Czy można wprowadzać zmiany w podziale terytorialnym kraju?
W oparciu o art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gminy tworzy w drodze rozporządzenia Rada Ministrów. Ustawa przewiduje wydanie rozporządzenia na wniosek zainteresowanej rady gminy.
W przypadku chęci powołania nowej gminy, wyrażanej przez część mieszkańców danego terenu, próby sformalizowania dążenia tej części np. w formie referendum gminnego nie są obecnie wykorzystywane.
Zwiększenie możliwości podejmowania tego rodzaju inicjatyw przez obywateli, wymaga zmian w obowiązujących regulacjach. W projekcie zaproponowano zatem by nowe rozwiązania w sposób maksymalnie najpełniejszy wykorzystywały istniejące już instytucje i uregulowania.
Projektowana zmiana w ustawie o samorządzie gminnym przewiduje nałożenie na radę gminy obowiązku występowania z wnioskiem o tworzenie, łączenie, dzielenie i zniesienie gminy albo ustalenie granic gminy, w przypadku rozstrzygającego referendum w tej materii.
Kto może wystąpić z inicjatywą przeprowadzenia referendum?
Z inicjatywą przeprowadzania takiego referendum będą mogli występować wyłącznie mieszkańcy gminy.
Inicjatywy w tym zakresie pozbawione zostaną statutowe struktury terenowe partii politycznych działające w danej jednostce samorządu terytorialnego oraz organizacje społeczne posiadające osobowość prawną, których statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki samorządu terytorialnego. Odpartyjnienie to dobry krok ku rozwojowi polskiej samorządności.
Informacja o publikacji protokołu wyniku referendum będzie przekazywana przez wojewodę ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej w celu prowadzenia stosownych analiz dotyczących dążeń społecznych związanych z wprowadzaniem zmian w podziale terytorialnym.
Wejście w życie zmian nie spowoduje, w opinii Ustawodawcy, dodatkowych skutków finansowych dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Środki niezbędne na realizację zadań związanych z organizacją i przeprowadzaniem referendów lokalnych pokrywane będą jednakże z ich budżetów.
Czytaj także: Ile płacą samorządy za lokalne referenda>>
Co nowego w przepisach dotyczących samorządu gminnego?
Zaproponowane zmiany są bardzo ważne, w szczególności:
- w przypadku przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy konsultacje z mieszkańcami, nie będą przeprowadzane,
- w kwestii utworzenia, połączenia, podziału i zniesienia gminy oraz ustalenia granic gminy może być przeprowadzone referendum lokalne z inicjatywy mieszkańców.
Z inicjatywą przeprowadzenia referendum, o którym mowa powyżej, będzie mogła wystąpić jedynie grupa co najmniej 15 obywateli.
Referendum nie będzie przeprowadzane, jeżeli z analizy przeprowadzonej przed referendum wyniknie, iż na skutek podziału lub ustalenia nowych granic gminy m.in. dochody podatkowe na mieszkańca gminy w zmienionych granicach lub gminy utworzonej, byłyby niższe od najniższych dochodów podatkowych na mieszkańca ustalonych dla poszczególnych gmin zgodnie z ustawą z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2010 r. Nr 80, poz. 526 i Nr 127, poz. 857). Analizę, o której mowa powyżej, przeprowadzać będzie właściwy wojewoda. Stanowi do nowe, dodatkowe zadanie dla służb wojewody.
Kolejna kwestia - w chwili przeprowadzania z inicjatywy mieszkańców referendum - pytanie zawarte we wniosku ( pytanie referendalne) powinno określać szczegółowo proponowane zmiany w podziale terytorialnym państwa.
Wojewoda będzie musiał przekazywać ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej informację o publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokołu wyniku referendum.
W przypadku tworzenia nowej gminy Prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznaczy pełnomocnika do spraw utworzenia gminy spośród pracowników podległych wojewodzie albo pracowników urzędu gminy, której obszar wchodzi w skład nowo tworzonej gminy.
Z dniem utworzenia nowej jednostki samorządu terytorialnego pracownicy samorządowi dotychczasowych urzędów gmin, starostw powiatowych lub urzędów marszałkowskich staną się pracownikami urzędu nowej jednostki samorządu terytorialnego.
Nawiązane stosunki pracy z wyboru w dotychczasowych urzędach gmin, starostwach powiatowych lub urzędach marszałkowskich wygasną z dniem utworzenia nowej jednostki samorządu terytorialnego. Wygaśnięcie stosunku pracy wójta (burmistrza, prezydenta miasta) jest jednoznaczne z odwołaniem jego zastępcy lub zastępców.
Stosunki pracy sekretarza oraz skarbnika gminy, powiatu i województwa wygasną po upływie jednego miesiąca od dnia utworzenia nowej jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej na 14 dni przed upływem tego terminu nie zostaną im zaproponowane nowe warunki pracy lub płacy na dalszy okres albo w razie ich nieprzyjęcia w ciągu 7 dni od dnia ich zaproponowania.
Wygaśnięcie stosunku pracy, o którym mowa powyżej, niesie za sobą skutki, jakie przewidują przepisy Kodeksu pracy związane z kwestią rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem.
Pracodawca zobowiązany będzie do powiadomienia na piśmie pracownika, o którym mowa powyżej, o terminie wygaśnięcia stosunku pracy bądź o skutkach nieprzyjęcia nowych warunków pracy lub płacy.
Czytaj także: Zmiana statusu miejscowości i granic gminy>>
Podstawa prawna:
W dniu 15 kwietnia 2011 r. Sejm RP uchwalił zmiany do ustawy o samorządzie gminnym. Ustawa tym samym została skierowana do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu. Ustawa będzie miała krótkie vacatio legis i zgodnie z intencją Ustawodawcy ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym, ustawę z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych oraz ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy.
Wojciech Bugajski
samorzad.infor.pl