W rozpatrywanej przez sąd administracyjny sprawie, rada gminy zawarła w statucie regulacje dotyczące zasad wykonywania mandatu radnego. Postanowiono zobowiązać radnych do:
- odbywania spotkań z wyborcami nie rzadziej niż 2 razy w roku,
- przyjmowania interesantów w swych okręgach wyborczych nie rzadziej niż raz w kwartale – w terminie i miejscu podanym uprzednio do wiadomości wyborców.
Wojewoda uznał jednak, iż żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie upoważnia organów gminy do ustanawiania zasad czy norm postępowania regulujących wykonywanie mandatu radnego.
Wykonując uprawnienia nadzorcze wojewoda zaskarżył niniejszą uchwałę rady gminy do sądu administracyjnego. W uzasadnieniu przypomniał, iż powszechnie obowiązujące przepisy prawa nie dają radzie gminy upoważnienia do stosowania wobec poszczególnych radnych środków dyscyplinujących, gdy nie wywiązują się oni z obowiązku uczestnictwa w sesjach rady oraz w pracach jej komisji (wyrok NSA z dnia 17 listopada 1995r" SA/Wr 2515/95, OSS 1996, nr 1, poz. 13).
Jedynym władczym, przewidzianym prawem instrumentem czy też środkiem mogącym mieć wpływ na wykonywanie mandatu radnego (jednak tylko w sferze udziału w pracach rady i jej komisji), jest ustalanie przez radę zasad przyznawania diet radnym przez uzależnienie wysokości diet od aktywności osoby sprawującej funkcję radnego.
Wrocławski WSA zgodził się z poglądem organu nadzoru. Przypomniał art. 23 ustawy o samorządzie gminnym, wedle którego:
Radny obowiązany jest kierować się dobrem wspólnoty samorządowej gminy. Radny utrzymuje stałą więź z mieszkańcami oraz ich organizacjami, a w szczególności przyjmuje zgłaszane przez mieszkańców gminy postulaty i przedstawia je organom gminy do rozpatrzenia, nie jest jednak związany instrukcjami wyborców.
Taka konstrukcja mandatu radnego przesądza o jego wolnym (swobodnym ) charakterze. Nie ma przepisów, które pozwalałyby radzie gminy w jakikolwiek sposób precyzować powyższy przepis, lub uszczegóławiać jego postanowienia. Nie ma podstawy prawnej do kształtowania (rozszerzania) obowiązków radnego, o których mowa we wspomnianym art. 23 ustawy.
III SA/Wr 119/08 - Wyrok WSA we Wrocławiu>>
Czytaj także: Nowy przykład wygaśnięcia mandatu radnego>>
samorzad.infor.pl