Wydzielenie działki gruntu pod drogę publiczną
Wydzielenie z nieruchomości działki gruntu na drogę publiczną wymaga dokonania podziału geodezyjnego tej nieruchomości. Podział może być dokonywany, jeżeli w planie zagospodarowania przestrzennego wydzielana część nieruchomości została przeznaczona na drogę publiczną albo, w przypadku braku planu, dla wydzielanej część nieruchomości wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej. Wydzielenie działek gruntu na drogi publiczne może nastąpić także na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.
Polecamy: Nowy JPK_VAT w praktyce jednostek sektora publicznego
Prawo do dysponowania działką gruntu wydzieloną pod drogę publiczną
Co do zasady dokonanie podziału geodezyjnego nieruchomości nie wpływa na prawo własności, a zatem po wydzieleniu geodezyjnym działki gruntu pod drogę, właściwy zarządca drogi powinien uzyskać prawo do dysponowania wydzieloną działką na cele budowlane, to jest nabyć jej własność, w drodze umowy lub w drodze wywłaszczenia, albo zawrzeć inną umowę uprawniającą do korzystania z tej nieruchomości.
Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne przechodzą na własność odpowiednio Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego w następujących przypadkach:
- w wyniku wywłaszczenia na zasadzie art. 112 i nast. ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna,
- z mocy prawa na zasadzie art. 98 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, w wyniku złożenia przez właściciela nieruchomości, z której ma być wydzielona droga publiczna, wniosku o jej podział; część tej nieruchomości wydzielona pod drogę publiczną przechodzi na własność odpowiednio Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne,
- z mocy prawa na zasadzie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, nieruchomość wydzielona pod drogę publiczną przechodzi na własność odpowiednio Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna,
- z mocy prawa na zasadzie art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, z dniem 1 stycznia 1999 r. na własność Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego przeszły nieruchomości, które pozostawały w dniu 31 grudnia 1998 r. w ich władaniu, a nie stanowiły ich własności i zostały zajęte pod drogi publiczne.
Odszkodowanie
Za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne, które przeszły na własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, przysługuje odszkodowanie.
Należy zaznaczyć, że żądanie ustalenia i wypłaty odszkodowania nie ulega przedawnieniu, chyba że przepis szczególny przewiduje wygaśnięcie tych uprawnień. Zgodnie z art. 73 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, z dniem 1 stycznia 1999 r. z mocy prawa na własność Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego przeszły grunty, które pozostawały w dniu 31 grudnia 1998 r. w ich władaniu, lecz nie stanowiły ich własności i zostały zajęte pod drogi publiczne, przy czym odszkodowanie za te grunty mogą otrzymać tylko ci ich dotychczasowi właściciele, którzy złożyli wniosek o odszkodowanie w okresie od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 31 grudnia 2005 r. - w przypadku nie złożenia wniosku roszczenia o odszkodowanie wygasły z dniem 1 stycznia 2006 r.
Odszkodowanie, w braku porozumienia stron, ustalane jest co do zasady według zasad i trybu obowiązującego przy wywłaszczaniu nieruchomości zgodnie z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. W pierwszej kolejności prowadzone są zatem rokowania pomiędzy organem zobowiązanym do wypłaty odszkodowania a uprawnionym. Dopiero w razie bezskuteczności prowadzonych negocjacji, odszkodowanie ustala się według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.
Odszkodowanie ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu, przy czym w przypadku gdy wydana jest odrębna decyzja o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu jej wywłaszczenia oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu.
Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości rynkowej wywłaszczonej nieruchomości. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami.
Wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według aktualnego sposobu jej użytkowania, jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, nie powoduje zwiększenia jej wartości. Jeżeli przeznaczenie nieruchomości, zgodne z celem wywłaszczenia, powoduje zwiększenie jej wartości, wartość nieruchomości dla celów odszkodowania określa się według alternatywnego sposobu użytkowania wynikającego z tego przeznaczenia.
Ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość rynkową wywłaszczonej nieruchomości.
W ramach odszkodowania uprawnionemu może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna.
Zapłata odszkodowania następuje jednorazowo, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu albo decyzja o odszkodowaniu stała się ostateczna.
W przypadku wydania decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości na wniosek osoby wywłaszczanej wypłaca się zaliczkę w wysokości 70% odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji o wywłaszczeniu. Zapłata zaliczki następuje jednorazowo w terminie 50 dni, licząc od dnia złożenia wniosku o wypłatę zaliczki. Wysokość odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości pomniejsza się o kwotę wypłaconej zaliczki.
Specustawa drogowa
Specustawa drogowa - ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, przewiduje pewne różnice odnośnie ustalenia wysokości i wypłacenia odszkodowania za nieruchomości wywłaszczone na jej podstawie.
Wywłaszczenie działek wydzielonych pod drogi zgodnie z tą ustawą następuje z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna, a w przypadku, kiedy decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, w terminie 60 dni od dnia nadania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności.
Wysokość odszkodowania ustala się według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej przez organ I instancji oraz według jej wartości z dnia, w którym następuje ustalenie wysokości odszkodowania.
Na wniosek osoby uprawnionej do otrzymania odszkodowania wypłaca się zaliczkę w wysokości 70% odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. Wypłata zaliczki następuje jednorazowo w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
Wysokość odszkodowania powiększa się o kwotę równą 5% jej wartości w przypadku, w którym dotychczasowy właściciel nieruchomości objętej decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej odpowiednio wyda tę nieruchomość niezwłocznie, lecz nie później niż w terminie 30 dni od dnia:
1) doręczenia zawiadomienia o wydaniu tej decyzji,
2) doręczenia postanowienia o nadaniu decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności albo
3) w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna.
Ponadto, w przypadku gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym został wyodrębniony lokal mieszkalny, wysokość odszkodowania powiększa się o kwotę 10 000 zł w odniesieniu do tej nieruchomości.