Nie ma określonych maksymalnych dopuszczalnych temperatur w miejscach pracy. Jednak w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy – metod pracy i niezbędnego wysiłku fizycznego (§ 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; dalej: rozporządzenie w sprawie bhp). Pracodawca musi ją zagwarantować niezależnie od temperatury występującej na zewnątrz.
Pomieszczenia pracy
Przepisy nie określają, w jaki sposób należy zmniejszać występujące w pomieszczeniach pracy ciepło, będące wynikiem panującego na zewnątrz upału.
Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz za pomocą klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej (tj. wentylatorów) powinno jednak zostać oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia.
Strumień nawiewanego przez wentylację powietrza nie powinien być kierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.
W okresie letnim bardzo ważne jest zapewnienie odpowiednich okien. Okna w pomieszczeniach pracy powinny:
● łatwo i bezpiecznie otwierać się z poziomu podłogi oraz mieć możliwość ustawiania części otwieranych w pożądanym położeniu – w przypadku okien przeznaczonych do wietrzenia pomieszczeń,
● być wyposażone w urządzenia eliminujące nadmierne operowanie promieni słonecznych na stanowiska pracy (np. żaluzje).
Ochrona przed silnym słońcem występującym w sezonie letnim nie może jednak prowadzić do wyeliminowania światła dziennego w pomieszczeniach stałej pracy. W takich pomieszczeniach należy bowiem zapewnić światło dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane z uwagi na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy (§ 25 rozporządzenia w sprawie bhp).
Szyby w oknach muszą przepuszczać dostateczną ilość światła. Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności.
Czytaj także: Bezpieczeństwo i higiena pracy w urzędzie - służba i szkolenia BHP>>
Napoje w pracy
Aby zapobiec odwodnieniu i przegrzaniu organizmu w warunkach wysokich temperatur, konieczne jest spożywanie napoi. W związku z tym w okresie letnim pracownikom często przysługują napoje od pracodawcy.
Zakres uprawnień do napojów z powodu wysokich temperatur zależy od miejsca wykonywania pracy. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić napoje:
● na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekroczyła 28°C,
● przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25°C (§ 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów).
W przepisach nie ma określonych wymogów co do rodzaju napojów (może być więc to np. woda mineralna, soki) czy wartości odżywczej. Decyzję pozostawiono pracodawcy.
Napoje w związku z upałem pracodawca musi zapewnić w te dni, w których temperatura przekracza wymienione wcześniej wartości. Powinny być dostępne w każdym momencie w czasie pracy. Napoje należy dostarczać w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników. Pracownicy muszą je otrzymać „w naturze”.
Stanowiska pracy, na których pracownicy otrzymają napoje, i szczegółowe zasady ich wydawania pracodawca powinien ustalić w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a jeżeli takich organizacji nie ma – po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.
Środki ochrony i higieny
Warunki pogodowe w sezonie letnim mogą wiązać się z koniecznością zapewnienia zatrudnionym środków ochrony indywidualnej. Pracodawca ma obowiązek dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy (art. 2376 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy).
Przy występujących w okresie letnim wysokich temperaturach i wiążących się z tym silnych promieniach słonecznych chodzi przede wszystkim o nakrycia głowy dla pracujących na zewnątrz pomieszczeń.
Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikom niezbędne środki higieny osobistej. Ilość i rodzaj tych środków powinny być dostosowane do rodzaju i stopnia zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach (art. 233 k.p. i § 115 rozporządzenia w sprawie bhp). Wysokie temperatury w sezonie letnim mogą więc oznaczać dodatkowe obowiązki dla pracodawcy w zakresie dostarczenia np. mydła, ręczników. W upalną pogodę szczególnie prace fizyczne wykonywane na otwartej przestrzeni, gdzie nie ma możliwości obniżenia temperatury, zwiększają skłonność do pocenia się i zabrudzenia ciała.
Z orzecznictwa
Zastosowanie w zakładzie pracy wyłącznie elektrycznego źródła światła na podstawie § 25 rozporządzenia w sprawie bhp dopuszczalne jest, jeżeli kumulatywnie zachodzą dwa warunki: 1) zapewnienie światła dziennego jest niemożliwe lub niewskazane oraz 2) przyczyna dowolnej z przeszkód określonych w pkt 1 tkwi w technologii produkcji. Względy technologii produkcji ograniczają zakres podmiotowy zastosowania § 25 rozporządzenia w sprawie bhp, co oznacza, że nie może on znajdować zastosowania względem pracodawców prowadzących działalność inną niż produkcyjna.
Wyrok NSA z 29 kwietnia 2009 r., sygn. akt I OSK 814/08
PRZYKŁAD
W niektórych pomieszczeniach urzędu źle działa klimatyzacja. W efekcie, gdy na zewnątrz są wysokie temperatury, jest w nich bardzo gorąco i duszno. Pracodawca stwierdził, że nie ma obecnie pieniędzy na naprawę klimatyzacji, zaś pracownicy, którym takie warunki pracy nie odpowiadają, mogą przenieść się tymczasowo do piwnicy, gdzie jest wolne miejsce. Czy takie postępowanie jest zgodne z prawem?
Pomieszczenie stałej pracy może znajdować się w piwnicy tylko wtedy, gdy:
● jest zapewnione oświetlenie dzienne oraz
● zgodę wydał państwowy wojewódzki inspektor sanitarny w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy (§ 18 rozporządzenia w sprawie bhp).
Jeżeli więc pracownicy mieliby przebywać w piwnicy w ciągu doby więcej niż 4 godziny i nie zostały spełnione wymienione warunki, to propozycja pracodawcy była niezgodna z prawem.
W przypadku zastosowania klimatyzacji należy zapewnić odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii (§ 37 ust. 1 rozporządzenia w sprawie bhp). Pracodawca nie może nie zapewniać wymaganych przepisami warunków pracy, tłumacząc to złą sytuacją finansową.
Czytaj także: Praca w urzędzie - monitory ekranowe, okulary korygujące i ryzyko zawodowe>>
SŁOWNICZEK
Pomieszczenia pracy – pomieszczenia przeznaczone na pobyt pracowników, gdzie wykonywana jest praca, z wyjątkiem tych, w których:
● łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane przez nich czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości i porządku,
● mają miejsce procesy technologiczne wymagające stosowania przez obsługujących je pracowników środków ochrony indywidualnej (np. odzieży ochronnej) i zachowania specjalnego reżimu organizacji pracy,
● prowadzona jest hodowla roślin lub zwierząt.
Pomieszczenia stałej pracy – pomieszczenia pracy, w których łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu doby przekracza 4 godziny (§ 2 rozporządzenia w sprawie bhp).
Podstawy prawne
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 80, poz. 432)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. nr 108, poz. 690)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279)