Przed podpisaniem umowy z domem pomocy społecznej lub inną placówką zapewniającą całodobową opiekę, sprawdź, jakie oferuje usługi i jakie są w niej warunki życia - zachęca MRPiPS. Jeśli placówka jest prywatna, warto też sprawdzić, czy znajduje się ona w rejestrze wojewody.
Jeśli osoba starsza nie ma bliskich, którzy mogliby zapewnić jej opiekę, wówczas może zostać skierowana do rodzinnego domu pomocy, mieszkania chronionego lub do domu pomocy społecznej (DPS).
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przypomina o zasadach, jakimi warto kierować się przy wyborze bezpiecznej placówki dla osoby, która wymaga całodobowej opieki. Resort zachęca, by przed podpisaniem umowy sprawdzać warunki życia w placówce i zakres oferowanych przez nią usług. Informacje o DPS-ach oraz placówkach zapewniających opiekę całodobową można uzyskać w ośrodku pomocy społecznej. Jeśli placówka jest prywatna, warto też sprawdzić, czy znajduje się ona w rejestrze wojewody.
MRPiPS wskazuje, że osoby, które podejrzewają, że członek ich rodziny jest źle traktowany przez pracownika placówki, powinny zgłosić to do kierownika DPS. Zastrzeżenia można złożyć również w organie prowadzącym - gminie lub powiecie. Podejrzenia o niewłaściwie sprawowaną opiekę można zgłaszać też do urzędu wojewódzkiego. Jeśli doszło do przemocy - sprawę należy zgłosić policji.
Z informacji MRPiPS wynika, że w grudniu 2017 r. w Polsce funkcjonowało 791 ponadgminnych domów pomocy społecznej, w których mieszkało prawie 78,2 tys. osób. Domy pomocy społecznej - po uzyskaniu zezwolenia wojewody - mogą prowadzić samorządy, Kościoły, organizacje społeczne, fundacje, stowarzyszenia, inne osoby prawne oraz osoby fizyczne.
Skierowanie do DPS wymaga oceny stanu zdrowia danej osoby, powinno być również poprzedzone zbadaniem jej sytuacji rodzinnej. MRPiPS zaznacza, że "umieszczenie w domu pomocy społecznej jest ostatecznością".
Pobyt w takiej placówce jest odpłatny. Koszt ten ustala odpowiednio wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub marszałek województwa. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt są w kolejności: mieszkaniec domu (w wysokości nie większej niż 70 proc. dochodu), bliscy krewni i gmina (finansuje ona różnicę między średnim kosztem utrzymania w rodzinnym domu pomocy a opłatami wnoszonymi przez mieszkańca i jego rodzinę). W uzasadnionych przypadkach osobę wnoszącą opłatę za pobyt w DPS można zwolnić z tej opłaty, np. wówczas, gdy opłaca już pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej.
Jedną z najmniej popularnych form wsparcia są rodzinne domy pomocy - z danych MRPiPS wynika, że pod koniec 2017 r. funkcjonowały jedynie 33 takie placówki. Oferowały one 208 miejsc, jednak przebywały w nich 152 osoby. Zdaniem resortu ta forma wsparcia nie rozwija się najlepiej głównie z powodu niechęci gmin do zawierania umów z osobami prywatnymi w sprawie zakupu usług oraz trudności w spełnieniu standardów bytowych.
Pobyt i opieka w rodzinnym domu pomocy przeznaczone są dla osób potrzebujących całodobowego wsparcia z powodu choroby lub niepełnosprawności, którego nie można zapewnić im w miejscu ich zamieszkania, jednak niewymagających jeszcze umieszczenia w domu pomocy społecznej. W rodzinnych domach pomocy opieka jest zapewniana całodobowo dla nie mniej niż trzech i nie więcej niż ośmiu osób. Placówki te są prowadzone przez osoby fizyczne lub organizacje pożytku publicznego.
Wniosek o umieszczenie w rodzinnym domu pomocy składa się w ośrodku pomocy społecznej. Pobyt w takim domu jest odpłatny - kwota jest ustalana w umowie zawartej między kierownikiem ośrodka pomocy społecznej a osobą prowadzącą rodzinny dom pomocy.
Wysokość miesięcznej odpłatności, przekazywana osobie prowadzącej rodzinny dom pomocy, jest określona w decyzji w sprawie skierowania do takiego domu. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w rodzinnym domu pomocy są mieszkaniec domu, bliscy krewni i gmina (analogicznie jak w przypadku domów pomocy społecznej). W szczególnie uzasadnionych przypadkach kierownik ośrodka pomocy społecznej może zwolnić osobę przebywającą w rodzinnym domu pomocy z ponoszenia odpłatności za pobyt.
Zobacz: Pomoc społeczna
Niektórzy seniorzy, np. osoby niepełnosprawne lub z zaburzeniami psychicznymi, mogą także starać się o możliwość zamieszkania w mieszkaniach chronionych. Pod koniec 2017 r. w Polsce funkcjonowało 677 mieszkań chronionych na prawie 2,9 tys. miejsc. O możliwość zamieszkania w takim miejscu mogą starać się osoby, które ze względu na trudną sytuację życiową potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymagają takiej pomocy, jaka świadczona jest w ośrodkach całodobowej opieki.
Mieszkanie chronione może być prowadzone przez jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego. Przebywające w mieszkaniu chronionym osoby mają zapewnione wsparcie m.in. pracowników socjalnych, terapeutów i psychologów przez siedem dni w tygodniu, minimum trzy godziny dziennie. Opłatę za pobyt w takim mieszkaniu ustala podmiot kierujący w uzgodnieniu z przyszłym mieszkańcem, uwzględniając przyznany zakres usług. Zwolnione z opłat są osoby samotne, których dochód jest niższy niż 634 zł miesięcznie oraz osoby, które dotychczas zamieszkiwały z rodziną, a dochód w przeliczeniu na osobę był niższy niż 514 zł miesięcznie.
Osoby starsze mogą również starać się o miejsce w niepublicznych placówkach całodobowej opieki. Działalność taka może być prowadzona po uzyskaniu zezwolenia wojewody, a budynek, w którym mieści się placówka, musi spełniać wymogi architektoniczne określone w ustawie o pomocy społecznej.
W połowie stycznia tego roku wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Marcin Zieleniecki poinformował, że obecnie takie zezwolenie mają 434 niepubliczne placówki. Dodał, że w ostatnich latach wzrosła liczba placówek, które działały bez zezwolenia - z kontroli przeprowadzonych w 2017 r. wynika, że takich placówek działających bez zezwolenia było 105, a rok później - 128.
12 lutego minister Elżbieta Rafalska poinformowała, że zwróciła się do wojewodów o cykliczne prowadzenie działań kontrolnych i nadzorczych w placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.(PAP)
autorka: Olga Zakolska