Dowodem na większanie popularności leasingu wśród gmin i powiatów jest liczba ogłaszanych przez samorządy przetargów publicznych o finansowanie inwestycji poprzez leasing. Od grudnia 2006 r. do maja 2007 r. ogłoszono w Polsce ponad 100 przetargów, których przedmiotem było dostarczenie usługi finansowania, jaką jest leasing.
Cieszący się zainteresowaniem kredyt powoli ustępuje miejsca leasingowi, który np. jest mniej sformalizowany. Procedura zawarcia umowy leasingowej jest znacznie krótsza, niż ma to miejsce w przypadku kredytu.
Jeden lub dwa przetargi
Jednostka samorządu terytorialnego podobnie jak przy finansowaniu kredytem nabycia środka trwałego, tak i w przypadku nabycia przedmiotu w drodze leasingu musi zastosować przepisy ustawy o zamówieniach publicznych.
Sposób pozyskania ruchomości albo nieruchomości przez podmiot zobowiązany do ogłoszenia przetargu, jakim jest m.in. samorząd, może odbywać się w różny sposób.
Zamawiający ma możliwość rozpisania przetargu na dostawę sprzętu wraz z finansowaniem poprzez leasing. W takiej sytuacji podstawą działania firmy leasingowej jest konsorcjum, zawiązane z dostawcą. Możliwe jest też ogłoszenie przez administrację samorządową dwóch odrębnych przetargów. Pierwszego na dostawę określonego sprzętu. Drugiego zaś na finansowanie leasingiem przedmiotu wybranego w pierwszym postępowaniu.
W sytuacji gdy jedynym kryterium oceny ofert jest cena, tylko drugi rodzaj konstrukcji nabycia sprzętu albo nieruchomości pozwala na wyodrębnienie dostawcy oferującego przedmiot za najniższą cenę. A następnie na wyłonienie finansującego, który proponuje najniższe koszty związane z leasingiem.
Co więcej, przepisy regulujące umowy leasingu wskazują, że finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, za przydatność rzeczy do umówionego użytku. Rozpisanie dwóch przetargów odrębnie na dostawę sprzętu, odrębnie na finansowanie, powoduje, że rola finansującego i dostawcy jest wyraźnie wyodrębniona, a obowiązki i odpowiedzialność stron jasno określone.
Nadal wśród zarządów gmin jest mała wiedza, że istnieje pozabankowy sposób finansowania nabycia ruchomości i nieruchomości, jaką jest leasing.
Leasing komunalny, jak zapewniają leasingodawcy, będzie nabierał popularności, gdy zmieni się formuła partnerstwa publiczno-prywatnego.
Co można wyleasingować
W zasadzie prawie wszystko można nabyć, wykorzystując leasing komunalny. Instytucje leasingowe mogą zaoferować nabycie poprzez leasing takich nieruchomości jak budynek szkoły gminnej, przychodni zdrowia, budynek ośrodka kultury. Firma leasingowa finansuje w całości budowę tych nieruchomości i w wyniku postanowień umowy np. zarząd gminy płaci leasingodawcy, co miesiąc lub co kwartał tzw. czynsz leasingowy.
Istotą leasingu (we wszystkich formach) jest to, że leasingobiorca, czyli np. gmina, nie jest właścicielem nieruchomości (tak samo jest w leasingu ruchomości). Jest tylko użytkownikiem. Po okresie trwania umowy istnieje możliwość zakupu tej nieruchomości zazwyczaj za symboliczną cenę. Umowy leasingu nieruchomości są z reguły długotrwałe, co najmniej kilkunastoletnie. Można wyleasingować każdą nieruchomość podlegającą amortyzacji. Nie można w ten sposób nabyć działek inwestycyjnych ani wieczystego użytkowania gruntu.
Miasto może wyleasingować np. stację uzdatniania wody czy ciąg sieci kanalizacyjnej, podobnie jak to robią przedsiębiorstwa przy leasingu IT lub linii technologicznych.
Urząd gminy lub starosty na swoje potrzeby może wyleasingować sprzęt biurowy i komputery wraz z oprogramowaniem. Może nabyć w drodze leasingu komunalnego infrastrukturę do informatyzacji urzędu w ramach szerokiego udostępniania internetu mieszkańcom gminy i dostępu do dokumentów elektronicznych.
W ramach tzw. oferty CFM (car fleet management) można nabyć flotę samochodową, tj. kilka lub kilkanaście samochodów służbowych dla urzędu. Firma z tej branży zarządza taką grupą pojazdów w imieniu urzędu. Na barkach leasingodawcy spoczywa ubezpieczenie OC i AC kierowcy, serwis naprawczy włącznie ze zmianą sezonowego ogumienia.
6 KROKÓW
SFINANSOWANIA INWESTYCJI LEASINGEM
1. Potrzeby
Administracja samorządowa musi określić potrzeby inwestycyjne, które chce sfinansować w drodze leasingu.
2. Analiza
Należy przeanalizować, czy dla samorządu z powodów kosztowych bardziej opłaca się kredyt czy leasing. Należy wziąć pod uwagę kwestie podatkowe, proceduralne i rozłożenie kosztów w czasie.
3. Uchwała
Rada gminy, powiatu albo sejmik województwa muszą podjąć uchwałę o zadłużeniu się, celem sfinansowania konkretnej inwestycji.
4. Przetarg
Zgodnie z ustawą Prawo zamówień publicznych należy odpowiednio skonstruować specyfikację istotnych warunków zamówienia. Następnie ogłosić przetarg publiczny.
5. Wybór
W ramach trybu przewidzianego przez procedury zamówień publicznych należy wybrać najkorzystniejszą ofertę.
6. Umowa
Po ostatecznych negocjacjach i uzgadnianiu zapisów treści postanowień zawieramy z firmą leasingową umowę.
Rozłożenie kosztów
Finansowanie jakiejkolwiek inwestycji w ramach leasingu komunalnego to przede wszystkim rozłożenie kosztów na co najmniej kilka lat. Jest to szczególnie korzystne przy inwestycjach infrastrukturalnych. Leasing jest sposobem finansowania przedsięwzięć, zaspokajających istotne potrzeby mieszkańców gminy, miasta lub powiatu.
Obecnie firmy mogą podjąć się sfinansowania prawie wszystkich projektów inwestycyjnych. Od kilku lat mogą także finansować inwestycje realizowane w ramach zagranicznych funduszy pomocowych, w tym programów unijnych. Przedsiębiorstwa leasingowe nie wymagają od samorządów (jak to jest w przypadku firm) opłat wstępnych. Mogą sfinansować koszty w wysokości 100 proc. wartości inwestycji. W przypadku kredytów z reguły trzeba mieć tzw. wkład własny wynoszący najczęściej 20 proc. Samorząd zaś spłaca zaciągnięte zadłużenie w ramach comiesięcznego lub cokwartalnego czynszu leasingowego. Częstotliwość spłaty i czas trwania umowy są negocjowane przed zawarciem umowy leasingu komunalnego.
Leasing zwrotny
Istotą leasingu zwrotnego jest np. nabycie nieruchomości od gminy przez leasingodawcę i następnie jej wyleasingowanie, tejże samej gminie już jako leasingobiorcy.
W większości przypadków, zarówno w leasingu zwrotnym, jak i innym występuje opcja wykupu przedmiotu leasingu.
Należy pamiętać, że w większości przypadków umowa leasingu komunalnego dotyczy przedmiotu leasingu o stosunkowo dużej wartości i z tego też powodu każda treść umowy jest zindywidualizowana i negocjowana. Nie ma jednej standardowej umowy, która mogłaby być zastosowana dla wszystkich samorządów. Z reguły zabezpieczeniem jest weksel in blanco. Jednak ostatnio występuje tendencja wśród firm leasingowych, by w umowach nie przyjmować żadnych zabezpieczeń. Po porostu, przedmiot umowy jest samym zabezpieczeniem. Samorząd jest najbardziej wiarygodnym klientem dla firm leasingowych, także z tego powodu, że jej dokumentacja, zanim trafi do leasingodawcy, najpierw podlega analizie Regionalnej Izby Obrachunkowej.
ANDRZEJ OKRASIŃSKI
andrzej.okrasinski@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
l Dział II Tytuł XVII ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
l Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2006 r. nr 164, poz. 1163 ze zm.).