Wprowadzenie kadencyjności sędziów PKW, klasyfikowania głosów nieważnych oraz przezroczystych urn w lokalach wyborczych - to niektóre z rozwiązań prezydenckiego projektu zmian w Kodeksie wyborczym, którym w tym tygodniu zajmie się Sejm.
Kolejne rozwiązania dotyczą m.in. powiadamiania przez wójta każdego wyborcy o wyborach, wprowadzenia jednostronnej karty do głosowania oraz uprawnień mężów zaufania do rejestrowania członków komisji obwodowej podczas liczenia głosów.
Zgodnie z projektem dziewięciu sędziów Państwowej Komisji Wyborczej byłoby powoływanych na 9-letnią kadencję (obecnie sędziowie są powoływani na czas nieoznaczony). Akty powołania obecnych sędziów miałyby zostać zamienione na akty powołania na kadencję, która zaczęłaby biec z dniem wejścia w życie nowelizacji.
Ponadto zaproponowano, aby zadania i obowiązki przewodniczącego PKW zapisać w ustawie (obecnie określa je regulamin PKW). W projekcie określono, że przewodniczący PKW m.in. reprezentuje Komisję na zewnątrz, zwołuje co najmniej raz na dwa miesiące posiedzenia, nadzoruje wykonanie uchwał Komisji, a także zleca wykonanie określonych zadań Krajowemu Biuru Wyborczemu i nadzoruje ich wykonanie. Ponadto zapisano, że PKW miałaby podejmować decyzje poprzez uchwały przyjmowane większością głosów przy obecności co najmniej pięciu członków, w tym przewodniczącego komisji lub jednego z jego zastępców. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego - zakłada projekt.
Projekt przewiduje ponadto, że obwodowa komisja wyborcza oprócz obliczania liczby głosów nieważnych będzie podawać także przyczyny ich nieważności; te informacje znalazłyby się także w protokole PKW z głosowania w całym kraju. Głos może być uznany za nieważny m.in. gdy, wyborca nie odda głosu na żadnego z kandydatów, odda głos na więcej niż jednego kandydata lub w kratce przy nazwisku kandydata postawi znak inny niż "dwie przecinające się linie".
W myśl projektu ściany urny wyborczej mają być wykonane z przezroczystego materiału. Aby zapewnić tajność głosowania, wyborca będzie mógł wrzucić głos do urny w kopercie; koperty miałaby zapewniać obwodowe komisje wyborcze. W uzasadnieniu projektu oszacowano koszt jednej urny na ok. 1 tys. zł, a szacunkowy koszt wymiany urn we wszystkich obwodach głosowania na ok. 28 mln zł.
Zobacz również: Kodeks wyborczy - prezydencki projekt zmian
Zgodnie z projektem karta do głosowania powinna być w formie jednej karty zadrukowanej jednostronnie; umieszczone byłyby na niej też informacje o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu. W związku z tym projekt uchyla zapis, że wyborca niepełnosprawny może głosować przy użyciu nakładek w alfabecie Braille’a; chodzi o to, że w wyborach proporcjonalnych niemożliwe jest przygotowanie kart do głosowania o takich samych rozmiarach w całym kraju. Ponadto PKW ma określić zasady, kiedy od jednostronnej karty będzie można odstąpić np. gdy liczba kandydatów "uniemożliwi zastosowanie karty w racjonalnym wymiarze".
Kolejne rozwiązania projektu zobowiązują wójta, by najpóźniej na 10 dni przed dniem wyborów poinformował każdego wyborcę "w formie imiennego zawiadomienia" o wyborach m.in. siedzibie obwodowej komisji wyborczej, dacie i godzinach głosowania, a także o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu. W 2010 r. koszt imiennego zawiadomienia każdego wyborcy o zbliżających się wyborach szacowany był na około 80 mln zł.
Ponadto w myśl prezydenckiej propozycji mężowie zaufania mogliby rejestrować pracę obwodowej komisji po zakończeniu głosowania, czyli np. podczas liczenia głosów a także dokumenty komisji. Obecnie mogą obserwować prace komisji obwodowych, zgłaszać przewodniczącemu komisji uwagi, a do protokołu głosowania zgłaszać konkretne zarzuty. Mężowie zaufania mogą też filmować i fotografować protokoły z głosowania podanych do publicznej wiadomości przez komisje obwodowe.
Zaproponowano także, by liczebność składu komisji obwodowej uzależnić od liczebności mieszkańców obwodu. Komisja utworzona dla obwodu obejmującego do 1000 mieszkańców liczyłaby 6 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych; w przypadku obwodu od 1001 do 2000 mieszkańców byłoby to od 6 do 8 takich osób, a w obwodach od 2001 do 3000 mieszkańców od 8 do 10 członków komisji zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych. Dodatkowo w skład komisji powoływana byłaby osoba wskazana przez wójta. Obecnie w skład obwodowej komisji wyborczej powołuje się od 6 do 8 osób spośród kandydatów zgłoszonych przez pełnomocników wyborczych i jedną osobę wskazaną przez wójta.
Projekt zakłada, że jeśli zgodę na kandydowanie podpisze ktoś z rodziny członka komisji, jego członkostwo w komisji wygasa.
Projekt niweluje także lukę w Kodeksie wyborczym dotyczącą wnoszenia protestów wyborczych w wyborach wójta.
Projekt zakłada, że nowe przepisy wejdą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Wyjątkiem są artykuły mówiące m.in. o przezroczystych urnach, które miałyby wejść w życie 1 stycznia 2016 roku. Zdaniem ekspertów, jeśli prezydencka propozycja uzyska akceptację parlamentu, mogłaby obowiązywać już w tegorocznych wyborach parlamentarnych na jesieni.
Prezydent Bronisław Komorowski zapowiedział przygotowanie projektu zmian w Kodeksie wyborczym po kłopotach z systemem informatycznym, które opóźniły podanie do publicznej wiadomości wyników I tury wyborów samorządowych jesienią ub. roku. Wywołało to polityczną i medialną burzę wokół PKW, w efekcie której zmienił się skład Komisji. "Przebieg ostatnich listopadowych wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego potwierdza potrzebę doskonalenia procedury wyborczej, zwłaszcza w zakresie funkcjonowania organów wyborczych, usprawnienia technicznej strony głosowania oraz wzmocnienia przejrzystości ustalania wyników wyborów" - czytamy w uzasadnieniu do projektu.
Projekty zmian w kodeksie wyborczym złożyły w ub. roku w Sejmie SLD i SP. Pod koniec ub. roku Sejm odrzucił projekt nowelizacji Kodeksu wyborczego autorstwa PiS; PiS zamierza doprowadzić do zgłoszenia swych propozycji jako projektu obywatelskiego.(PAP)
:Polecamy serwis: Ustrój i jednostki