W jednej szkole uczeń dostanie 3 punkty za 20 godzin wolontariatu, a w innej wymaga to 60 godzin. Rzecznik Praw Obywatelskich pyta o to min. edukacji B. Nowacką.
Rzecznik zgłasza min. edukacji B. Nowackiej następujące problemy:
- Nie ma jednolitych kryteriów przyznawania uczniowi punktów za udział w wolontariacie na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej
- Liczba punktów na świadectwie może mieć wpływ na dalszą edukację ucznia.
Niejasne przepisy o punktach dla uczniów szkół podstawowych
§ 7 rozporządzenia MEiN z 18 listopada 2022 r. w sprawie przeprowadzania postępowania rekrutacyjnego oraz postępowania uzupełniającego do publicznych przedszkoli, szkół, placówek i centrów stanowi: "W przypadku przeliczania na punkty kryterium za osiągnięcia w zakresie aktywności społecznej, w tym na rzecz środowiska szkolnego, w szczególności w formie wolontariatu, przyznaje się 3 punkty."
Problem: Przepis nie precyzuje, ile czasu uczeń powinien poświęcić na działalność w wolontariacie, aby spełnić ten warunek.
Zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 21 Prawa oświatowego statut szkoły powinien zawierać informacje o sposobie organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu. Treść dokumentu (np. regulamin) zależy od decyzji dyrektora szkoły, samorządu uczniowskiego, nauczycieli oraz innych osób bezpośrednio zaangażowanych w wolontariat w danej szkole. Mogą zatem zachodzić duże różnice w podejściu szkół do tej formy aktywności dzieci i młodzieży, co w pewnym stopniu jest uzasadnione samodzielnością szkoły w organizacji pracy.
W publikacji Piotr Komosa pt. „Wolontariat w szkole zgodnie z prawem wskazuje, że na duże różnice w liczbie godzin koniecznych dla zdobycia przez ucznia 3 punktów (20, 23, 30 czy nawet 60 godzin). Niektóre szkoły sumowały czas poświęcony na wolontariat już od IV klasy, zaś inne oczekiwały zaangażowania w klasach VII-VIII. Takie zróżnicowanie może być odbierane przez uczniów jako niesprawiedliwe i krzywdzące, dlatego też - w ocenie autora - należy rozważyć uregulowanie tej kwestii w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.
W 2023 r. w Warszawie, po konsultacjach z dyrektorami szkół, opracowano założenia i dokumenty związane z wolontariatem szkolnym, w tym wspólne kryteria. Ustalono, że:
1) Warunkiem przyznawania wpisu na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej jest systematyczna praca w ramach wolontariatu lub praca na rzecz środowiska szkolnego czy lokalnego w wymiarze co najmniej 50 godzin podczas nauki w szkole podstawowej.
2) Godziny sumują się z poszczególnych lat działalności, przy czym przyjmuje się minimum 10 godzin w trakcie jednego roku szkolnego.
3) Czas zaangażowania w wolontariat powinien trwać nie mniej niż dwa lata szkolne.
5) Godziny wolontariatu realizowanego poza szkołą, udokumentowane odpowiednim zaświadczeniem, sumują się z wolontariatem w szkole.
Postępowanie rekrutacyjne do szkół reguluje Prawo oświatowe. Przewiduje ono delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do określenia rozporządzeniem m.in. sposobu przeliczania na punkty kryteriów z ustawy, przy uwzględnieniu konieczności zapewnienia przyjmowania kandydatów do wybranych szkół na równych i przejrzystych zasadach oceny ich wiedzy, umiejętności i osiągnięć. Tymczasem są wątpliwości, czy obecny sposób przyznawania punktów w odniesieniu do wolontariatu ustalono w sposób wyczerpujący, a więc czy rozporządzenie z 18 listopada 2022 r. jest zgodne z zasadą kompleksowości rozporządzenia.
Rzecznik zapyta Panią Minister, czy problem był tematem skarg, prosi ją też o stanowisko w sprawie.