Co do zasady, do utworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS) zobligowani są pracodawcy zatrudniający 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
Wyjątkiem są pracodawcy prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych (np. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe), którzy mają obowiązek utworzyć ten fundusz bez względu na liczbę zatrudnionych osób.
Pracodawcy rozpoczynający działalność w danym roku kalendarzowym, zobowiązani do utworzenia ZFŚS, dokonują odpisu od następnego roku kalendarzowego. Jeśli jednak rozpoczęcie działalności następuje w roku kalendarzowym w wyniku komercjalizacji, przejęcia, podziału lub połączenia zakładu lub jego części – z równoczesnym przejęciem pracowników – to pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych tworzą ZFŚS.
Podmioty zatrudniające mniej niż 20 osób mogą tworzyć ZFŚS lub wypłacać pracownikom świadczenie urlopowe. Wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć kwoty wysokości odpisu podstawowego, odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika. Świadczenie urlopowe ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika. Świadczenie to pracodawca wypłaca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego, w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Wypłata świadczenia urlopowego powinna być dokonana nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego.
Czytaj także: Pożyczka dla pracownika z Funduszu Świadczeń Socjalnych>>
Ustalanie przeciętnej liczby zatrudnionych pracowników
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, którego wysokość zależy od przeciętnej liczby zatrudnionych pracowników.
Podstawę naliczania odpisu stanowi przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba osób zatrudnionych u pracodawcy, skorygowana w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych – obejmująca pracowników zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy (po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy).
Przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku kalendarzowym (obrachunkowym) dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12.
ZAPAMIĘTAJ!
Powyższy sposób obliczania przeciętnej liczby zatrudnionych stosuje się również w przypadku, gdy pracodawca działał w okresie krótszym niż rok kalendarzowy albo naliczał odpis na ZFŚS na niepełny rok kalendarzowy.
Pracodawca oblicza wysokość odpisu na ZFŚS, mnożąc przeciętną liczbę zatrudnionych u siebie pracowników przez kwotę przypadającą na jednego zatrudnionego.
Czytaj także: Skutki podatkowe świadczeń z ZFŚS>>
Ustalenie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego
Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z 18 lutego 2011 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2010 r. i w drugim półroczu 2010 r., określono przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej, pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz chorobowe w 2010 r. na poziomie 2822,66 zł, a w drugim półroczu 2010 r. na poziomie 2917,14 zł.
W związku z tym, że przeciętne wynagrodzenie miesięczne w drugim półroczu 2010 r. było wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w całym 2010 r., kwotę wyższą (tj. 2917,14 zł) przyjmujemy do wyliczeń wysokości podstawowego odpisu na ZFŚS.
Wysokość odpisu na ZFŚS
Wysokość odpisu podstawowego na ZFŚS może być różna i zależy m.in. od tego, czy odpis dotyczy pracownika młodocianego, pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, pracownika posiadającego znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności czy też emeryta lub rencisty.
Na jednego zatrudnionego pracownika wysokość odpisu podstawowego wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeśli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło wyższą kwotę.
Na jednego pracownika młodocianego wysokość odpisu podstawowego zależy od roku jego nauki i kształtuje się na poziomie: w pierwszym roku nauki – 5%, w drugim roku nauki – 6%, a w trzecim roku nauki – 7% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
Na jednego pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (w myśl przepisów o emeryturach pomostowych) odpis wynosi 50% przeciętnego wynagrodzenia.
Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Pracodawcy sprawujący opiekę socjalną nad emerytami i rencistami (w tym także ze zlikwidowanych zakładów pracy) mogą zwiększyć odpis o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na każdego emeryta i rencistę mającego prawo do tej opieki.
Czytaj także: RAPORT - Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych>>
TABELA. Obliczenie odpisu na ZFŚS
@RY1@i40/2011/007/i40.2011.007.000.0040.001.jpg@RY2@
Zwiększenia środków ZFŚS
Środki ZFŚS zwiększane są m.in. o:
● darowizny i zapisy osób fizycznych i prawnych,
● odsetki od środków ZFŚS,
● wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe,
● wpływy z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych korzystających z działalności socjalnej,
● przychody z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych służących działalności socjalnej – w części nieprzeznaczonej na utrzymanie lub odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych,
● przychody z tytułu sprzedaży i likwidacji zakładowych domów i lokali mieszkalnych w części nieprzeznaczonej na utrzymanie pozostałych zakładowych zasobów mieszkaniowych,
● wierzytelności likwidowanych zakładowych funduszy: socjalnego i mieszkaniowego.
Czytaj także: Administrowanie Zakładowym Funduszem Świadczeń Socjalnych>>
Termin przekazania odpisów i zwiększeń ZFŚS
Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń ZFŚS na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje na odrębny rachunek bankowy w terminie do 30 września tego roku – jednak w terminie do 31 maja tego roku przekazuje kwotę równą co najmniej 75% równowartości odpisów.
Sposób gromadzenia środków ZFŚS
Środki ZFŚS gromadzone są na odrębnym rachunku bankowym i nie podlegają egzekucji – z wyjątkiem sytuacji, gdy egzekucja prowadzona jest w związku z zobowiązaniami ZFŚS.
Termin wykorzystania środków ZFŚS
Środki ZFŚS niewykorzystane w danym roku kalendarzowym przechodzą na następny rok.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz.U. Nr 43, poz. 349)
• Obwieszczenie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 18 lutego 2011 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2010 r. i w drugim półroczu 2010 r. (www.stat.gov.pl)