W omawianej sprawie ojciec wystąpił (w sierpniu 2017 r.) z wnioskiem o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego 500+ na dwie córki. Wobec stwierdzenia, że jest on rodzicem samotnie wychowującym dzieci, prezydent miasta wezwał go do przedłożenia dokumentów potwierdzających ustalenie od matki alimentów na córki. W odpowiedzi ojciec przedstawił zaoczny wyrok sądu rejonowego. Wynikało z niego, że zasądzone zostały alimenty od pozwanej na rzecz małoletnich córek w wysokości po 200 zł miesięcznie na rzecz każdej z nich - poczynając od 27 grudnia 2017 r.
Ważne jest przyznanie alimentów
Świadczenie wychowawcze na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie je wychowującej nie zostały ustalone - na rzecz tego dziecka od jego rodzica - alimenty na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd. Wynika to z art. 8 ust. 2 ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
Niekorzystna decyzja urzędu
Prezydent miasta uznał, że w okresie od 1 października do 30 listopada 2017 r. ojciec nie miał prawa do świadczenia wychowawczego. Jako rodzic samotnie wychowujący dzieci nie miał bowiem w tym czasie zasądzonych alimentów na dzieci. Tym samym wystąpiła przesłanka negatywna, o której mowa w art. 8 ust. 2 ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
Dopiero ustalenie istnienia (od 27 grudnia 2017 r.) obowiązku alimentacyjnego wobec małoletnich spowodowało, że samotny rodzic stał się osobą uprawnioną do świadczenia wychowawczego na drugie dziecko w rodzinie. W rezultacie prezydent miasta ustalił prawo do świadczenia wychowawczego na jedno dziecko w wysokości 500 zł miesięcznie na okres od 1 grudnia 2017 r. do 30 września 2018 r.
Złożenie odwołania
Ojciec odwołał się od tej decyzji do samorządowego kolegium odwoławczego. W odwołaniu zarzucił naruszenie art. 7 w związku z art. 77 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego, a także art. 5 ust. 3 oraz art. 19 ust. 4 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.
Ojciec dzieci zarzucił prezydentowi miasta popełnienie błędu w określeniu daty początkowej okresu, na jaki ustalone zostało świadczenie wychowawcze na dziecko. W ocenie ojca świadczenie powinno być przyznane od 1 października 2017 r., a nie dopiero od 1 grudnia 2017 r.
Rozpatrujące odwołanie, samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) zgodziło się ze stanowiskiem prezydenta miasta. Organ ten także wskazał, że dopiero ustalenie istnienia od 27 grudnia 2017 r. obowiązku alimentacyjnego wobec małoletnich spowodowało, że samotny rodzic stał się osobą uprawnioną do świadczenia wychowawczego na drugie dziecko.
Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
Ojciec nie zgodził się ze stanowiskiem SKO w części dotyczącej daty, od której ustalone zostało prawo do świadczenia wychowawczego. Złożył w związku z tym skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi.
WSA nie miał wątpliwości, że czynności podjęte przez prezydenta miasta miały umocowanie w art. 19 ust. 4 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Czynności te dotyczyły osoby samotnie wychowującej dziecko. Jeżeli taka osoba złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i nie dołączy do niego tytułu wykonawczego, to urząd przyjmuje wniosek, a także wyznacza termin trzech miesięcy na jego dostarczenie. W przypadku zaś dostarczenia tytułu wykonawczego (lub innych dokumentów poświadczających) w wyznaczonym terminie, świadczenie wychowawcze przysługuje od miesiąca złożenia wniosku, jeżeli spełnione są pozostałe warunki - uznał WSA. Wniosek został złożony przed październikiem 2017 r. (początkiem okresu świadczenia). Świadczenie powinno być zatem ustalone od 1 października 2017 r.
CO MÓWIĄ PRZEPISY
W przypadku gdy osoba samotnie wychowująca dziecko, której prawo do świadczenia wychowawczego w stosunku do danego dziecka uzależnione jest od ustalenia na rzecz tego dziecka od jego rodzica świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, złoży wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego i nie dołączy do wniosku tego tytułu wykonawczego, podmiot realizujący świadczenie wychowawcze przyjmuje wniosek i, w zakresie ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego w stosunku do tego dziecka, wyznacza termin 3 miesięcy na dostarczenie tytułu wykonawczego. W przypadku dostarczenia tytułu wykonawczego lub innych dokumentów poświadczających okoliczności, o których mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1-5, w wyznaczonym terminie, świadczenie wychowawcze przysługuje od miesiąca złożenia wniosku, jeżeli spełnione są pozostałe warunki uprawniające do świadczenia. Niezastosowanie się do wezwania skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.
Art. 19 ust. 4 ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci
Jednoznaczny przepis
W ocenie WSA przepis art. 19 ust. 4 ustawy w przywołanym wyżej zakresie nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych. Ustawodawca w sposób jednoznaczny określił początek okresu, na który ustalane jest świadczenie wychowawcze. Zdaniem WSA, gdyby ustawodawca chciał odmiennie uregulować początek okresu, od którego przysługuje świadczenie w takich sytuacjach, to posiłkowałby się zapisem bardziej precyzyjnym.
Jeżeli z treści art. 19 ust. 4 ustawy nie wynikają dodatkowe ograniczenia co do sposobu określenia początku okresu, na jaki ustalone ma być prawo do świadczenia, to organ administracji nie jest uprawniony do wprowadzania własnych ograniczeń.
Wynika z tego, że w rozpatrywanej sprawie organ administracji dokonał wadliwej wykładni omawianej normy prawnej i błędnie rozstrzygnął o ustaleniu prawa do świadczenia wychowawczego dopiero od 1 grudnia 2017 r.
Jak stwierdził WSA, nie znajduje potwierdzenia w obowiązujących przepisach argumentacja organu, że w okresie przed zasądzeniem alimentów na rzecz małoletnich córek skarżący nie spełniał przesłanek do przyznania świadczenia wychowawczego. Owszem - podkreślił WSA - w dacie złożenia wniosku skarżący nie spełniał określonych przesłanek ustawowych, ale na potrzeby takich właśnie sytuacji ustawodawca ustanowił przepis art. 19 ust. 4 ustawy. Jeżeli zatem w wyznaczonym terminie ojciec usunął wszystkie braki, to wypełnił przesłanki ustawy. To oznacza, że prezydent miasta powinien był przyznać świadczenie od 1 października 2017 r.
Krzysztof Tomaszewski
Podstawy prawne
art. 5 ust. 3, art. 8 ust. 2, art. 19 ust. 4 ustawy z 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2134; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2354)
art. 7, art. 77, art. 80 ustawy z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2096)