"Obok Orlików - centrów sportowych, powinny powstać takie "mini Koperniki", na wzór tego warszawskiego centrum upowszechniania nauki i wiedzy. Wydaje się, że ten projekt, który tu oglądamy, może być multiplikowany w całym kraju, tak żeby w większości gmin tego typu centra powstały" - powiedział Donald Tusk podczas otwarcia pierwszej astro-bazy, przyszkolnego centrum astronomicznego w Gniewkowie (woj. kujawsko-pomorskie).
Jak podkreślił premier, takie przedmioty jak matematyka, fizyka czy chemia są trudne do ciekawego przedstawienia podczas typowych zajęć szkolnych.
"Jeśli w każdej gminie powstanie centrum uatrakcyjniające te przedmioty, to być może pokonamy tę barierę innowacyjności. Bardzo nam zależy, żeby dzieci - wkrótce młodzi ludzie - wybierały kierunki ścisłe i techniczne, bo tego w Polsce bardzo potrzeba" - dodał Tusk.
Premier przypomniał, że koszt budowy jednej astro-bazy nie przekroczył 300 tys. zł i został w części pokryty ze środków unijnych. "Takie +mini-Koperniki+ nie będą kosztować więcej niż milion złotych" - ocenił Tusk.
Pierwsze z 14 obserwatoriów, budowanych przez samorząd województwa kujawsko-pomorskiego, rozpoczęło w środę działalność przy Gimnazjum nr 1 w Gniewkowie. Astro-bazy powstają też w: Brodnicy Dobrzyniu n. Wisłą, Golubiu-Dobrzyniu, Gostycynie, Inowrocławiu, Jabłonowie Pomorskim, Kruszwicy, Radziejowie, Rypinie, Świeciu nad Wisłą, Unisławiu, Złejwsi Wielkiej i Żninie.
"Astronomiczne tradycje regionu zobowiązują. Jesteśmy pierwszym województwem w kraju, w którym na tak małej powierzchni będzie działało tak wiele obserwatoriów astronomicznych. Podglądanie gwiazd, to nie tylko duża frajda dla uczniów, ale przede wszystkim szansa na zainteresowanie ich naukami ścisłymi" - powiedział Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego.
Budynki astro-baz mają kształt zbliżony do typowego obserwatorium astronomicznego: powstały na planie koła o średnicy około dziesięciu metrów. W obserwatorium o wysokości około ośmiu metrów znalazły się trzy kondygnacje: sterownia ze stanowiskami komputerowymi, toaleta i magazynki na sprzęt, platforma teleskopu z kopułą oraz taras obserwacyjny.
Główny element wyposażenia to automatyczny teleskop Meade LX 200 14". Również kopuła obserwatorium, o średnicy czterech metrów jest w pełni zautomatyzowana, co oznacza możliwość podążania za teleskopem oraz jej zdalne zamykanie i otwieranie.
Obserwacje przy użyciu mniejszych od teleskopu głównego instrumentów, będą mogły być też prowadzone na tarasie budynku. Pozostałe elementy wyposażenia to między innymi teleskop słoneczny Coronado PST 40/400, lornetka z piętnastokrotnym powiększeniem oraz astronomiczna kamera CCD.
"Astro-bazy będą działać na podobnej zasadzie jak Orliki, które mimo że bardzo często powstają przy szkołach i są przez nie użytkowane, to po lekcjach korzystają z nich wszyscy mieszkańcy. Każda z astro-baz będzie miała swoich opiekunów. Nauczyciele i uczniowie już teraz są dobrze przygotowani do korzystania z tego sprzętu - szkolenia dla pedagogów trwają już od dwóch lat" - powiedział Całbecki.
Budynki astro-baz, wraz z ich specjalistycznym wyposażeniem, powstały dzięki wsparciu w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Koszt budowy i zakupu wyposażenia obserwatorium to 299 tysięcy złotych, a całkowity koszt realizacji projektu to prawie 4,2 miliona złotych.