Mimo obowiązującej od 2003 roku regulacji prawnej co do zasad opodatkowania podatkiem od nieruchomości urzędów gminy nadal mają z tym zagadnieniem pewne kłopoty.
Brzmienie art. 2 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych według zapisu obowiązującego w roku 2007 wprowadziła ustawa o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Obowiązujące od 1 stycznia 2003 r. wyłączenie z opodatkowania podatkiem od nieruchomości przewiduje, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich.
Zwolnienie z podatku
Przed 1 stycznia 2003 r. nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów i administracji samorządu terytorialnego podlegały zwolnieniu z podatku od nieruchomości. Ze zwolnienia korzystały nie tylko nieruchomości zajęte na potrzeby organów, ale również administracji samorządowej. Przyjmowało się, że ze zwolnienia korzystały jednostki budżetowe gminy, powiatu, województwa, które miały w trwałym zarządzie nieruchomości komunalne służące realizacji zadań poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (np. zarządy dróg, urzędy pracy, inspekcje i straże). Zwolnienie z podatku pociągało za sobą obowiązek wykazywania tych przedmiotów opodatkowania w informacjach i deklaracjach na podatek od nieruchomości. Po zmianie ustawy, w odniesieniu do nieruchomości lub ich części zajętych na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, obowiązku takiego już nie ma.
Organy samorządu
W przedmiocie wyłączenia z opodatkowania nieruchomości zajętych na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego zasadnicze znaczenie ma pojęcie organów jednostek samorządu terytorialnego. W myśl art. 11a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym organami gminy są rada gminy i wójt (burmistrz, prezydent miasta). Organy jednostki samorządu terytorialnego na szczeblu powiatu to, zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym, rada powiatu i zarząd powiatu. Organy województwa, zgodnie z art. 15 ustawy o samorządzie województwa, to zarząd województwa i sejmik województwa. Kierując się podstawową zasadą prawa podatkowego, zgodnie z którą przepisów dotyczących ulg, zwolnień i wyłączeń podatkowych nie należy interpretować rozszerzająco, winno się przyjąć, że wyłączenie nieruchomości lub ich części zajętych na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego z przedmiotów opodatkowania dotyczy tylko nieruchomości związanych ściśle z tymi organami, zajętych na potrzeby tych organów. Skoro ustawodawca zamierzał zastosować wyłączenie z opodatkowania tylko w stosunku do niektórych przedmiotów opodatkowania, to dokonując takiego a nie innego zapisu art. 2 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, uczynił to wyraźnie, wyliczając szczegółowo przedmioty opodatkowania objęte wyłączeniem - w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich. Wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od nieruchomości będą podlegały przede wszystkim siedziby organów jednostek samorządu terytorialnego w budynkach odpowiednich urzędów, obsługujących funkcjonowanie tych organów. Zatem wyłączenie z opodatkowania nie odnosi się do jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego, takich jak komunalne osoby prawne, jednostki budżetowe, zakłady budżetowe czy gospodarstwa pomocnicze.
Ustawodawca z opodatkowania wyłączył nieruchomości lub ich części. Oznacza to, że wyłączenie to nie obejmuje wszystkich obiektów budowlanych. W pojęciu nieruchomości lub ich części nie mieszczą się np. budowle zajęte na potrzeby organów samorządu terytorialnego (np. tymczasowy parking przed urzędem gminy czy ogrodzenie). Nie będą one jednak podlegały opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości z uwagi na to, że nie są to budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Problemem, na który należy zwrócić uwagę, jest kwestia opodatkowania nieruchomości należących, oddanych w użytkowanie jednostkom administracji samorządowej. Jak jest o tym mowa wyżej, wyłączenie z opodatkowania dotyczy tylko nieruchomości zajętych na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego.
Jednostki administracji
Takie jednostki administracji samorządowej, jak zakłady użyteczności publicznej, inspekcje, służby, straże, urzędy pracy, zarządy dróg, zarządy melioracji wodnych, biblioteki publiczne, ośrodki pomocy społecznej, itp. od 1 stycznia 2003 r. zobowiązane są do regulowania podatku od nieruchomości według stawek pozostałych. Aby jednak nie dochodziło do przekazywania środków publicznych, zwłaszcza gminnych, na regulowanie podatku od nieruchomości należnego tejże gminie, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych przewiduje możliwość wprowadzenia przez radę gminy zwolnienia przedmiotów opodatkowania zajętych na potrzeby instytucji i jednostek organizacyjnych wymienionych wyżej. Zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż określone w ustawie. I tak, chcąc zwolnić np. nieruchomości oddane do dyspozycji ochotniczej straży pożarnej, rada gminy może zwolnić z podatku nieruchomości lub ich części wykorzystywane przez jednostki organizacyjne powołane do ochrony przeciwpożarowej.
W przypadku nieruchomości zajętych przez straż miejską czy Policję rada gminy może zwolnić z podatku nieruchomości lub ich części wykorzystywane przez jednostki organizacyjne powołane do przestrzegania prawa i porządku publicznego. Z kolei w przypadku zwolnienia nieruchomości zajętej przez bibliotekę gminną zwolnienie będzie dotyczyło nieruchomości lub ich części wykorzystywanych w zakresie wypożyczania książek i czytelnictwa. Ze zwolnień tych warto wyłączyć nieruchomości lub ich części, które są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Podatnicy korzystający ze zwolnień zobowiązani są w myśl art. 6 ust. 10 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych składać informacje oraz deklaracje o nieruchomościach zwolnionych.
HANNA KMIECIAK
gp@infor.pl
jest kierownikiem referatu podatków i opłat lokalnych Urzędu Miejskiego w Kórniku
PODSTAWA PRAWNA
• Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 ze zm.).