Działalność organów gminy jest jawna, a jej ograniczenia mogą wynikać wyłącznie z ustaw (art. 11b ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym; dalej: u.s.g.). Zasada jawności działania organów administracji publicznej ma charakter uniwersalny. Należy ją szeroko odnosić także do podmiotów reprezentujących osoby prawne samorządu terytorialnego albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, podmiotów reprezentujących inne osoby lub jednostki organizacyjne dysponujące majątkiem publicznym, a także organy osób prawnych, w których JST mają pozycję dominującą. Jawność ta obejmuje przede wszystkim prawo obywateli do uzyskiwania informacji oraz do wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, prawo do dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rad gminy.
Zobacz również: Przepisy karne w aktach prawa miejscowego gminy
W orzecznictwie wskazuje się w związku z tym, że w obradach komisji – w tym również komisji rewizyjnej – mogą uczestniczyć, z uwagi na ich jawność, wszystkie osoby. Dotyczy to również osób, które nie są mieszkańcami gminy. Osoby te, oczywiście, nie mają prawa do głosowania (wyrok WSA w Łodzi z 8 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 6/14). Jawność życia publicznego nie może być rozumiana wąsko jako jawność obrad rady gminy, ale szeroko, jako jawność głosowań przy podejmowaniu decyzji (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 30 marca 2011 r., sygn. akt II SA/Go 105/11). W wykonywaniu zasady jawności władze gminne mają obowiązek udostępniania na stronach urzędowego publikatora teleinformatycznego – Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) – informacji publicznych, które znajdują się w ich posiadaniu. Przez pojęcie szeroko rozumianego prawa do informacji należy rozumieć także prawo obywatela do rejestracji obrazu z obrad kolegialnych organów władz pochodzących z powszechnych wyborów (wyrok WSA w Łodzi z 9 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Łd 89/08).
Szczegółowe zasady w tym zakresie określa statut gminy. Statut w zakresie, w jakim określa dostęp do dokumentów i korzystania z nich, nie może wyłączać zasady jawności działania gminy i np. ograniczać dostępu do dokumentu, jakim jest protokół sesji rady przed jego przyjęciem (wyrok WSA w Poznaniu z 8 maja 2014 r., sygn. akt II SAB/Po 19/14). Tak więc trzeba pamiętać o tym, że rada gminy nie ma żadnych podstaw, aby w statucie ograniczać zasadę jawności życia publicznego.
Regulacja ta, czyli art. 11b u.s.g., nie stanowi osobnej delegacji do ustanawiania w statucie nowych opłat za udostępnianie informacji publicznych (wyrok WSA z 14 maja 2009 r., sygn. akt II SA/Op 114/09).
Kwestie dotyczące jawności funkcjonowania organów administracji publicznej muszą być rozpatrywane w powiązaniu z przepisami o dostępie do informacji publicznej. Są w niej określone szczegółowe elementy dostępu do informacji publicznej.
Zgodnie z tym, udostępnianie informacji publicznych następuje w drodze:
1) ogłaszania informacji publicznych, w tym dokumentów urzędowych, w BIP,
2) udostępniania informacji publicznych na wyraźne żądanie zainteresowanego w danej sprawie,
3) wstępu na posiedzenia organów administracji publicznej i udostępniania materiałów dokumentujących te posiedzenia,
4) udostępniania w centralnym repozytorium.
MACIEJ J. NOWAK
Autor jest radcą prawnym, ekspertem w zakresie prawa administracyjnego
PODSTAWA PRAWNA
● art. 11b ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 1515)
Polecamy serwis: Ustrój i jednostki