EKSPERT RADZI
Rozwijanie kontaktów na linii urząd - obywatel może odbywać się nie tylko poprzez organizacje społeczne. Może być to także nieformalna współpraca, której nie regulują żadne akty prawne. Urząd sam z własnej inicjatywy może stać się bardziej przyjazny dla mieszkańców. Może on upraszczać i przyspieszać procedury obsługi interesantów oraz ułatwiać im poruszanie się po urzędzie poprzez organizowanie punktów informacyjnych.
W ostatnich latach coraz więcej urzędów wprowadza takie rozwiązania. Urzędy korzystają np. ze społecznych konsultacji, dzięki którym wiedzą, jakie oczekiwania mają mieszkańcy i łatwiej jest im te oczekiwania spełnić. Takie konsultacje mogą odbywać się nie tylko w sytuacji, kiedy prawo nakazuje taki tryb postępowania, ale także wtedy, gdy nie jest to konieczne. Prawo nie zakazuje bowiem przeprowadzania uzgodnień przed podjęciem ostatecznej decyzji.
Urzędy coraz częściej zauważają, że dzięki takim konsultacjom otrzymują dodatkowe uwiarygodnienie podejmowanych przez siebie decyzji i wybierają najlepsze w danej sytuacji rozwiązania. Takie działania przeprowadzane są szczególnie przy konstruowaniu budżetu, planowaniu wydatków inwestycyjnych, planowaniu sieci dróg, planowaniu sieci szkół, planowaniu przystanków autobusowych, zapewnieniu bezpieczeństwa.
Jednym z bardziej współczesnych form przeprowadzania konsultacji, z którego korzystają urzędy, są fora internetowe. W mniejszych gminach oraz dla osób, które nie posługują się internetem, urzędy ustawiają tzw. skrzynki, do których można wrzucić swoją opinię. Są gminy, które często organizują spotkania z mieszkańcami, na których konsultowane są poszczególne rozwiązania. Mogą to być spotkania z różnymi organizacjami, jak np. rady kościelne, organizacje pozarządowe, rady sołeckie, przedstawicielstwa lokalnych przedsiębiorców.
Jeżeli samorządy nie wykazują chęci do współpracy, to mieszkańcy swoje niezadowolenie mogą wyrazić przede wszystkim w wyborach samorządowych. Innym sposobem na wywieranie presji na samorząd może być przeglądanie informacji publicznych. Dziś mieszkańcy mogą przeglądać prawie wszystkie dokumentu urzędu i powinna być to jakaś dodatkowa motywacja dla urzędników do lepszej pracy.
Dodatkowo mieszkańcy mogą wreszcie brać udział w sesjach rady gminy, które są przecież jawne.
Niestety, praktyka pokazuje, że nawet jeżeli urząd jest otwarty na kontakt z obywatelem, to mieszkańcy bardzo niechętnie biorą udział w życiu urzędu. Bardzo często organizują się i protestują tylko w sytuacji zagrożenia ich życiowych interesów. Dotychczasowe doświadczenia pokazują także, że lokalne referenda organizowane były najczęściej w celu odwołania władz.
Inicjatywę powinien przejąć samorząd. To samorząd ma przecież możliwość zachęcania mieszkańców do współpracy. Może on np. umieszczać w lokalnej prasie i telewizji informacje na temat podejmowanych działań i organizowanych konsultacji. Może on zapraszać mieszkańców do współpracy i traktować ich jak partnerów, a nie zwykłych petentów. Dziś niestety aktywność na tym polu jest mała.Aby to zmienić, samorządy powinny wykazać więcej inicjatywy i chęci do współpracy.
ŁS