Zasady wynagradzania oraz zatrudniania nauczycieli określa specjalna ustawa – Karta Nauczyciela. Zgodnie z nią wynagrodzenie nauczycieli składa się z: wynagrodzenia zasadniczego, wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw, nagród i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy oraz dodatków. Nauczyciele mogą otrzymać dodatek motywacyjny, funkcyjny (np. za pełnienie funkcji wychowawcy klasy) oraz dodatek za warunki pracy.
Wysokość wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela uzależniona jest od stopnia awansu zawodowego, posiadanych kwalifikacji oraz wymiaru zajęć obowiązkowych, a wysokość dodatków odpowiednio od okresu zatrudnienia, jakości świadczonej pracy i wykonywania dodatkowych zadań lub zajęć, powierzonego stanowiska lub sprawowanej funkcji oraz trudnych lub uciążliwych warunków pracy.
Polecamy: Uprawnienia rodziców w pracy
Całość wynagrodzeń nauczycieli podlega opodatkowaniu
Ustawodawca nie przewidział dla nauczycieli specjalnych zwolnień z PIT np. dotyczących dodatków. Wszystkie składniki wynagrodzeń podlegają więc opodatkowaniu.
Średnie wynagrodzenie nauczycieli jest wyliczane w odniesieniu do kwoty bazowej, określanej dla nauczycieli co roku w ustawie budżetowej. Ustawa budżetowa na 2020 r. ma wprowadzić dwie kwoty bazowe. Od 1 stycznia 2020 do 31 sierpnia 2020 ma ona wynosić 3 337,55 zł. Od 1 września 2020 r. wzrośnie do 3537,80 zł. Kwota ta jest jednocześnie średnią pensją nauczyciela stażysty. Nauczyciel kontaktowy otrzymuje 111% tej kwoty, nauczyciel mianowany 144% zaś dyplomowany 184%.
Opodatkowanie dochodów według skali podatkowej
Nauczyciele są zatrudniani w szkołach na umowę o pracę. Podobnie jak inne osoby osiągające przychody ze stosunku pracy rozliczają PIT na zasadach ogólnych – według skali podatkowej. Podstawę opodatkowania stanowi więc dochód, ustalany na podstawie wskazanych wyżej przychodów oraz kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie ze skalą podatkową obowiązującą w 2020 r. (patrz: art. 27 ust. 1 i 1a ustawy o PIT) dla osób uzyskujących dochód do 85 528 zł. (a więc także nauczycieli) podatek wynosi 17% minus kwota zmniejszająca podatek. Kwota zmniejszająca podatek to w tym przypadku 525 zł 12 gr.
Nauczyciel, spełniając określone warunki, może także skorzystać z ulg podatkowych na zasadach ogólnych np. z ulgi na dziecko. Warto podkreślić, że nauczyciel stażysta, jeśli nie ukończył 26 lat, może obecnie skorzystać ze zwolnienia z PIT.
Koszty uzyskania przychodu nauczycieli
Koszty uzyskania przychodu nauczycieli z których korzystamy do wyliczenia podstawy opodatkowania są ustalane na zasadach ogólnych. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami (art. 22 ust. 2 ustawy PIT) w przypadku więc gdy nauczyciel mieszka w miejscowości, w której znajduje się szkoła, ma prawo do pomniejszenia przychodów uzyskanych z pracy o 250 zł miesięcznie, czyli maksymalnie 3000 zł. za cały rok podatkowy. Natomiast nauczyciel dojeżdżający z innej miejscowości korzysta z prawa do odliczenia kosztów w wysokości 300 zł miesięcznie (nie więcej niż 3600 zł za rok podatkowy).
Interesującą propozycję zmian w tym zakresie przedstawił w kwietniu 2019 r. Prezydent Andrzej Duda, aby koszty uzyskania przychodów były liczone dla nauczycieli jak dla twórców - czyli wynosiły 50%. W ten sposób rozliczają się nauczyciele akademiccy. Propozycja ta nie została jednak przyjęta.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. 1982 Nr 3 poz. 19 z późn. zm.)