Kandydatów na ławników będą mogli zgłaszać - prócz prezesów sądów i co najmniej 50 obywateli - także stowarzyszenia, organizacje społeczne i zawodowe. Dotychczas prawo zgłaszania kandydata na ławnika przysługiwało grupie co najmniej 25 obywateli. Ławnikami nie mogą być radni: gminy, powiatu i województwa (dotychczas zakaz ten dotyczył jedynie radnych gminy).
Kandydaci na ławników będą zgłaszani radom gmin, tak jak dotychczas, do 30 czerwca ostatniego roku kadencji. Kandydat będzie musiał złożyć oświadczenie, że nie toczy się przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo z oskarżenia publicznego lub o przestępstwo skarbowe. Kandydatów nie mogą zgłaszać partie polityczne.
Wymagane będą od niego m.in.: informacja z Krajowego Rejestru Karnego (o zgłaszanej osobie); zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (stwierdzające brak przeciwwskazań do pełnienia funkcji ławnika); wypis z Krajowego Rejestru Sądowego (dotyczący stowarzyszenia, innej organizacji społecznej lub zawodowej dokonującej zgłoszenia).
Zgodnie z projektowanymi przepisami, kandydowanie na ławnika będzie możliwe również w miejscu działalności gospodarczej kandydata. Dotychczas nie było takiej możliwości. Wprowadzono także nakaz adresowany do radnych gminy, by do orzekania w sprawach z zakresu prawa pracy wybierali osoby wykazujące się szczególną znajomością spraw pracowniczych.
Określono, że przewodniczący rady gminy, przed podjęciem uchwały o odwołanie ławnika, umożliwi mu wysłuchanie i zapewni udział w posiedzeniu właściwej komisji i sesji rady, podczas których wniosek o odwołanie będzie opiniowany i rozpoznawany. Wówczas ławnik może być reprezentowany przez pełnomocnika.
Projekt zmienia także zasady wyznaczania sądów właściwych do nadawania klauzuli wykonalności decyzjom wydanym np. przez Komisję Europejską i Europejski Bank Centralny oraz wyrokom Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przewiduje wyznaczenie jednego organu uprawnionego do nadawania klauzuli wykonalności takim decyzjom i wyrokom.
Obecnie klauzulę wykonalności nadaje sąd rejonowy właściwy dla dłużnika. Zgodnie z projektowanymi zapisami to minister sprawiedliwości będzie mógł wyznaczać na podstawie rozporządzenia jeden sąd rejonowy do rozpoznawania wniosków o nadanie klauzuli wykonalności decyzjom i wyrokom.
Ma to ułatwić kontakty między sądem a np. Komisją Europejską i umożliwić sprawniejszą realizację wymogów unijnych.
Czytaj także: Nowy przykład wygaśnięcia mandatu radnego>>