Pracownik z korpusu służby cywilnej, zatrudniony w dziale księgowości Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej, zajmujący się m.in.: sporządzaniem list płac i prowadzeniem kasy, wybiera się na urlop macierzyński. Podczas jego nieobecności na tym stanowisku komenda chce zatrudnić na umowę-zlecenie strażaka aktualnie pozostającego w stosunku służbowym. Czy można też powierzyć mu prowadzenie kasy? Jak się okazuje, praca na takim stanowisku nie powinna być wykonywana na podstawie umowy-zlecenia.
Czytaj także: Zlecenie>>
Zatrudnienie w ramach służby cywilnej
W rozumieniu ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (dalej: ustawa o służbie cywilnej):
1) pracownik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę zgodnie z zasadami określonymi w ustawie,
2) urzędnik służby cywilnej oznacza osobę zatrudnioną na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie,
3) członek korpusu służby cywilnej oznacza osobę, o której mowa w pkt 1 i 2
– art. 3 ustawy o służbie cywilnej.
Jak wskazał Departament Prawny Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w stanowisku z 5 sierpnia 2009 r. w sprawie zatrudniania cudzoziemców w samorządach i służbie cywilnej, z art. 3 ustawy o służbie cywilnej wynika, że członkowie korpusu służby cywilnej mogą być zatrudnieni na podstawie mianowania albo umowy o pracę. Każda ze wspomnianych podstaw zatrudniania prowadzi do nawiązania stosunku pracy. Zatem ustawa o służbie cywilnej nie przewiduje możliwości wykonywania przez członków korpusu służby cywilnej pracy na podstawie umów cywilnoprawnych (a więc m.in. umowy-zlecenia).
Należy też zwrócić uwagę, że również inne przepisy ustawy o służbie cywilnej stanowią o zatrudnianiu w tej służbie jedynie na podstawie mianowania lub umowy o pracę.
Wykaz stanowisk urzędniczych zaliczanych do służby cywilnej zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej. Nie ma w tym wykazie stanowiska „pracownik działu księgowości”.
Prawa i obowiązki osób zatrudnionych w komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży, wobec których nie mają zastosowania przepisy ustawy o służbie cywilnej, określa ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (art. 1 ust. 2 pkt 5 tej ustawy). W wydanym na jej podstawie rozporządzeniu Rady Ministrów z 2 lutego 2010 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek zawarto wykaz stanowisk takich pracowników (w załączniku nr 3). W tym wykazie również nie ma stanowiska „pracownik działu księgowości”.
Jednak porównanie wykazu stanowisk z obu rozporządzeń prowadzi do wniosku, że przy charakterze pracy i zakresie obowiązków, o jakim mowa w pytaniu, zatrudnienie w Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej powinno nastąpić na stanowisku urzędniczym zaliczanym do służby cywilnej. Tak też de facto uznał pracodawca, skoro zatrudnił na tym stanowisku osobę z korpusu służby cywilnej, czyli na podstawie ustawy o służbie cywilnej.
Czytaj także: Relacja pomiędzy starostą a strażą pożarną w praktyce>>
Składki od zlecenia
Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy-zlecenia podlegają, co do zasady, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. Jednak osoby pozostające w stosunku służby (z wyłączeniem funkcjonariuszy Służby Celnej) spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu umowy-zlecenia mogą być dobrowolnie objęte tymi ubezpieczeniami na swój wniosek. Za osobę w stosunku służby uważa się m.in. funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej (art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 8 ust. 15 i art. 9 ust. 8 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych). Jeżeli więc strażak nie złoży wniosku o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym, od zawartej z nim umowy-zlecenia nie odprowadza się składek na te ubezpieczenia.
W przypadku pozostałych rodzajów ubezpieczeń społecznych, z tytułu umowy-zlecenia strażak pozostający w stosunku służby, ubezpieczeniu:
● wypadkowemu – podlega tylko, gdy dobrowolnie przystąpi do ubezpieczeń emerytalnego i rentowego,
● chorobowemu – nie podlega w żadnej sytuacji.
Natomiast obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy-zlecenia (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych). Nie ma tu znaczenia, czy objęcie ubezpieczeniami społecznymi jest obowiązkowe, czy też dobrowolne, a jeżeli dobrowolne – czy dana osoba do tych ubezpieczeń przystąpiła. W efekcie od umowy-zlecenia zawartej ze strażakiem należy bezwzględnie odprowadzać składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawy prawne
• Ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. nr 227, poz. 1505; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 82, poz. 451)
• Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 122, poz. 696)
• Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 75, poz. 398)
• Ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 2001 r. nr 86, poz. 953; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 82, poz. 451)
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 80, poz. 432)
• Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 85, poz. 458)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 2 lutego 2010 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek (Dz.U. nr 27, poz. 134; zm. Dz.U. z 2011 r. nr 134, poz. 782)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 9 grudnia 2009 r. w sprawie określenia stanowisk urzędniczych, wymaganych kwalifikacji zawodowych, stopni służbowych urzędników służby cywilnej, mnożników do ustalania wynagrodzenia oraz szczegółowych zasad ustalania i wypłacania innych świadczeń przysługujących członkom korpusu służby cywilnej (Dz.U. nr 211, poz. 1630; zm. Dz.U. z 2011 r. nr 135, poz. 791)