W myśl art. 53 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157 poz. 1240 z późn. zm.) kierownik jednostki jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej. Może on powierzyć określone obowiązki z zakresu gospodarki finansowej podległym pracownikom. Jednak, aby powierzenie było skuteczne, przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być potwierdzone dokumentem w formie imiennego upoważnienia albo wskazania w regulaminie organizacyjnym jednostki.
Ta sama ustawa definiuje głównego księgowego jako pracownika, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:
- prowadzenia rachunkowości jednostki,
- wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi
- dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym
- dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.
Dowodem dokonania przez głównego księgowego wstępnej kontroli jest podpis złożony na dokumentach dotyczących danej operacji. Złożenie podpisu przez głównego księgowego na dokumencie, obok podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że:
- nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem,
- nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji,
- zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki.
Polecamy: Forum
Główny księgowy w przypadku wykrycia nieprawidłowości zwraca dokument właściwemu rzeczowo pracownikowi, a w razie nieusunięcia nieprawidłowości odmawia jego podpisania. O odmowie podpisania dokumentu i jej przyczynach główny księgowy zawiadamia pisemnie kierownika jednostki. Kierownik jednostki może wstrzymać realizację zakwestionowanej operacji albo wydać w formie pisemnej polecenie jej realizacji. Jeżeli kierownik jednostki wyda polecenie realizacji zakwestionowanej operacji, niezwłocznie zawiadamia o tym w formie pisemnej dysponenta części budżetowej lub zarząd jednostki samorządu terytorialnego, uzasadniając realizację zakwestionowanej operacji. W przypadku gdy polecenie wyda wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub marszałek województwa, zawiadamia on organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego oraz właściwą regionalną izbę obrachunkową.
W celu realizacji swoich zadań główny księgowy ma prawo:
- żądać od kierowników innych komórek organizacyjnych jednostki udzielania w formie ustnej lub pisemnej niezbędnych informacji i wyjaśnień, jak również udostępnienia do wglądu dokumentów i wyliczeń będących źródłem tych informacji i wyjaśnień;
- wnioskować do kierownika jednostki o określenie trybu, zgodnie z którym mają być wykonywane przez inne komórki organizacyjne jednostki prace niezbędne do zapewnienia prawidłowości gospodarki finansowej oraz ewidencji księgowej, kalkulacji kosztów i sprawozdawczości finansowej.
Obowiązująca wszystkie jednostki sektora finansów publicznych ustawa o rachunkowości przypisuje kierownikowi jednostki wyłączoną odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków zakresie rachunkowości. Ponosi on odpowiedzialność z tytułu nadzoru, w tym również w przypadku, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości (z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury) zostały powierzone innej osobie za jej zgodą. Przyjęcie odpowiedzialności przez inną osobę powinno być stwierdzone w formie pisemnej.
Zobacz również: Kontrasygnata głównego księgowego – jak uchronić się przed poniesieniem odpowiedzialności?
Z kolei w myśl art. 18 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych kierownik zamawiającego (jednostki) odpowiada za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Za przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia odpowiadają także inne osoby w zakresie, w jakim powierzono im czynności w postępowaniu oraz czynności związane z przygotowaniem postępowania. Kierownik jednostki może również pisemnie powierzyć pracownikom wykonywanie zastrzeżonych dla niego czynności.
Szerszy katalog podmiotowej odpowiedzialności zawiera ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2013r. Nr 168). Zgodnie z art. 4 i 4a odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają m.in:
- osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych,
- kierownicy jednostek sektora finansów publicznych,
- pracownicy jednostek sektora finansów publicznych lub inne osoby, którym odrębną ustawą lub na jej podstawie powierzono wykonywanie obowiązków w takiej jednostce, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych,
- osoby zobowiązane lub upoważnione do działania w imieniu podmiotu, któremu odrębną ustawą lub na jej podstawie albo na podstawie umowy lub w drodze porozumienia powierzono określone zadania związane z realizacją programu finansowanego z udziałem środków unijnych lub zagranicznych,
osoby zobowiązane do realizacji projektu finansowanego z udziałem środków unijnych lub zagranicznych, którym przekazano środki publiczne przeznaczone na realizację tego projektu lub które wykorzystują takie środki,
- osoby zobowiązane lub upoważnione do działania w imieniu podmiotu zobowiązanego do realizacji projektu finansowanego z udziałem środków unijnych lub zagranicznych, któremu przekazano środki publiczne przeznaczone na realizację tego projektu lub który wykorzystuje takie środki.
Polecamy serwis: Rachunkowość budżetowa
Poznaj pierwszą w Polsce Platformę Rachunkowości Budżetowej przygotowaną z myślą o księgowych w budżecie.
Skorzystaj z bezpłatnego dostępu przez 30 dni! Szczegóły promocji znajdziesz na www.inforrb.pl