MS: do darmowych porad prawnych włączymy organizacje pozarządowe
Punkty udzielania bezpłatnej pomocy prawnej będą prowadzone nie tylko przez adwokatów i radców prawnych, ale też przez organizacje pozarządowe - zapowiedział minister sprawiedliwości Cezary Grabarczyk. Planowana ustawa zajmie się też kwestią edukacji prawnej.
Ministrowie sprawiedliwości Cezary Grabarczyk oraz pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz poinformowali PAP w poniedziałek o pierwszych efektach prowadzonych od połowy grudnia ub. roku konsultacji nad projektem ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej.
Szefowie MS i MPiPS uczestniczyli w otwarciu Kongresu Poradnictwa Prawnego i Obywatelskiego, który do środy będzie odbywał się w Warszawie. Organizatorem Kongresu jest Instytut Prawa i Społeczeństwa, zaś współorganizatorami: MPiPS, Fundacja Uniwersyteckich Poradni Prawnych, Związek Biur Porad Obywatelskich oraz Instytut Spraw Publicznych.
"Dorobek organizacji pozarządowych jest dużo większy, niż go pierwotnie ocenialiśmy. (...) Zgłoszone uwagi spowodowały, że jeszcze raz usiedliśmy nad dokonanymi wcześniej analizami i podjęliśmy decyzję, że w ramach segmentu bezpośredniej pomocy prawnej organizacje pozarządowe będą miały swój udział" - podkreślił Grabarczyk.
Nowe przepisy, zapowiedziane w expose premier Ewy Kopacz jako "Prawo dla każdego", mają wprowadzić system pomocy prawnej. Pierwotnie miał on składać się z dwóch segmentów - nieodpłatnej pomocy prawnej oraz nieodpłatnej informacji prawnej w postaci infolinii. Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej ma wejść w życie od początku 2016 r. Rząd - według zapowiedzi Ministerstwa Sprawiedliwości - zajmie się projektem w marcu.
Polecamy serwis: Opieka społeczna
Jednym z głównych założeń projektu jest utworzenie w kraju co najmniej 1549 punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna dla osób uprawnionych do świadczeń z pomocy społecznej. Obecnie progi dochodowe uprawniające do takich świadczeń wynoszą 542 zł miesięcznie dla osoby samotnej i 456 zł na osobę w rodzinie.
"Punkt świadczenia pomocy prawnej będzie organizowany dla 25 tys. mieszkańców na poziomie powiatowym. Jeżeli powiat liczy mniej niż 50 tys. mieszkańców, to w takim powiecie będą przynajmniej dwa punkty; jeżeli zaś jest więcej mieszkańców, tych punktów będzie odpowiednio więcej na każde kolejne rozpoczynające się 25 tys. mieszkańców" - mówił minister sprawiedliwości.
Według pierwotnych założeń projektu pomoc ta miała być świadczona wyłącznie przez adwokatów lub radców prawnych. W konsultacjach zwracano jednak uwagę, że projekt nie odnosi się do istniejących już możliwości uzyskania pomocy prawnej w organizacjach pozarządowych lub uniwersyteckich poradniach prawnych, a placówki te mają wieloletnie doświadczenie w udzielaniu takiej pomocy.
"Sieć organizacji pozarządowych nie jest jeszcze tak rozbudowana, aby mogła pokryć wszystkie potrzeby. Chcemy, aby w pierwszym okresie funkcjonowania ustawy około 20 proc. punktów było powierzonych do świadczenia pomocy organizacjom pozarządowym" - powiedział PAP Grabarczyk. Organizacje pozarządowe prowadzące punkty miałyby być wyłonione w konkursach przeprowadzonych przez wojewodów.
Krytykę w trakcie konsultacji wywołało także założenie, iż uprawnionymi do bezpłatnych porad mają być tylko osoby kwalifikujące się do pomocy społecznej. "Uprawnionymi będą osoby nie tylko dotknięte ubóstwem, ale także sieroctwem, bezrobociem, niepełnosprawnością, przemocą w rodzinie lub długotrwałą chorobą. Tych przyczyn zwracania się o pomoc jest dużo więcej niż się potocznie wydaje" - zaznaczył Grabarczyk, odnosząc się do tych uwag.
Minister dodał, że obecnie "najważniejsze jest, aby uruchomić system świadczenia bezpłatnej pomocy". "Ten system będzie jednak ewoluował, jeśli chodzi o krąg uprawnionych, gdy już zdobędziemy pierwsze doświadczenia na temat ilości osób korzystających z pomocy" - podkreślił.
Z kolei Władysław Kosiniak-Kamysz zaznaczył, że dla tej ustawy "jest przewidziany określony budżet" i w związku z tym pomoc musi najpierw trafić do tych, którzy najbardziej tego potrzebują. "Dobrą metodą na późniejszą ewolucję przepisów będzie zapisanie, że na przykład po 24 miesiącach obowiązywania nastąpi przegląd ustawy" - powiedział PAP minister pracy.
Zaznaczył też, że obecnie kluczowe jest "przeprowadzenie i jak najszybsze wprowadzenie przygotowanych rozwiązań legislacyjnych".
Kolejną zmianą wypracowaną w trakcie prowadzonych konsultacji nad projektem ustawy jest - poinformował Grabarczyk - wprowadzenie trzeciego, obok pomocy i informacji, modułu, z których będzie składać się ustawa. "Chodzi o moduł edukacji prawnej. To zadanie też będzie dedykowane organizacjom pozarządowym" - powiedział minister. Dodał, że spośród zgłaszanych przez te organizacje projektów edukacyjnych - w procedurze konkursowej - będą wyłaniane programy edukacyjne przeznaczone do realizacji.
Zgodnie z zapowiedziami MS i MPiPS projekt jeszcze w lutym ma zostać skierowany na Komitet Stały Rady Ministrów. Wcześniej planowane jest przeprowadzenie jeszcze jednej tury konsultacji polegającej na konferencji uzgodnieniowej z udziałem reprezentantów organizacji świadczących pomoc prawną.
"Czeka nas jeszcze ważna batalia z udziałem ministra finansów. Mam nadzieję, że wspólnie z MPiPS pozyskiwać będziemy wsparcie resortu finansów dla tego projektu. Tylko wtedy, gdy uda się rozwiązać problemy dotyczące źródeł finansowania pomocy, osiągniemy sukces" - zaznaczył Grabarczyk.
Uczestnicy Kongresu - naukowcy, prawnicy i samorządowcy - dyskutują o praktyce poradnictwa prawnego oraz biorą udział w zorganizowanych dla nich warsztatach. Dyskusja dotyczy także aktualnej wersji projektu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. Niewykluczone, że na zakończenie Kongresu zostanie przyjęta uchwała odnosząca się do tematyki obrad.
Zobacz również: Bezpłatne porady prawne dla osób potrzebujących