Dzierżawa infrastruktury szpitalnej nie jest zjawiskiem nowym ani wyjątkowym dla Polski - to powszechny, od lat stosowany na świecie model transformacji szpitalnictwa, który w odpowiednio zaplanowanym kontekście potrafi przywrócić płynność, uratować miejsca pracy i nadać nowy impuls rozwojowy placówkom ochrony zdrowia. W istocie nie mówimy o prywatyzacji ani o oddaniu szpitala w obce ręce – lecz o zmianie sposobu zarządzania majątkiem i przepływem kapitału, która pozwala na zachowanie misji publicznej, przy jednoczesnym wprowadzeniu profesjonalnych metod zarządzania finansami i inwestycjami. W ujęciu systemowym dzierżawa powinna być traktowana nie jako prywatyzacja, lecz jako instrument modernizacji infrastruktury zdrowotnej – rozwiązanie pragmatyczne, które pozwala utrzymać publiczny charakter systemu, a jednocześnie otwiera go na nowoczesne formy finansowania. To mechanizm, który łączy interes publiczny z logiką biznesową, a jego skuteczność potwierdzają dane z rynków zagranicznych.
- Dzierżawa nie jest kontrowersyjna
- Rozwiązanie znane na świecie
- Jak przygotować się do dzierżawy infrastruktury szpitalnej - rekomendacje
Dzierżawa nie jest kontrowersyjna
Dlatego dziś, zamiast traktować dzierżawę jako temat kontrowersyjny, warto nadać jej rangę uznanego narzędzia polityki zdrowotnej, które może być stosowane w oparciu o wytyczne, audyty i wzory umów przygotowane przez ekspertów. Polska Federacja Szpitali i Healthcare Poland Foundation są gotowe wspierać Ministerstwo Zdrowia, NFZ i samorządy w tworzeniu transparentnych standardów dla tego typu procesów, tak aby stały się one nie doraźnym ratunkiem, lecz trwałym elementem strategii modernizacji szpitalnictwa w Polsce.
– Model dzierżawy, właściwie wdrożony i kontrolowany, nie odbiera szpitalowi tożsamości – przeciwnie, może ją wzmocnić, zapewniając mu długofalową stabilność, dostęp do kapitału i narzędzi, które pozwolą realizować misję publiczną w nowoczesny sposób. To nie eksperyment, lecz standardowy mechanizm, który z powodzeniem stosują dojrzałe systemy ochrony zdrowia w Europie, Ameryce i Azji. W Polsce jest czas, by wprowadzić go w sposób mądry, bez emocji i w duchu partnerstwa. Sytuacja szpitala w Lublińcu, opisana w mediach, doskonale obrazuje problem strukturalny, z którym zmaga się większość jednostek powiatowych w Polsce – ogromne zadłużenie, ograniczona zdolność inwestycyjna i rosnące koszty operacyjne. Dzierżawa w takim przypadku nie jest aktem desperacji, lecz mechanizmem restrukturyzacyjnym – który pozwala przetrwać trudny moment i przejść do fazy odbudowy. W praktyce oznacza to, że samorząd pozostaje właścicielem infrastruktury, zachowuje wpływ na kształt i misję placówki, natomiast partner zewnętrzny bierze na siebie część obowiązków związanych z finansowaniem, modernizacją i bieżącym zarządzaniem – mówi Michał Dybowski, Prezes Healthcare Poland Foundation, dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa i Zrównoważonego Rozwoju Polskiej Federacji Szpitali, Forum Ekspertów Ad Rem.
Rozwiązanie znane na świecie
Na świecie takie rozwiązanie funkcjonuje od dekad i przynosi wymierne efekty. W Stanach Zjednoczonych model tzw. sale-leaseback, w którym operator sprzedaje nieruchomość funduszowi inwestycyjnemu i dzierżawi ją z powrotem, uwalnia środki na rozwój technologiczny, sprzęt czy kadrę, bez utraty kontroli nad działalnością medyczną.
W Wielkiej Brytanii czy Kanadzie projekty realizowane w ramach PFI – Private Finance Initiative pozwalają na budowę i utrzymanie nowoczesnych szpitali przez partnerów prywatnych, przy zachowaniu publicznego finansowania i kontroli jakości.
W Indiach i Singapurze większość infrastruktury medycznej działa na zasadzie dzierżawy długoterminowej z państwa na rzecz operatorów, co umożliwia łączenie środków publicznych i prywatnych, a także korzystanie z funduszy unijnych i rozwojowych.
Jak przygotować się do dzierżawy infrastruktury szpitalnej - rekomendacje
Z tego punktu widzenia, to nie dzierżawa jest nowością, lecz raczej brak krajowego standardu dla tego typu procesów. Właśnie dlatego Centrum Jakości, Audytu i Transformacji Healthcare Poland Foundation, działające wspólnie z Polską Federacją Szpitali, opracowało zestaw rekomendacji i narzędzi, które pomagają samorządom i dyrektorom placówek przejść przez proces wydzierżawienia w sposób uporządkowany, przejrzysty i bezpieczny. Centrum wskazuje m.in. jak przeprowadzić audyt infrastruktury, jak ocenić wartość majątku w relacji do zobowiązań, jak przygotować biznesplan dla inwestora oraz jakie elementy umowy powinny zabezpieczać interes pacjentów i społeczności lokalnej.
Z perspektywy praktycznej, każdy taki proces można i należy rozpocząć od trzech kroków:
1) po pierwsze, audytu sytuacji finansowej i majątkowej (w tym przeglądu zobowiązań, kosztów utrzymania, poziomu amortyzacji i realnej wartości nieruchomości),
2) po drugie, opracowania modelu zarządczego i harmonogramu transformacji, w którym jasno rozdziela się odpowiedzialność między samorządem a przyszłym dzierżawcą,
3) i po trzecie, wdrożenia planu reinwestycji środków uzyskanych z dzierżawy w modernizację sprzętu, cyfryzację oraz poprawę jakości opieki.
Warto też zaznaczyć, że dzierżawa nie jest rozwiązaniem zastrzeżonym dla jednostek w kryzysie. W wielu krajach rozwiniętych funkcjonuje jako model finansowania innowacji i modernizacji. Szpital, który decyduje się na taki krok, może pozyskać kapitał na wdrożenie rozwiązań z zakresu telemedycyny, automatyzacji procesów administracyjnych, sztucznej inteligencji w diagnostyce czy zielonej transformacji energetycznej, bez konieczności zaciągania kredytów czy obciążania budżetu lokalnego.
Centrum Jakości, Audytu i Transformacji HCPL wskazuje ponadto, że dobrze przeprowadzony proces dzierżawy może stanowić element szerszej strategii konsolidacji sieci szpitali, zwłaszcza w regionach o dużym nasyceniu jednostek medycznych. Dzięki temu możliwe jest tworzenie wspólnych centrów zakupowych, laboratoriów, zaplecza IT i usług serwisowych, co przynosi natychmiastowy efekt w postaci redukcji kosztów poza kliniką.
Michał Piotr Dybowski, Forum Ekspertów Ad Rem
• Prezes Healthcare Poland Foundation
• Dyrektor Departamentu Zrównoważonego Rozwoju i Bezpieczeństwa Szpitali PFSz
• Lider Sekcji Piaskownic Regulacyjnych AI w GRAI przy Ministerstwie Cyfryzacji
Healthcare Poland Foundation powstała jako naturalna konsekwencja rozwoju Polskiej Federacji Szpitali (PFSz) i przenosi do sfery innowacji technologicznych doświadczenie ponad dekady pracy tej organizacji na rzecz poprawy jakości zarządzania, bezpieczeństwa i efektywności szpitali. Ten dorobek – budowany w partnerstwie z Ministerstwem Zdrowia, Centrum e-Zdrowia (CEZ) i wieloma podmiotami rynku – zobowiązuje do rzeczowej, opartej na faktach oceny projektów, które mają kształtować przyszłość polskiego e-zdrowia. https://healthcarepoland.pl/