Skargę do TK złożyła Rada Gminy i Miasta Koziegłowy. Jej zdaniem przepisy ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi są sprzeczne z konstytucją. Pozbawiają bowiem wójta, burmistrza i prezydenta prawa do udziału na prawach strony w postępowaniu odwoławczym przed sądem administracyjnym, jeżeli spór dotyczy decyzji wydanej przez gminę.
Rada gminy Koziegłowy wydała decyzję, w której naliczono podatek od nieruchomości przedsiębiorcy prowadzącemu na jej terenie działalność gospodarczą. Ponieważ przedsiębiorca ten uznał, że działalności nie prowadzi, wystąpił o unieważnienie decyzji. Skutkiem tego byłoby obniżenie podatku. Sprawa dotarła do sądu administracyjnego, który odmówił gminie udziału w postępowaniu, twierdząc, że nie pozwalają na to przepisy.
"Chodziło o podatek stanowiący dochód gminy, a w takim wypadku powinna mieć ona możliwość obrony swoich racji przed sadem. Gwarantuje jej to konstytucja, przyznająca samorządom samodzielność i ochronę sądową. Aby jednak gwarancja ta była realna, gmina musi być stroną w postępowaniu" - wyjaśniał pełnomocnik gminy adwokat Sławomir Kania.
TK uznał, że przepisy, które uniemożliwiają samorządom obronę swoich racji przed sądem, nie są sprzeczne z konstytucją.
"Celem działania organów gminy nie jest maksymalizacja dochodów z podatków, lecz dokładna realizacja przepisów prawa podatkowego. Gmina nie może przeciwstawiać własnych interesów dobru wspólnemu jej mieszkańców. Nie ma więc potrzeby, by musiała bronić swoich interesów w postępowaniu odwoławczym przed sądem" - wyjaśnił TK.
Zdaniem Trybunału, samorządy są wprawdzie samodzielne i konstytucja gwarantuje im ochronę ich praw, ale ich prawa nie są tożsame z prawem do sądu przysługującym obywatelom. "Jednostka korzysta z tego prawa broniąc swojej wolności i godności, natomiast gmina wykorzystuje je do celu realizacji zadań publicznych" - uzasadnił wyrok sędzia Janusz Niemcewicz. Zaznaczył jednak, że ustawodawca może zmienić przepisy w tym zakresie.
Reprezentujący w Trybunale Sejm poseł PSL Eugeniusz Kłopotek wyjaśnił, że w parlamencie jest już przygotowany projekt zmiany przepisów, które dają samorządom prawo do obrony ich racji przed sądami administracyjnymi.