Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności
Najważniejszym aktem prawnym rynku nieruchomości mieszkaniowych obowiązującym od 1 stycznia 2019 roku, jest ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów.
Użytkowanie wieczyste nie ma racji bytu w rodzimych warunkach ekonomicznych praktycznie od początku transformacji ustrojowej. Mimo wszystko jednak przetrwało aż trzy dekady przynosząc w tym okresie samorządom stałe, pewne i lukratywne dochody, usankcjonowane jedynie niezasadnym trwaniem w polskim prawie reliktu minionej epoki ustrojowej. Obecnie zdaniem analityków NBP realizacja tej ustawy oznacza znaczący transfer majątku do gospodarstw domowych i może mieć pozytywny wpływ na popyt konsumpcyjny.
Z drugiej strony likwidacja użytkowania wieczystego, na razie tylko dotycząca tylko nieruchomości mieszkaniowych, może być elementem świadomie zaplanowanym przez ustawodawcę w celu stworzenia optymalnych warunków do wprowadzenia podatku katastralnego w Polsce. Wg portalu RynekPierwotny.pl jest bowiem bardzo mało prawdopodobne, by w przewidywalnej przyszłości taki podatek nie zastąpił w kraju tradycyjnego podatku od nieruchomości.
Zobacz: Podatki i opłaty
Specustawa mieszkaniowa
Ustawa o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, czyli specustawa mieszkaniowa, weszła w życie już w sierpniu ub. roku. Jednak jak dotąd rynek nie doczekał się żadnych jej namacalnych efektów. To zapewne dlatego, że jest najprawdopodobniej najbardziej kontrowersyjnym, choć jednocześnie innowacyjnym aktem prawnym regulującym funkcjonowanie krajowego rynku nieruchomości, jaki ujrzał światło dzienne od początku transformacji gospodarczej.
Inicjatywa powołania do życia przepisów specustawy mieszkaniowej w pierwszym zamiarze była podyktowana koniecznością wsparcia kulejącego programu Mieszkanie Plus. W rzeczywistości jednak przedmiotowe przepisy mają za zadanie znacząco zwiększyć skalę szeroko pojętego budownictwa mieszkaniowego w Polsce poprzez skrócenie i uproszczenie procedur przygotowania inwestycji oraz zwiększenie dostępności gruntów inwestycyjnych. W tej sytuacji pierwszym faktycznym ich beneficjentem ma szansę stać się rodzima branża deweloperska, która praktycznie od początku swego istnienia zmaga się z długotrwałymi, biurokratycznymi procedurami przygotowania i wdrażania inwestycji mieszkaniowych. Czy specustawa mieszkaniowa wreszcie położy temu kres? To właśnie pokaże rok 2019.
Mieszkanie na start
Program „Mieszkanie na start” jest pochodną Mieszkania Plus, uzupełniającą go o dopłaty do czynszów na podstawie ustawy o pomocy państwa w ponoszeniu wydatków mieszkaniowych w pierwszych latach najmu mieszkania. Jak tłumaczą eksperci portalu RynekPierwotny.pl to kolejny akt prawny, który wszedł w życie z początkiem br. Przepisy wskazują osoby spełniające warunki do otrzymania pomocy państwa, a nabór najemców przeprowadzi gmina we współpracy z inwestorem, który zgłosi nowe mieszkania do programu.
Wg portalu RynekPierwotny.pl powodzenie „Mieszkania na start” będzie zależało od kilku czynników. Przede wszystkim jednak od tego, czy do programu będzie zgłaszana odpowiednia ilość inwestycji przez przystępujących doń inwestorów. Niestety, po pierwszym miesiącu brak jest sygnałów o rozpoczęciu tego procesu. Problematyczną kwestią może też być sama wysokość dopłat, która wynosi zazwyczaj mniej niż jedną piątą rynkowych poziomów czynszów najmu. Misja programu zaplanowana jest na lata 2019 -2028, a maksymalny limit wydatków państwa to 16 mld zł.
FINN
Kolejną ustawą, której debiut planowano na początek br., miała być ustawa o firmach inwestujących w najem nieruchomości (FINN). Projekt autorstwa resortu finansów został przyjęty przez Radę Ministrów już we wrześniu ub. roku, jednak do dziś pomimo zapowiedzi przedmiotowy akt prawny nie doczekał się uchwalenia.
Jak tłumaczą eksperci portalu RynekPierwotny.pl projekt przewiduje wprowadzenie do polskiego prawa firmy inwestującej w najem nieruchomości ze szczególnym statusem podatkowym na wzór funkcjonujących na świecie podmiotów typu REIT (Real Estate Investment Trust). Jednak w odróżnieniu od tradycyjnych REIT-ów, inwestujących w szeroki wachlarz nieruchomości, rodzime FINN-y będą zobligowane do inwestowania niemal wyłącznie w lokale mieszkaniowe. To kolejny ukłon ustawodawcy w stronę sztandarowego programu rządu, czyli Mieszkania Plus. Jednocześnie jednak powołanie do życia FINN-ów będzie stanowiło eksperyment na skalę światową, niestety jak to zwykle z eksperymentami bywa - z bardzo trudnym do przewidzenia efektem końcowym.
Obrót ziemią i KZN
Oczekiwanymi w roku bieżącym zmianami prawa dotyczącymi rynku nieruchomości, mają być nowelizacje ustaw o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o Krajowym Zasobie Nieruchomości (KZN).
Zadaniem pierwszej z nich ma być przede wszystkim ułatwienie dostępności gruntów rolnych położonych w granicach administracyjnych miast dla osób nie będących rolnikami. Faktycznie chodzi o uwolnienie tego typu areałów pod budownictwo mieszkaniowe, co do tej pory było i pozostaje zmorą deweloperów.
Z kolei uchwalona we wrześniu 2017 roku ustawa o Krajowym Zasobie Nieruchomości okazała się klasycznym niewypałem legislacyjnym. Planowana na ten rok jej nowelizacja ma ten stan diametralnie zmienić poprzez doprecyzowanie zasad kwalifikowania i przekazywania nieruchomości do KZN. Chodzi głównie o wprowadzenie zasady wypłaty państwowym agendom, od których zostaną przejęte na rzecz KZN grunty, rekompensaty finansowej w wysokości 90 proc. ich wartości.
Jeszcze nigdy dotąd rodzima mieszkaniówka nie stała się poligonem doświadczalnym dla aż tak wielu tak ważnych nowych regulacji prawnych rynku nieruchomości, co w roku bieżącym. Co z tego wynika?
Nawiązując do licznych kontrowersji, jakie dość powszechnie w większym lub mniejszym stopniu budzą praktycznie wszystkie zadysponowane przez ustawodawcę bieżące zmiany prawa rynku nieruchomości, nietrudno jest przewidzieć, że misje nowych ustaw do najłatwiejszych należeć nie będą. Jednak od tego, czy spełnią pokładane w nich nadzieje i okażą się skutecznym stymulatorem rynku nieruchomości mieszkaniowych, w decydującym stopniu może zależeć kształtowanie warunków oraz wyznaczanie trendów i perspektyw zaspokajania potrzeb mieszkaniowych Polaków na bardzo długie lata.
Opracowanie: Jarosław Jędrzyński, ekspert portalu RynekPierwotny.pl