Zasady poboru opłaty miejscowej określa art. 17 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach. Na takich samych zasadach opłata miejscowa pobierana jest od osób przebywających w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej na zasadach określonych w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U. nr 167, poz. 1399).
PRZYKŁAD: JAK ROZPOZNAĆ UZDROWISKO
Status uzdrowiska może być nadany obszarowi, który spełnia określone warunki. Obszar taki:
l powinien posiadać złoża naturalnych surowców leczniczych o potwierdzonych właściwościach leczniczych,
l musi posiadać klimat o właściwościach leczniczych,
l jest miejscem, gdzie znajdują się zakłady lecznictwa uzdrowiskowego i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego, przygotowane do prowadzenia leczenia,
l spełnia określone w przepisach wymagania w stosunku do środowiska,
l posiada infrastrukturę techniczną w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, energetycznej, w zakresie transportu zbiorowego, a także prowadzi gospodarkę odpadami.
Dwie różne opłaty
Oprócz opłaty miejscowej pobierana jest również opłata uzdrowiskowa. Tę ostatnią zapłacą osoby fizyczne przebywające dłużej niż dobę w celach zdrowotnych, turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status uzdrowiska na zasadach określonych we wspomnianej już ustawie o lecznictwie uzdrowiskowym.
Warto jednak pamiętać, że od osób, od których pobierana jest opłata uzdrowiskowa, nie pobiera się opłaty miejscowej.
Sam fakt wjazdu do miejscowości odpowiadającej kryteriom określonym w art. 17 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych bez zamiaru pobytu w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych nie powoduje obowiązku uiszczenia opłaty miejscowej. Obowiązek ten powstaje, gdy osoba przebywa w takiej miejscowości w celach wypoczynkowych, zdrowotnych, szkoleniowych lub turystycznych. Wniosek taki wypływa z pisma Ministerstwa Finansów z 29 października 2001 r. (LK-1302 /LP/01/IP, Biuletyn Skarbowy z 2002 r. nr 1, poz. 30).
Nie każdy musi płacić
W ustawie o podatkach i opłatach lokalnych ustawodawca szczegółowo określił, kto nie musi uiszczać opłaty miejscowej lub uzdrowiskowej, mimo spełnienia warunków uzasadniających jej pobór. I tak opłaty miejscowej oraz uzdrowiskowej nie pobiera się od członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz innych osób zrównanych z nimi na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium naszego kraju pod warunkiem wzajemności. Z opłaty miejscowej i uzdrowiskowej zwolnieni są ponadto podatnicy podatku od nieruchomości z tytułu posiadania domów letniskowych położonych w miejscowości, w której pobiera się opłatę miejscową albo uzdrowiskową.
Omawianych opłat nie pobiera się także od osób niewidomych i ich przewodników, od zorganizowanych grup dzieci i młodzieży szkolnej, a także od osób przebywających w szpitalach. W tym ostatnim przypadku warto zwrócić uwagę na ciekawy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, który stwierdził, że zwolnienia tego nie można zawęzić jedynie do osób przebywających na podstawie skierowania szpitalnego. NSA podkreślił, że odnosi się to do osób przebywających w określonych placówkach bez względu na to, czy dana osoba przebywa w nich na podstawie skierowania służby zdrowia czy innego. Osoby przebywające w omawianych placówkach podlegają obowiązującemu regulaminowi i indywidualny sposób traktowania pobytu w takiej placówce mającej charakter leczniczy jest bez znaczenia. Niedopuszczalne jest zatem podjęcie przez radę gminy takiej uchwały, która zwalnia od tej opłaty tylko osoby przebywające w szpitalach wyłącznie na podstawie stosownych skierowań służby zdrowia (wyrok z 25 sierpnia 1994 r., sygn. akt SA/Gd 858/94).
Ile wynosi opłata
Stawkę opłaty miejscowej i uzdrowiskowej ustala w drodze uchwały rada gminy. Stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach nie może przekroczyć w tym roku 1,74 zł dziennie, co i tak przy pobycie np. dziesięciodniowym stanowi wcale niemałą kwotę. W miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej stawka tej opłaty nie może wynosić więcej niż 2,49 zł dziennie. Natomiast stawka opłaty uzdrowiskowej nie może przekroczyć 3,46 zł dziennie.
Oczywiście są to górne granice stawek, co oznacza, że rada gminy może zdecydować, że w danej miejscowości stawki te będą niższe.
Opłata miejscowa lub uzdrowiskowa pobierana jest za każdy dzień pobytu w danej miejscowości. Warto jednak pamiętać, że opłaty te mogą być pobierane nie za każdy dzień z osobna, ale łącznie za kilka dni, w których dana osoba przebywała w określonej miejscowości. Pobrane kwoty opłaty powinny zostać wpłacone na rachunek gminy.
Rada gminy, poza określeniem stawki opłaty, może także zarządzić jej pobór w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Jak podkreśla Ministerstwo Finansów we wspomnianym wcześniej piśmie można, wykorzystując dane z ewidencji działalności gospodarczej oraz ze składanych wykazów nieruchomości i deklaracji na podatek od nieruchomości w zakresie prowadzonej działalności hotelarskiej, wynajmu pokoi i innych miejsc, w których organizowany jest pobyt osób w celach turystycznych, zdrowotnych lub wypoczynkowych, zobowiązać inkasentów opłaty miejscowej do pobierania opłaty w tych miejscach lub ustanowić inkasentami tej opłaty osoby prowadzące taką działalność.
PRZYKŁAD: KIEDY TRZEBA POBRAĆ OPŁATĘ
Obowiązek uiszczenia opłaty miejscowej przekształca się w zobowiązanie podatkowe wraz z upływem każdego dnia pobytu. Wobec tego nie jest możliwe pobieranie tej opłaty z góry pierwszego dnia pobytu za cały okres planowanego pobytu. Nie oznacza to jednak, że istnieje obowiązek codziennego pobierania opłaty miejscowej. To rada gminy ma ustalić zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat, z tym że w przypadku opłaty miejscowej zasady te nie mogą być sprzeczne z art. 17 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Z przepisu tego wynika, że opłatę miejscową pobiera się za każdy dzień pobytu. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, by opłata miejscowa była pobierana - od osób obowiązanych do jej uiszczenia - po upływie każdego dnia pobytu lub ostatniego dnia pobytu za cały okres pobytu, gdyż wtedy będzie spełniony wymóg jej pobierania za każdy dzień pobytu.
Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 26 stycznia 2006 r., sygn. IV/42/2006.
PRZYKŁAD: CZY INKASENT ZAPŁACI VAT
Podatnik VAT prowadzi działalność gospodarczą w zakresie organizacji szkoleń. Zawarł z urzędem gminy umowę w sprawie prowadzenia inkasa opłaty miejscowej. Zgodnie z umową za pobieranie opłaty miejscowej od turystów otrzymuje 10 proc. pobranej opłaty. Wystawia na to fakturę VAT. Od tak świadczonych usług na rzecz gminy będzie zobowiązany zapłacić VAT. W tym przypadku nie znajdzie bowiem zastosowania par. 8 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia ministra finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.), gdyż przepis ten dotyczy czynności wykonywanych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego (do grona których podatnik się nie zalicza). Pobór opłaty miejscowej przez inkasentów w wykonaniu uchwały rady gminy stanowi świadczenie usług na rzecz gminy stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT i tym samym podlega opodatkowaniu tym podatkiem.
Opłata i meldunek
Opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach. Podobnie jest z opłatą uzdrowiskową. Nic dziwnego, że pojawia się pytanie, co należy rozumieć przez pojęcie pobyt czasowy, ponieważ ustawa o podatkach i opłatach tego pojęcia nie definiuje. Na ten temat wypowiedziało się Ministerstwo Finansów w piśmie z 29 października 2001 r. (LK1302/LP/01/IP). W piśmie tym resort finansów stwierdził, że ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie uzależnia powstania obowiązku zapłaty opłaty miejscowej od warunku spełnienia wymogów innych ustaw. W związku z tym nie ma podstaw prawnych, by przy ustalaniu osób zobowiązanych do zapłaty opłaty miejscowej posiłkować się wyłącznie przepisami ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych regulującej obowiązki meldunkowe obywateli polskich i cudzoziemców.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie zawiera również żadnych uregulowań co do czasu pobytu, od którego uzależniony jest obowiązek zapłaty opłaty miejscowej. W konsekwencji oznacza to, że obowiązek zapłaty opłaty miejscowej dotyczy także osób, na które nie zostały nałożone obowiązki meldunkowe (tzn. przebywających w miejscowościach nie dłużej niż 24 godziny lub 48 godzin w przypadku cudzoziemców).
Do zapłaty opłaty miejscowej obowiązane są także osoby, których pobyt czasowy w danej miejscowości nie przekracza 30 dni, a osoby te przebywają tam w celach turystyczno-wypoczynkowych poza określonymi zakładami (dom wczasowy lub wypoczynkowy, pensjonat, hotel, motel, dom wycieczkowy, pokój gościnny, schronisko, camping lub strzeżone pole biwakowe albo inny podobny zakład) - wynika z wyjaśnień Ministerstwa Finansów.
PRZYKŁAD: CZY JEST OPŁATA ZA KAŻDĄ DOBĘ HOTELOWĄ
Podatnik wyjeżdża w interesach, często do miejscowości uzdrowiskowych. Nocuje w hotelach. Pobyty te nie przekraczają jednej doby hotelowej (a nie kalendarzowej czy też dnia). Podatnik nie jest zatem zobowiązany do uiszczenia opłaty uzdrowiskowej. Przepisy nie definiują pojęcia doba, dlatego stosując wykładnię celowościową przepisów, dla celów poboru opłaty uzdrowiskowej, poprzez pojęcie to należy rozumieć dobę hotelową.
Skoro warunkiem, który rodzi obowiązek poboru opłaty uzdrowiskowej, jest pobyt przekraczający co najmniej dobę, to momentem pozwalającym wyznaczyć jego upływ jest wpis pobytu osoby w książce meldunkowej hotelu. Można zatem przyjąć, że dopiero w przypadku pobytu przekraczającego czas trwania jednej doby hotelowej przebywający powinien uiścić opłatę za każdą dobę pobytu, włączając w to również pierwszą dobę.
Ważne!
Rada gminy nie może podjąć skutecznej uchwały w sprawie poboru opłaty miejscowej, jeśli w chwili jej podjęcia miejscowość nie została uznana przez wojewodę za posiadającą korzystne walory klimatyczne
1,74 zł wynosi maksymalna dzienna stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne i walory krajobrazowe
2,49 zł wynosi maksymalna dzienna stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej
3,46 zł wynosi maksymalna dzienna stawka opłaty miejscowej w miejscowościach posiadających status obszaru ochrony uzdrowiskowej
ANNA WOJDA
anna.wojda@infor.pl
Podstawa prawna
l Art. 17 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z późn. zm.).