6 października 2015 r. o godz. 13:00 Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargę konstytucyjną B. K. dotyczącą zasad wypłaty świadczeń z pomocy społecznej.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
Art. 106 ust. 3 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w zakresie, w jakim stanowi, że w wypadku wniosku o przyznanie zasiłku stałego osobie całkowicie niezdolnej do pracy, legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i nie mającej innych środków utrzymania, prawo do zasiłku ustala się począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek, jest niezgodny z art. 67 ust. 2 w związku z art. 2 konstytucji.\
Zobacz również: Zasiłki z pomocy społecznej 2015/2016
Przepis wymieniony w części I, w zakresie tam wskazanym, traci moc obowiązującą z upływem 31 grudnia 2016 r.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Skarżąca zakwestionowała szereg przepisów ustawy o pomocy społecznej. Jeden z zarzutów skarżącej wiązał się z pomniejszaniem zasiłku stałego, wypłacanego przez pomoc społeczną, o kwotę zasiłku pielęgnacyjnego, traktowanego jako dochód osoby wnioskującej o to świadczenie. Drugi zarzut dotyczył zasad przyznawania zasiłku stałego, zgodnie z którymi świadczenie to może zostać przyznane dopiero od momentu złożenia wniosku z kompletną dokumentacją.
W przypadku pierwszego z wymienionych zarzutów skarżąca nie wskazała, w jaki sposób zakwestionowane przepisy naruszają jej prawo podmiotowe. Skarżąca nie określiła również, w związku z którym przysługującym jej konstytucyjnym prawem, ustawodawca dopuścił się nieuprawnionego faworyzowania osób uzyskujących inne środki pomocowe względem osób, które korzystają z zasiłku pielęgnacyjnego. Z tego względu Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w tym zakresie.
Rozpatrując drugi zarzut, Trybunał przypomniał, że zasiłek stały jest świadczeniem, o które może starać się osoba całkowicie niezdolna do pracy, znajdująca się w trudnej sytuacji materialnej (spełniająca kryterium dochodowe). Warunek całkowitej niezdolności do pracy jest spełniony m.in. w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Biorąc pod uwagę tryb orzekania o niepełnosprawności, w szczególności fakt, że postępowanie to może być długotrwałe, osoba uprawniona do uzyskania zasiłku stałego przez pewien czas nie może skutecznie ubiegać się o to świadczenie. Do czasu uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie może ona bowiem złożyć wniosku o zasiłek stały, nawet jeżeli znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.
Z kolei art. 106 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej przesądza, że kluczowy dla przyznania i wypłaty zasiłku stałego jest właśnie moment złożenia wniosku – świadczenie to może zostać przyznane „począwszy od miesiąca, w którym został złożony wniosek wraz z wymaganą dokumentacją”. Tym samym zawarty w tym przepisie termin przyznawania i wypłacania świadczenia oznacza, że część osób, pomimo niezdolności do pracy i trudnej sytuacji materialnej, nie uzyska zasiłku stałego. Z uwagi na prowadzenie przez różne organy dwóch odrębnych postępowań - pierwszego, w sprawie ustalenia stopnia niepełnosprawności i drugiego, w sprawie przyznania zasiłku stałego - osoba faktycznie spełniająca przesłanki wskazane w art. 67 ust. 2 konstytucji może pozostawać bez pomocy państwa. Ta specyficzna luka w nabyciu świadczenia, powstająca między datą ustalenia niepełnosprawności a datą złożenia wniosku o zasiłek stały, w ocenie Trybunału, prowadzi do niezgodności z art. 67 ust. w związku z art. 2 konstytucji. Choć art. 67 ust. 2 konstytucji nie określa bezpośrednio wysokości, charakteru, przesłanek ani trybu przyznawania świadczeń gwarantujących prawo do pomocy społecznej, to elementy te muszą być ukształtowane w taki sposób, by osoba niezdolna do pracy i pozostająca bez środków do życia, mogła nabyć świadczenia wchodzące w zakres tego prawa. Na gruncie art. 106 ust. 3 zaskarżonej ustawy muszą wystąpić dwie przesłanki: niezdolność do pracy osoby legitymującej się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz brak środków utrzymania.
Trybunał odroczył utratę mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu, gdyż natychmiastowe jego uchylenie spowodowałoby brak określenia terminu do przyznania zasiłku stałego.
Źródło: Trybunał Konstytucyjny
Polecamy serwis: Pomoc społeczna