejmują również wydatki finansowane ze środków funduszy pomocowych) i 962 „Wynik na pozostałych operacjach” (na koncie tym są ujmowane wszystkie pozostałe operacje niekasowe, w tym również operacje związane z realizacją projektów z udziałem środków pomocowych ewidencjonowanych dotychczas na koncie 967 „Fundusze pomocowe”;
● dotychczasowe konto 960 „Skumulowana nadwyżka lub niedobór na zasobach budżetu” otrzymało nową nazwę „Skumulowane wyniki budżetu”, a dotychczasową nazwę konta 961 „Niedobór lub nadwyżka budżetu” zastąpiono nazwą „Wynik wykonania budżetu”; wyniki budżetu ustalane na tych kontach obecnie mają zupełnie inny wymiar, mimo że są ustalane w drodze przeniesienia sald tych samych kont (901, 902 i 903 na konto 961, a na konto 960 – sald kont 961 i 962); dotychczas wyniki ustalane za pomocą kont 960 i 961 były ustalane z pominięciem operacji z udziałem środków pomocowych, a według nowych zasad pozwalają na ustalenie pełnych wyników budżetu.
Jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe
W planie kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych takie konta, jak: 136 „Rachunek państwowych funduszy celowych”, 137 „Rachunek środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi”, 138 „Rachunek środków europejskich”, 227 „Rozliczenie wydatków z budżetu środków europejskich”, 228 „Rozliczenie środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi” i 853 „Fundusze celowe” – występują wyłącznie w państwowych jednostkach budżetowych.
W nowym rozporządzeniu znacząco rozszerzono wykaz kont zespołu 4 „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie”, dostosowując go do potrzeb sporządzania rachunku zysków i strat (wariant porównawczy). Dotychczasowe konto 400 „Koszty według rodzajów i ich rozliczenie” zostało podzielone na konta:
● 401 „Zużycie materiałów i energii”,
● 402 „Usługi obce”,
● 403 „Podatki i opłaty”,
● 404 „Wynagrodzenia”,
● 405 „Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia”,
● 409 „Pozostałe koszty rodzajowe”,
– a dotychczasowe konto 401 „Amortyzacja” otrzymało numer 400.
Nowe konta wprowadzono do wykazu kont zespołu 7 „Przychody, dochody i koszty”. W wykazie tym dokonano rozdzielenia dotychczasowego konta 750 „Przychody i koszty finansowe” na konta:
● 720 „Przychody z tytułu dochodów budżetowych”,
● 750 „Przychody finansowe”,
● 751 „Koszty finansowe”.
Dokonano również podziału konta 760 „Pozostałe przychody i koszty” na konta:
● 760 „Pozostałe przychody operacyjne”,
● 761 „Pozostałe koszty operacyjne”.
Ponadto do zespołu 7 dodano konta 770 „Zyski nadzwyczajne” i 771 „Straty nadzwyczajne”, które wyłączono z dotychczasowego konta 860 „Straty i zyski nadzwyczajne oraz wynik finansowy”. Aktualnie wśród kont zespołu 7 nie występuje dotychczasowe konto 761 „Pokrycie amortyzacji”.
W zespole 8 „Fundusze, rezerwy i wynik finansowy” konto 810 obecnie nosi nazwę „Dotacje budżetowe, płatności z budżetu środków europejskich oraz środki z budżetu na inwestycje”, a zakres stosowania kont 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” i 870 „Podatki i obowiązkowe rozliczenia z budżetem obciążające wynik finansowy” będzie się ograniczał do samorządowych zakładów budżetowych.
W zespole 2 „Rozrachunki i roszczenia” istotnym zmianom ulegają zasady funkcjonowania kont 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”, 226 „Długoterminowe należności budżetowe” i 290 „Odpisy aktualizujące należności”. Należy podkreślić, że aktualnie z ewidencji na koncie 290 zostały wyłączone niewpłacone odsetki od należności.
Czytaj także: Sprawozdawczość w operacjach finansowych JST (2)>>
Sprawozdawczość finansowa
Nowe rozporządzenie w sprawie rachunkowości wprowadza obowiązek sporządzania sprawozdania finansowego składającego się z:
● bilansu z wykonania budżetu JST,
● łącznego bilansu obejmującego dane wynikające z bilansów samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zawierającego informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 5 do rozporządzenia,
● łącznego rachunku zysków i strat obejmującego dane wynikające z rachunków zysków i strat samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zawierającego informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 7 do rozporządzenia,
● łącznego zestawienia zmian w funduszu obejmującego dane wynikające z zestawień zmian w funduszu samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, zawierającego informacje w zakresie ustalonym w załączniku nr 8 do rozporządzenia.
W tym sprawozdaniu finansowym należy dokonać odpowiednich wyłączeń wzajemnych rozliczeń między jednostkami.
W związku ze zmianą w planach kont zmianie ulega również układ informacji zamieszczanych w sprawozdaniach finansowych. W szczególności dotyczy to informacji zamieszczanych w bilansie z wykonania budżetu (aktywa budżetu netto), w rachunku zysków i strat oraz w zestawieniu zmian w funduszu.
Podstawy prawne
• Ustawa z 27 sierpnia 2010 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 123, poz. 835)
• Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 75, poz. 473)