Od 7 stycznia 2010 r. osoby, które dzierżawią lub wynajmują w całości budynki mieszkalne lub użytkowe od gminy lub Skarbu Państwa i zostało im przyznane prawo pierwokupu, będą mogły nabyć takie nieruchomości bez przetargu. Tym samym będą mieli oni możliwość korzystania z tych samych praw co osoby, które zajmują lokale w budynkach wielolokalowych.
Ogólną zasadą, która obowiązuje dzisiaj przy sprzedaży lokali należących do jednostek samorządu lub Skarbu Państwa jest zastosowanie przetargowego trybu ich sprzedaży. Zasada ta nie obowiązuje jednak przy sprzedaży lokali mieszkalnych, o ile sprzedaż następuje na rzecz najemcy, który zajmuje lokal na podstawie umowy zawartej na czas nieoznaczony. W takich przypadkach ustawa przyznaje bowiem najemcom pierwszeństwo realizowania w trybie bezprzetargowym.
Ponadto przepis art. 34 ust. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.) umożliwia właściwym organom podjęcie decyzji o przyznaniu pierwszeństwa, a tym samym zastosowaniu bezprzetargowego trybu zbycia lokali również w stosunku do lokali innych niż mieszkalne. Sprzedaż musi tutaj następować na rzecz osób, które są najemcami lub dzierżawcami tych lokali. W praktyce na podstawie powyższego przepisu podmioty publiczne najczęściej dokonywały sprzedaży lokali użytkowych w trybie bezprzetargowym. W większości przypadków sprzedaż dotyczyła lokali użytkowych położonych w budynkach wielolokalowych.
Problemem była jednak sprzedaż w tym trybie budynków o charakterze użytkowym, w których znajduje się tylko jeden lokal (budynki jednolokalowe). Od 7 stycznia 2010 r. rozwiąże go wchodząca w życie nowelizacja przepisów o gospodarce nieruchomościami. Wskaże ona jednoznacznie, że art. 34 ust. 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami stosuje się również w odniesieniu do budynków będących w całości przedmiotem najmu lub dzierżawy. Dodatkowo w ustawie pojawi się przepis, który zagwarantuje, że w przypadku realizacji takiego pierwszeństwa przedmiotem sprzedaży powinna być nieruchomość wraz z gruntem niezbędnym do racjonalnego korzystania z budynku.
Kolejną zmianą, jaką wprowadza nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami, jest modyfikacja przepisów dotyczących trybu określania bonifikat obowiązujących przy sprzedaży nieruchomości należących do samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa. Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami bonifikaty udziela właściwy organ (wójt, burmistrz, prezydent miasta), o ile występują przesłanki wymienione w przepisach. Jednocześnie na udzielenie bonifikaty potrzeba zgody wojewody albo rady lub sejmiku województwa. W praktyce pojawiały się wątpliwości, które dotyczyły ustalenia, czy zgoda na udzielenie bonifikaty może mieć charakter ogólny, czy też powinna być wyrażana przez organ indywidualnie w sprawach dotyczących konkretnie zdefiniowanych nieruchomości. W związku z powyższym w nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, która weszła w życie 22 października 2007 r., dodano do art. 68 ustawy ust. 3a, zgodnie z którym zgoda organu stanowiącego na udzielenie bonifikaty może dotyczyć więcej niż jednej nieruchomości.
W praktyce pojawiły się mimo to odmienne interpretacje przepisu, w związku z czym znowelizowano art. 68 ust. 1 ustawy. Organ stanowiący będzie miał obecnie wynikającą jednoznacznie z ustawy możliwość podejmowania uchwał o charakterze generalnym. W zarządzeniu wojewody albo uchwale rady lub sejmiku będzie trzeba dodatkowo określić w szczególności warunki udzielania bonifikat i wysokość stawek procentowych.
Gminne bonifikaty
Władze jednostki samorządu mogą przyznać bonifikatę od ceny nieruchomości komunalnej sprzedawanej m.in.:
• na cele mieszkaniowe;
• podmiotom, które prowadzą działalność charytatywną, opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, naukową itp.;
• organizacjom działkowców na ogrody działkowe;
• poprzedniemu właścicielowi, jeżeli nieruchomość została od niego przejęta przed 5 grudnia 1990 r.;
• na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego;
• kościołom;
• jako lokal mieszkalny;
• spółdzielniom mieszkaniowym w związku z ustanowieniem odrębnej własności lokali;
• przedstawicielstwom dyplomatycznym lub urzędom konsularnym państw obcych.
Adam Makosz
Podstawa prawna
Art. 1 pkt 1 i 3 ustawy z 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 206, poz. 1590).