Wszystkie działania Ministra Edukacji Narodowej mają charakter systematyczny, spójny i zmierzają do wychowania wraz z rodzicami człowieka empatycznego, dla którego wartości uniwersalne, takie jak poszanowanie godności swojej i drugiego człowieka to kwestie priorytetowe. To nie tylko zmiany w przepisach prawa, ale również konkretne wsparcie szkół i placówek w realizacji celów edukacyjno-wychowawczych. Wśród nich wymienić można m.in. nową podstawę programową, program wychowawczo-profilaktyczny szkoły i placówki, pomoc psychologiczno-pedagogiczna, wzmocnienie roli wolontariatu szkolnego, szkolenia dla nauczycieli i rodziców, konferencje, kursy e-learningowe, konsultacje merytoryczne dla szkół, konkursy, projekty i materiały edukacyjne dla uczniów oraz specjalny serwis internetowy.
To niezwykle istotne, aby w szkole podejmowane były działania mające na celu zwrócenie uwagi młodym ludziom na takie wartości jak współpraca, bezpieczeństwo, poszanowanie zdrowia i życia drugiej osoby. Warto podkreślić, że rodzic ma prawo do decydowania o tym, jakie inicjatywy będą obecne w szkole, a obowiązkiem dyrektora jest uzyskanie na to zgody rodziców.
Od roku szkolnego 2017/2018 w przedszkolach i szkołach realizowana jest nowa podstawa programowa. Począwszy od wychowania przedszkolnego, celem kształcenia jest rozwijanie u młodych ludzi świadomości i postaw społecznych oraz obywatelskich. Uczniowie uczą się, że wszyscy ludzie mają równe prawa, niezależnie od tego, gdzie się urodzili, jak wyglądają, jaką religię wyznają, jaki mają status materialny. Poznają także metody i sposoby postępowania w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia.
Na wyższych etapach edukacyjnych treści nauczania obejmują również zagadnienia społeczno-kulturowe, z którymi młody człowiek zapoznaje się na lekcjach m.in. z języka polskiego, historii, religii, etyki, wiedzy o społeczeństwie, czy wychowania do życia w rodzinie. Treści nauczania przedmiotu wiedza o społeczeństwie zawierają m.in. normy współżycia między ludźmi, przyczyny podziałów w grupie i w społeczeństwie (np. na „swoich” i „obcych”), przeciwstawienie się łamaniu praw człowieka, znajomość mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce.
Zobacz: Kultura
Warto również wspomnieć, że od roku szkolnego 2017/2018 nastąpiło połączenie programu wychowawczego i programu profilaktyki w jeden dokument – program wychowawczo-profilaktyczny szkoły, uchwalany przez radę rodziców w porozumieniu z radą pedagogiczną. Jego celem jest wspieranie wychowanków we wszechstronnym rozwoju ukierunkowanym na osiągnięcie pełni dojrzałości fizycznej, emocjonalnej, intelektualnej, duchowej i społecznej.
Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało dla dyrektorów szkół, nauczycieli i rodziców poradnik Bezpieczna szkoła. Zagrożenia i zalecane działania profilaktyczne w zakresie bezpieczeństwa fizycznego i cyfrowego uczniów. Materiał zawiera zbiór rekomendacji dotyczących działań profilaktycznych związanych z ryzykiem wystąpienia zagrożeń bezpieczeństwa w szkole ze wskazaniem obowiązujących przepisów i odpowiedzialności.
Zobacz: Bezpieczeństwo
Nie należy również zapominać, że podstawową formą działalności dydaktyczno-wychowawczej przedszkola/szkoły jest pomoc psychologiczno-pedagogiczna kierowana do uczniów, rodziców i nauczycieli.
Udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest istotną częścią pracy każdego nauczyciela i nie powinno być utożsamiane wyłącznie z pomocą specjalistyczną. Dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym podejmuje decyzje m.in. dotyczące zatrudnienia nauczycieli - specjalistów wykonujących zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psychologów, pedagogów, logopedów i doradców zawodowych, ustala formy i okres udzielania tej pomocy oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane z danym uczniem. Od roku 2019 w subwencji oświatowej dodatkowo wyodrębniono kwotę na wsparcie uczniów w wysokości 556 mln.
W procesie wychowania istotną rolę pełni wolontariat szkolny. Jednym z celów Ministra Edukacji Narodowej jest wsparcie i wzmocnienie wszelkich inicjatyw wolontariatu szkolnego, zarówno od strony prawnej, jak i organizacyjnej. Rok szkolny 2016/2017 był ogłoszony w polskich szkołach, „rokiem wolontariatu”. Była to dobra okazja do przypomnienia młodym ludziom o podstawowych zasadach wzajemnego szacunku, pomocy bliźnim, poświęcenia.
Warto podkreślić, że Ośrodek Rozwoju Edukacji podejmuje szereg działań dotyczących kwestii wychowania. Programy, projekty, szkolenia i konferencje skierowane są zarówno do uczniów, rodziców, jak i kadry pedagogicznej. Wśród najważniejszych działań wymienić należy m.in. przygotowanie kadr do wdrażania programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły i placówki, upowszechnianie programu „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców” oraz szkolenie jego realizatorów, konferencje i inne formy doskonalenia, przeprowadzenie konkursów dotyczących upowszechnienia wiedzy na temat Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, realizacja projektu „Edukacja globalna. Liderzy edukacji na rzecz rozwoju II".
Odbiorcami działań było blisko 60 tys. rodziców i nauczycieli. W konferencjach dotyczących wprowadzenia nowej podstawy programowej uczestniczyło ok. 1 400 pracowników placówek doskonalenia nauczycieli, czyli ok. 88 proc. kadry tych placówek, którzy mieli obowiązek kaskadowego szkolenia nauczycieli w całej Polsce.
Warto również zapoznać się z materiałami edukacyjnymi znajdującymi się na stronie ORE, m. in. w Banku Dobrych Praktyk, przygotowanymi dla kadry pedagogicznej, a także rodziców i uczniów.