Inicjatywa w sprawie sporządzenia projektu uchwały budżetowej o prowizorium budżetowym oraz o zmianie uchwały budżetowej przysługuje wyłącznie zarządowi jednostki samorządu terytorialnego (art. 233 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych; dalej: ustawa o finansach publicznych).
Natomiast tryb prac nad projektem uchwały budżetowej określa organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST) w drodze uchwały. Uchwała ta określa w szczególności:
1) wymaganą szczegółowość projektu budżetu JST,
2) terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej JST,
3) wymogi dotyczące uzasadnienia i materiały informacyjne, które zarząd przedłoży organowi stanowiącemu JST wraz z projektem uchwały budżetowej
– art. 234 ustawy o finansach publicznych.
Wprawdzie z brzmienia tego przepisu wynika, że uchwała dotyczy trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, czyli powinna regulować prace, które rozpoczynają się od momentu sporządzenia projektu tej uchwały przez organ wykonawczy JST. Moim zdaniem jednak logiczne i praktyczne byłoby zawarcie w niej także uregulowań dotyczących określenia obowiązków skarbnika, kierowników (naczelników) wydziałów, kierowników jednostek organizacyjnych i innych stanowisk pracy, jak również określenie terminarza prac.
Projekt budżetu
Główne założenia dotyczące opracowania projektu uchwały budżetowej powinien określić organ wykonawczy JST. Natomiast szczegółowość projektu budżetu JST określa organ stanowiący. Może ona być ustalona w większej szczegółowości niż określona w art. 235 ust. 1 (dochody) oraz art. 236 ust. 3 i 4 (wydatki) ustawy o finansach publicznych (co potwierdzają art. 235 ust. 4 i 236 ust. 5 ustawy o finansach publicznych).
Zarząd JST sporządza i przedkłada projekt uchwały budżetowej:
1) organowi stanowiącemu JST,
2) regionalnej izbie obrachunkowej – celem zaopiniowania
– do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy (art. 238 ustawy o finansach publicznych). Termin przedłożenia projektu uchwały budżetowej przez zarząd JST nie uległ więc zmianie w stosunku do przepisów obowiązujących przed 1 stycznia 2010 r.
Z tytułu przekroczenia terminu przedłożenia projektu uchwały budżetowej zarządowi nie grożą żadne sankcje czy konsekwencje. Niemniej jednak, termin ten nie może wykroczyć poza rok poprzedzający rok budżetowy.
Projekt uchwały budżetowej przedłożony organowi stanowiącemu do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy, do czasu podjęcia uchwały budżetowej, jednak nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego, stanowi podstawę gospodarki finansowej JST.
Wraz z projektem budżetu zarząd JST przedkłada radzie lub sejmikowi oraz regionalnej izbie obrachunkowej (dalej: RIO) jego uzasadnienie oraz materiały informacyjne określone przez organ stanowiący w uchwale w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej (art. 238 ust. 2 ustawy o finansach publicznych).
Uzasadnienie projektu budżetu może dotyczyć podstawowych wielkości budżetu, analizy poszczególnych źródeł dochodów, niezbędnych wydatków – zarówno bieżących, jak i majątkowych. W materiałach informacyjnych może się natomiast znaleźć opis aktualnego stanu finansów JST, przewidywane wykonanie budżetu roku budżetowego, zachodzące relacje w kształtowaniu się dochodów i wydatków budżetu. Zarówno uzasadnienie, jak i materiały informacyjne będą oceniane przez organ stanowiący oraz składy orzekające RIO w trakcie prac nad projektem uchwały budżetowej oraz przy opiniowaniu projektu uchwały budżetowej.
Należy zwrócić uwagę, że informacja o stanie mienia komunalnego obecnie nie jest ustawowym elementem projektu uchwały budżetowej. Jest ona elementem sprawozdania rocznego z wykonania budżetu JST. Opracowywana dotychczas prognoza kwoty długu JST jest obecnie częścią wieloletniej prognozy finansowej.
Czytaj także: Wieloletnia prognoza finansowa jednostek samorządu – metodyka>>
Projekt wieloletniej prognozy finansowej
Jednostki samorządu terytorialnego po raz pierwszy sporządzać będą wieloletnią prognozę finansową na 2011 rok. Powinna ona być realistyczna.
Zarówno wieloletnia prognoza finansowa, jak i uchwała budżetowa mają wiele wspólnych danych. Dlatego wartości przyjęte w wieloletniej prognozie finansowej i budżecie JST powinny być zgodne co najmniej w zakresie wyniku budżetu i związanych z nim kwot przychodów i rozchodów oraz długu JST (art. 229 ustawy o finansach publicznych).
Jednym z elementów wieloletniej prognozy finansowej są objaśnienia przyjętych wartości (art. 226 ust. 1 pkt 7 ustawy o finansach publicznych). Objaśnienia te powinny uzupełniać uzasadnienia do projektu uchwały budżetowej.
Projekt uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej lub jej zmiany zarząd JST przedstawia wraz z projektem uchwały budżetowej:
1) organowi stanowiącemu JST,
2) regionalnej izbie obrachunkowej – celem zaopiniowania.
Oba dokumenty, a więc budżet i wieloletnia prognoza finansowa, mają podstawowe znaczenie dla gospodarki finansowej JST, ponieważ obrazują sytuację finansową nie tylko w roku budżetowym, lecz w pewnej perspektywie czasu. Dotyczy to nie tylko analizy dochodów i wydatków, lecz także uwzględnienia wszystkich faktycznych przepływów środków. Nie można w tej chwili dokonywać analizy uchwały budżetowej w oderwaniu od wieloletniej prognozy finansowej.
Uchwała budżetowa
Artykuł 211 ustawy o finansach publicznych wprowadził dwa pojęcia:
1) budżet oraz
2) uchwała budżetowa.
Budżet JST jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Natomiast podstawą gospodarki finansowej JST w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa, która składa się z budżetu JST oraz załączników.
Uchwała budżetowa powinna zawierać:
1) łączną kwotę planowanych dochodów budżetu, z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych,
2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu, z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych,
3) kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu,
4) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu,
5) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu,
6) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90 ustawy o finansach publicznych,
7) kwotę wydatków przypadających do spłaty w danym roku budżetowym, zgodnie z zawartą umową, z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST,
8) szczególne zasady wykonywania budżetu w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw,
9) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy,
10) inne postanowienia, których obowiązek zamieszczenia w uchwale budżetowej wynika z postanowień organu stanowiącego JST
– art. 212 ustawy o finansach publicznych.
Ponadto w uchwale budżetowej organ stanowiący JST może upoważnić zarząd do:
● zaciągania kredytów i pożyczek oraz emitowania papierów wartościowych, o których mowa w art. 89 ust. 1 i art. 90 ustawy o finansach publicznych,
● dokonywania zmian w budżecie, w zakresie określonym w art. 258 ustawy o finansach publicznych.
– art. 212 ust. 2 ustawy o finansach publicznych.
Natomiast w załącznikach do uchwały budżetowej zamieszcza się:
1) zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych z budżetu JST,
2) plan dochodów rachunku dochodów jednostek, o których mowa w art. 223 ust. 1 ustawy o finansach publicznych oraz wydatków nimi finansowanych,
3) plany przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych
– art. 214 ustawy o finansach publicznych.
Zestawienie planowanych kwot dotacji udzielanych z budżetu JST sporządza się w podziale na dotacje dla jednostek sektora finansów publicznych i dotacje dla jednostek spoza sektora finansów publicznych. W zestawieniu tym wyodrębnia się dotacje przedmiotowe, podmiotowe i celowe związane z realizacją zadań JST.
Czytaj także: Przygotowanie i zmiana budżetu samorządowego krok po kroku>>
Opinia RIO
Opinie o przedkładanych projektach uchwał budżetowych JST wydaje RIO. Zarząd JST ma obowiązek przedstawić je przed uchwaleniem budżetu organowi stanowiącemu JST (art. 238 ust. 3 ustawy o finansach publicznych).
Wydanie negatywnej opinii w sprawie projektu budżetu przez RIO nie wstrzymuje procedury uchwalania budżetu JST (art. 21 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych). Jednak zarząd JST musi, wraz z negatywną opinią RIO, przedstawić radzie lub sejmikowi odpowiedź na zawarte w tej opinii zarzuty.
Na podstawie projektu uchwały budżetowej RIO przedstawia także opinię w sprawie możliwości sfinansowania deficytu przedstawionego przez JST (art. 246 ustawy o finansach publicznych). Opinia ta podlega publikacji w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania jej od RIO, na zasadach określonych w ustawie z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (dalej: ustawa o dostępie do informacji publicznej).
Ponadto RIO na podstawie przyjętej przez JST wieloletniej prognozy finansowej oraz uchwały budżetowej przedstawia opinię w sprawie prawidłowości planowanej kwoty długu JST, wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań (art. 230 ust. 4 ustawy o finansach publicznych). Dotychczas opinia w sprawie prawidłowości planowanej kwoty długu JST wydawana była na podstawie załączonej do projektu uchwały budżetowej prognozowanej kwoty długu.
Opinia w sprawie prawidłowości planowanej kwoty długu JST również podlega publikacji w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania jej od RIO na zasadach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.
Podstawy prawne
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 123, poz. 835)
• Ustawa z 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. nr 112, poz. 198; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. nr 132, poz. 1110)
• Ustawa z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 577; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 157, poz. 1241)