Obowiązkiem przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego jest m.in. realizacja dostaw wody i odprowadzania ścieków poprzez sprawne urządzenia (art. 5 ustawy z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków; dalej: ustawa o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków).
Przedsiębiorstwo powinno też zapewnić budowę urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, zaplanowanych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych (art. 15 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków).
Czytaj także: Są sprawdzone metody gospodarowania odpadami>>
Zawartość wieloletniego planu
Realizacja inwestycji w infrastrukturze wodociągowej i kanalizacyjnej poprzedzona jest planowaniem. Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek opracowania wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych będących w jego posiadaniu (art. 21 ust. 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków).
Obowiązek opracowania wieloletniego planu rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych nie dotyczy przedsiębiorstw, które nie planują budowy urządzeń wodociągowych lub urządzeń kanalizacyjnych.
Istniejące lub planowane do wykonania urządzenia nie muszą być własnością przedsiębiorstwa, lecz firma może posiadać je na podstawie innego niż własność tytułu prawnego (np. ograniczone prawo rzeczowe czy umowa).
Celem planu jest zapewnienie właściwego funkcjonowania, także w dłuższej perspektywie czasowej, istniejących sieci i urządzeń oraz zagwarantowanie tworzenia nowych urządzeń, w miejscach, gdzie brakuje infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej.
Plan musi określać co najmniej:
● planowany zakres usług wodociągowo-kanalizacyjnych,
● przedsięwzięcia rozwojowo-modernizacyjne w poszczególnych latach,
● przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków,
● nakłady inwestycyjne w poszczególnych latach,
● sposoby finansowania planowanych inwestycji.
Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przedkłada plan wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta (dalej: wójt), który sprawdza, czy spełnia on warunki co do zgodności planu:
● ze studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
● z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz
● z wydanym przedsiębiorstwu zezwoleniem na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków (zezwolenie wydaje się w drodze decyzji i określa ono m.in.: przedmiot i obszar działalności oraz wymagania w zakresie jakości usług wodociągowo-kanalizacyjnych).
W przypadku niepodjęcia uchwały przez radę w terminie 3 miesięcy od dnia przedłożenia go wójtowi plan stanowi podstawę do określenia i jednorazowego zatwierdzenia taryf.
Taryfy za wodę i ścieki
Taryfy za dostawę wody i odprowadzenie ścieków zatwierdza w drodze uchwały rada gminy. Wniosek o ich zatwierdzenie na 70 dni przed planowanym dniem ich wejścia w życie przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne przedstawia wójtowi. Do wniosku dołącza szczegółową kalkulację cen i stawek opłat oraz aktualny wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych.
Przedsiębiorstwo opracowuje taryfę na jeden rok, określając ją na podstawie niezbędnych przychodów, które będą stanowić pokrycie ponoszonych kosztów (bieżących i inwestycyjnych). Ewidencja księgowa przedsiębiorstwa powinna umożliwiać ustalenie kosztów związanych z działalnością w zakresie dostawy wody i odprowadzania ścieków w poprzednim roku obrachunkowym.
Szczegółowe sposoby określania taryf, a także niezbędny zakres informacji zawartych w uzasadnieniu taryf zawiera rozporządzenie Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (dalej: rozporządzenie w sprawie taryf).
Co do kosztów inwestycyjnych, to zgodnie z § 7 rozporządzenia w sprawie taryf powinny być one przyjmowane jako wynikające z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska ustalonych na podstawie wieloletniego planu w roku obrachunkowym poprzedzającym rok, w którym wprowadzona jest taryfa, z uwzględnieniem zmian wynikających z planu w roku obowiązywania nowych taryf.
Koszty wynikające z inwestycji obejmują:
1) spłatę rat kapitałowych ponad wartość amortyzacji lub umorzenia,
2) odsetki od kredytów lub pożyczek zaciągniętych na realizację inwestycji oraz koszty finansowe ich obsługi.
Zadania inwestycyjne mogą być przy tym realizowane przykładowo zarówno ze środków własnych, w tym z kredytów lub pożyczek, jak i z dotacji lub subwencji udzielonych przez instytucje dysponujące środkami finansowymi na inwestycje infrastrukturalne i ochrony środowiska.
Do kosztów świadczenia usług wodociągowych i kanalizacyjnych dolicza się koszty inwestycji finansowanych tylko ze środków własnych (w tym z kredytów lub pożyczek spłacanych przez przedsiębiorstwo). Uwzględnienie w niezbędnych przychodach i taryfowych cenach i stawkach opłat kosztów prowadzonych inwestycji powinno być dokonywane stopniowo i rozłożone w czasie.
Zatwierdzanie taryf
Po złożeniu wniosku taryfowego wójt sprawdza, czy taryfy i plan zostały opracowane zgodnie z przepisami ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, a ponadto weryfikuje je pod kątem celowości ich ponoszenia.
Rada gminy podejmuje uchwałę w terminie 45 dni od dnia złożenia wniosku albo o zatwierdzeniu taryf, albo o odmowie zatwierdzenia taryf, jeżeli zostały one sporządzone niezgodnie z przepisami. Jeżeli rada gminy nie podejmie w wymaganym terminie uchwały, taryfy zweryfikowane przez wójta i tak wchodzą w życie po upływie 70 dni od dnia złożenia wniosku.
Z orzecznictwa
Postępowanie w sprawie zatwierdzania taryf jest dwuetapowe i w pierwszym etapie organ wykonawczy gminy sprawdza, czy taryfy i plan zostały opracowane zgodnie z przepisami, zaś w razie potrzeby dokonuje weryfikacji kosztów, o których mowa w art. 20 ust. 4 pkt 1, pod względem celowości ich ponoszenia. Ustalenia pierwszego etapu powinny być przedstawione organowi stanowiącemu jako materiał związany z daną sprawą.
Wyrok WSA w Rzeszowie z 16 stycznia 2007 r., sygn. akt II SA/Rz 199/2006
Czytaj także: Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych - AKPOŚK 2010>>
Podstawy prawne
• Ustawa z 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (j.t. Dz.U. z 2006 r. nr 123, poz. 858; ost.zm. Dz.U. z 2010 nr 238, poz. 1578)
• Rozporządzenie Ministra Budownictwa z 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz.U. nr 127, poz. 886)