Kampania „Kobiety kobietom” koordynowana jest na Lubelszczyźnie przez Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej (dalej: COZL) i Wojewódzki Ośrodek Koordynujący Populacyjny Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Raka Szyjki Macicy Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 1 w Lublinie (dalej: Wojewódzki Ośrodek Koordynujący). Pomysłodawcą akcji promocyjnej, realizowanej wspólnie z wojewodą Genowefą Tokarską, jest prof. dr hab. Jan Kotarski, Kierownik Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego. Pierwsze wspólne działanie, skierowane do kobiet, już zostało zrealizowane. – Z okazji 8 marca odbył się wykład dla 200 studentek jednego z wydziałów Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie – mówi Genowefa Tokarska. – To był sukces, ale niezbędna jest kampania, której efekty będą odzwierciedlać faktyczne zainteresowanie pań badaniami.
Dotychczasowa ogólnopolska akcja, prowadzona we współpracy z placówkami Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej: NFZ) w regionach, polegająca na wysyłaniu imiennych zaproszeń do wykonywania badań, nie zdała, jak dotąd, egzaminu. W województwie lubelskim z bezpłatnej profilaktyki skorzystało zaledwie 21% pań. Niestety, są powiaty, np. biłgorajski, w których odsetek kobiet zgłaszających się na badania cytologiczne wynosi mniej niż 10%. Są także wyjątki – na terenie powiatu włodawskiego ponad 50% kobiet korzysta z badań profilaktycznych. – Nie jest to zasługa samorządu, ale najwyższy czas, żeby władze samorządowe włączyły się w akcję informacyjną, bo wysoki wskaźnik wykorzystania bezpłatnych badań i wczesna diagnostyka są w interesie naszej społeczności – zapewnia Genowefa Tokarska. – Wspólnie szukamy sposobów na zwiększenie skuteczności działań profilaktycznych – informuje prof. Kotarski. – Powołani zostali właśnie koordynatorzy powiatowi, którzy będą zachęcać lokalne samorządy do podejmowania własnych inicjatyw w zakresie promocji akcji profilaktycznej – tłumaczy Genowefa Tokarska.
Aktywna promocja profilaktyki
Istnieje dobry przykład prowadzenia kampanii profilaktycznej dla pań, realizowany przez instytucję państwową. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych (dalej: RDLP) w Lublinie już 3 lata temu, we współpracy z kliniką kierowaną przez prof. Kotarskiego, rozpoczęła akcję badań cytologicznych dla pracownic 25 nadleśnictw i biura RDLP. – Kampania poprzedzona została rozesłaniem informacji do podległych nadleśnictw o możliwości przeprowadzenia bezpłatnych badań – informuje dr Andrzej Tyrawski, koordynator akcji w RDLP.
Na zaproszenie do przeprowadzenia badań w lubelskiej klinice odpowiedziało wówczas 130 pań, a dziś ta liczba uległa podwojeniu. Panie pracujące w nadleśnictwach przyjeżdżały do Lublina na koszt RDLP. Dotychczas z badań skorzystało 20% pracownic nadleśnictw. Ale akcja prowadzona przez RDLP zatacza coraz szersze kręgi. – Postanowiliśmy objąć kampanią profilaktyczną także mieszkanki gmin położonych na obszarach nadleśnictw. I teraz – w czasie „Białych Sobót” – do gmin wyjeżdżają także lekarze wykonujący badania cytologiczne – mówi Andrzej Tyrawski.
Przykład z gminy Tuczna
Zdaniem Andrzeja Tyrawskiego dużą rolę w promocji kampanii profilaktycznej mają księża. – Nie da się ukryć, że Kościół ma dużą siłę perswazji i cieszy się zaufaniem mieszkańców gmin. To zdanie potwierdza Zygmunt Litwiniuk, Wójt Gminy Tuczna w powiecie bialskim. – Współpraca z proboszczami jest najskuteczniejsza pod względem przekazu informacji jak największej grupie potencjalnych beneficjentek – tłumaczy Zygmunt Litwiniuk. – Mam bardzo dobry kontakt z proboszczem parafii rzymskokatolickiej i cerkwi prawosławnej i zawsze mogę liczyć na ich wsparcie, zwłaszcza w tak szczytnym celu.
Obecnie Wójt Tucznej przygotowuje dla zainteresowanych badaniami mieszkanek Gminy wyjazd do Lublina. – Dzięki ofercie PKS-u z wyjazdu skorzysta ok. 50 pań, mam na te przejazdy zarezerwowane fundusze. Taki sposób przynosi więcej korzyści niż organizowanie np. „Białych Niedziel”, ponieważ mieszkanki podchodzą z rezerwą do takich wizyt lekarzy, podobnie jest z indywidualnymi wyjazdami do najbliższej przychodni diagnostycznej, która oddalona jest o 40 km od Tucznej. – Długie kolejki oczekiwania na przyjęcie do specjalistów skutecznie zniechęcają do podjęcia leczenia, a co dopiero mówić – profilaktyki – stwierdza Wójt Litwiniuk.
Pierwszy autobus z paniami zainteresowanymi badaniami cytologicznymi wyruszył w Dniu Matki. Ale będą organizowane kolejne wyjazdy, o ile znajdą się chętne kobiety. – Mam nadzieję, że księża będą mocno wspierali mnie w działaniach informacyjnych – mówi Wójt Gminy Tuczna. – Nic nie wpłynie lepiej na decyzję kobiety o wykonaniu badań niż stwierdzenie księdza z ambony, że brak troski o własne zdrowie to grzech.
Niezbędna współpraca gminy z lekarzami
W ubiegłym roku, w czasie dożynek regionalnych w gminie Wisznice, powiat bialski, była możliwość skorzystania z bezpłatnych badań cytologicznych. – Udało się, dzięki wsparciu gminy, zaaranżować gabinet ginekologiczny w budynku Urzędu Gminy, a fotel ginekologiczny wypożyczył Zakład Opieki Zdrowotnej w Białej Podlaskiej – tłumaczy dr n. med. Andrzej Nowakowski z Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego. Pomimo obecności specjalistów z Lublina i nagłośnieniu informacji przez księdza jedynie 25 kobiet, spośród kilku tysięcy obecnych na dożynkach pań, skorzystało z bezpłatnej cytologii.
W najbliższych miesiącach, dzięki współpracy samorządów z lubelskimi lekarzami z Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego, odbędą się akcje profilaktyczne m.in. w Kraśniku i na terenie Starostwa Powiatowego w Białej Podlaskiej.
– Mam nadzieję, że inicjatywa promocji badań cytologicznych i mammograficznych, podjęta wspólnie z samorządami, przyniesie efekty w postaci zwiększenia liczby pań, korzystających z bezpłatnej – bo refundowanej przez NFZ – profilaktyki – mówi Andrzej Nowakowski. – Obecnie na badania zgłasza się 20–25% kobiet. Naszym celem jest zwiększenie tego wskaźnika do 70, a nawet 90%. O tym, czy tak się faktycznie stanie, przekonać się będziemy mogli jednak dopiero za kilka lat.
Profesor Kotarski zapewnia, że w ramach akcji on i jego asystenci są gotowi do podróżowania po regionie na zaproszenie starostów, burmistrzów czy wójtów. – Jesteśmy otwarci na aktywność samorządów lokalnych w tym zakresie. W samym Lublinie, oprócz akcji prowadzonej przez Wojewódzki Ośrodek Koordynujący, bezpłatne badania profilaktyczne dla pań realizuje także Instytut Medycyny Wsi (IMW). – Wystarczy, że wójt czy burmistrz zgłoszą chęć przywiezienia mieszkanek gminy czy miasta i umówią się na konkretny dzień – zapewnia Małgorzata Tatara, Rzecznik Prasowy Wojewody Lubelskiego.
W lubelskiej akcji „Kobiety kobietom” wykorzystany zostanie wkrótce specjalny cytomammobus z COZL, który także uczestniczy aktywnie w programie profilaktycznym, zainicjowanym przez wojewodę. – Już 1 lipca wyjedzie on na drogi Lubelszczyzny. Swoją misję rozpocznie od miejsc, w których liczba zgłoszeń na badania profilaktyczne wśród pań jest najniższa w województwie – informuje Genowefa Tokarska.
NAJBLIŻSZE AKCJE PROFILAKTYCZNE
Starostwo Powiatowe w Kraśniku przeprowadzi w lipcu br. akcję profilaktyczną z zakresu badań cytologicznych w czasie „Święta Malin 2009”. Z kolei Starostwo Powiatowe w Białej Podlaskiej zrealizuje podobną kampanię w sierpniu br., w czasie „XI Dożynek Powiatowych w Kobylanach”.
Magdalena Pokrzycka-Walczak