Nowa definicja rolnika aktywnego zawodowo ma zapewnić, że dopłaty trafią wyłącznie do osób faktycznie prowadzących działalność rolniczą, nawet w małej skali. Ministerstwo zapowiada proste kryteria i jasne zasady dokumentowania przychodów, jednak wciąż pozostają wątpliwości co do minimalnych wymogów. Czy nowe przepisy uporządkują system wsparcia, czy obciążą rolników dodatkowymi obowiązkami?
- Nowa definicją rolnika aktywnego zawodowego nie jest wymierzona przeciwko małym rolnikom
- Nowe zasady dzierżawy rolniczej
- Nowe przepisy mają chronić rolników i produkcję rolną na terenach wiejskich w sytuacji zaistnienia konfliktów
W resorcie rolnictwa w dniu 13 stycznia br. odbyło się już czwarte spotkanie konsultacyjne dotyczące trzech zagadnień: definicji rolnika aktywnego zawodowo, ustawy o dzierżawie i ochrony funkcji produkcyjnych wsi. Tym razem - jak informuje Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi - minister rolnictwa i rozwoju wsi Czesław Siekierski wysłuchał uwag w tym zakresie przedstawicieli instytutów naukowych, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) oraz Ośrodków Doradztwa Rolniczego (ODR). Ministrowi towarzyszyli sekretarz stanu Stefan Krajewski oraz podsekretarz stanu Adam Nowak.
Nowa definicją rolnika aktywnego zawodowego nie jest wymierzona przeciwko małym rolnikom
– Zdefiniowanie rolnika aktywnego w ustawodawstwie ma za zadanie doprowadzić do sytuacji, że dopłaty będą trafiały tylko do tych rolników, którzy faktycznie prowadzą działalność rolną, także w małej skali – podkreślił minister Czesław Siekierski.
Dotychczasowa definicja rolnika aktywnego zawodowego znajduje się w Planie Strategicznych dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR). Prace nad zmianą tej definicji są odpowiedzią na pojawiające się opinie rolników i ekspertów, że w obecnej formie nie jest ona w pełni dostosowana do potrzeb i faktycznej sytuacji.
Prowadzone w resorcie prace nad nową definicją aktywnego rolnika w ustawodawstwie przebiegają w kilku etapach. Pierwszy krok to ustanowienie prostych kryteriów, dzięki którym cześć rolników automatyczne zostanie uznanych za aktywnych zawodowo, posłużyć do tego mogą obecnie funkcjonujące bazy np. producentów żywności ekologicznej. Kolejne etapy dotyczą m.in. kryteriów dokumentowania działalności rolniczej oraz stworzenia katalogu uznawanych przychodów lub kosztów z tej działalności.
Pojawiające się wątpliwości, do których odnosili się zaproszeni goście, dotyczą m.in. wyboru kryteriów uznawania rolnika za aktywnego zawodowego, a także ustalenia minimalnych poziomów: kosztów działalności rolniczej oraz przychodów z tej działalności. Jednym z problemów do rozwiązania, na który wskazywali eksperci, jest brak dokumentacji wielu odbywających się transakcji, co jest specyfiką rolnictwa. W przypadku rolniczego handlu detalicznego (RHD) natomiast istnieje problem dokumentowania przychodu. Przedstawiciele ODR-ów podkreślali, że obowiązki rolników powinny być sformułowany w sposób dla nich jasny, podobnie jak informacja o braku strat i o korzyściach wynikających z nowych rozwiązań.
– Nowe przepisy wprowadzające definicję rolnika aktywnego zawodowego nie są wymierzone przeciwko małym rolnikom, ale tym, którzy sięgają po dopłaty przeznaczone dla rolników, choć nie prowadzą aktywnie działalności rolnej. Nie chcemy poprzez nową definicję nikogo skłaniać do rezygnowania z działalności rolnej, a wręcz przeciwnie – powiedział wiceminister Adam Nowak.
Nowe zasady dzierżawy rolniczej
– Na nowych zasadach dzierżaw ma nikt nie stracić. Osoba przekazująca ziemię innej osobie do dzierżawy będzie mogła dalej korzystać z systemu KRUS. Natomiast ci, którzy będą tę ziemię uprawiać, będą mogli otrzymywać m.in. dopłaty do paliwa do tej ziemi, świadczenia w ramach ekoschematów czy z innych form wsparcia, które są związane z prowadzoną przez nich produkcją – podkreślił minister Siekierski.
Prace nad projektem nowych przepisów, które prowadzi obecnie MRiRW, są odpowiedzią na postulaty rolników i prawników. Obecnie w polskim systemie prawnym brakuje odrębnych przepisów regulujących zasady dzierżawy rolniczej, a zarazem tzw. dzierżawa prywatna cieszy się coraz większym zainteresowaniem.
Obecne przepisy nie gwarantują trwałości dzierżawy i niedostatecznie chronią interesy dzierżawcy. Dopuszczalne jest np. zawieranie umów w formie ustnej.
Zmiany w ustawie o dzierżawie rolniczej mają za zadanie uregulować:
- sposób zawierania umowy dzierżawy rolniczej,
- zasady płatności czynszu,
- prawa i obowiązki stron umowy dzierżawy rolniczej, a także
- kwestie następstwa prawnego i sposób rozwiązywania takiej umowy.
Nowe przepisy mają także stanowić impuls dla rozwoju gospodarstw rolnych, działających na podstawie umowy dzierżawy, które mogą przyczynić się do modernizacji struktury rolnej w Polsce.
Nowe przepisy mają chronić rolników i produkcję rolną na terenach wiejskich w sytuacji zaistnienia konfliktów
– Propozycje przepisów, nad którymi pracujemy, mają za zadanie chronić rolników i produkcję rolną na terenach wiejskich w sytuacji zaistnienia konfliktów. Nad nowymi rozwiązaniami legislacyjnymi pracuje powołany już zespół roboczy – poinformował minister Czesław Siekierski.
Konfliktom społecznym wywołanym uciążliwościami dla mieszkańców wsi wynikającymi z działalności rolniczej pomaga przeciwdziałać właściwe planowanie przestrzenne. Powinno ono obejmować przeznaczenie gruntów pod działalność rolniczą. Za proces planowania przestrzennego odpowiada gmina.
Uchwalona w 2023 r. zmiana ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym miała na celu m.in. ograniczenie powstawania zabudowy nierolniczej na terenach wiejskich w takich miejscach, gdzie może dochodzić do konfliktów przestrzennych. W przepisach ustalono, że w uchwalanych przez gminy planach ogólnych powinna znaleźć się przestrzeń dla produkcji rolnej.
Propozycja MRiRW to wprowadzenie do ustawy obowiązku sporządzania przez gminy planów urządzeniowo-rolnych. Plany te mają zawierać szczegółowe propozycje dotyczące zagospodarowania terenów rolnych. Powinny być w nich wyznaczone tereny wyłącznie dla produkcji rolniczej.