Głównym celem proponowanych rozwiązań jest odbudowa prestiżu kształcenia zawodowego w Polsce, przez poprawę jakości i efektywności kształcenia w szkołach i placówkach.
Zmiany zachodzące w polskiej gospodarce oraz na rynku pracy wzmacniają popyt na wysoko wykwalifikowaną kadrę. Systematycznie poprawiające się wskaźniki ekonomiczne kraju oraz najniższe od lat bezrobocie przyczyniają się do odczuwanego przez rynek deficytu pracowników z odpowiednimi kwalifikacjami. Kształcenie zawodowe jest tym obszarem edukacji, który obok szkolnictwa wyższego, ma największy wpływ na przygotowanie nowoczesnych kadr dla polskiej gospodarki.
Polecamy: Karta Nauczyciela Komentarz
Zgodnie z projektem, samorządy otrzymają zwiększoną subwencję oświatową na uczniów szkół kształcących w zawodach, na które jest wyższe zapotrzebowanie na rynku pracy, wskazane w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego. Prognoza ta będzie określana przez ministra edukacji narodowej w obwieszczeniu.
Wprowadzono nowe kryterium do podziału subwencji oświatowej polegające na zróżnicowaniu kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w zawodach szkolnictwa branżowego o szczególnym znaczeniu dla kultury i dziedzictwa narodowego. Wykaz tych zawodów będzie ustalany przez ministra edukacji narodowej w porozumieniu z ministrem kultury i dziedzictwa narodowego w obwieszczeniu.
Uczniowie branżowej szkoły I stopnia niebędący młodocianymi pracownikami i uczniowie technikum będą mogli na podstawie umowy z pracodawcą realizować staż uczniowski. Uczestnictwo w stażach umożliwi uczniowi naukę zawodu w rzeczywistych warunkach pracy, poznanie zakładu pracy oraz zaznajomienie się z konkretnymi stanowiskami. Pracodawca natomiast będzie mógł poznać i odpowiednio przygotować potencjalnego pracownika. Koszty świadczeń pieniężnych, które uczeń otrzyma podczas stażu, zostaną wliczone pracodawcy w koszty uzyskania przychodu.
Zobacz: Oświata
Aby uczeń osiągnął sukces, niezbędny jest dobrze przygotowany nauczyciel zawodu, doskonalący systematycznie swój warsztat pracy podczas organizowanych przez dyrektora szkoły, obowiązkowych staży branżowych. W efekcie szkoleń branżowych nauczyciele będą cyklicznie podnosić swoje umiejętności i kompetencje, poszerzać swoją wiedzę na temat nowych technologii oraz funkcjonowania przedsiębiorstw w danej branży.
Szkoły uzyskają możliwość bardziej elastycznego dostosowania oferty kształcenia do potrzeb uczących się osób dorosłych, przez prowadzenie krótszych form kursowych (kursów umiejętności zawodowych).
Zgodnie z projektem, szkoły i placówki prowadzące kształcenie zawodowe będą mogły gromadzić na wydzielonym rachunku dochody uzyskiwane z prowadzonej w ramach kształcenia w danym zawodzie działalności usługowej.
Zmiany w szkolnictwie branżowym – planowane od roku szkolnego 2019/2020 – koncentrują się również na usprawnieniu i zwiększeniu efektywności egzaminów zawodowych. Egzaminy te z jednej strony powinny weryfikować jakość procesu kształcenia, a z drugiej stanowić przepustkę do sukcesu na rynku pracy. Skuteczność kształcenia zawodowego powinna być mierzona między innymi liczbą absolwentów, którzy uzyskują kwalifikacje zawodowe. Warunkiem otrzymania stosownego dokumentu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe jest nie tylko dobre przygotowanie uczniów, ale także przystąpienie do egzaminu, które dotychczas nie było obowiązkowe.
Kuratorzy oświaty wezmą odpowiedzialność za koordynację organizacji dokształcania teoretycznego uczniów będących młodocianymi pracownikami. Rozwiązanie to ma optymalnie wykorzystać sieć podmiotów realizujących to zadanie, tak aby młodociani pracownicy mogli kształcić się jak najbliżej miejsca zamieszkania.
Finansowanie zmian zaproponowanych w projekcie ustawy zostało zaplanowane z kilku źródeł. Przewidziano finansowanie m.in. ze środków Funduszu Pracy w wysokości 637 mln zł w latach 2019 – 2020 (zwiększone dofinansowanie dla pracodawców kształcących w zawodach deficytowych, wprowadzenie obowiązkowego egzaminu zawodowego). Dodatkowo w ramach środków Krajowego Funduszu Szkoleniowego planowane jest dofinansowanie szkoleń branżowych nauczycieli. Inne źródła finansowania przyszłych zmian to np. środki części oświatowej subwencji ogólnej, środki z programów edukacyjnych Unii Europejskiej i programów rządowych.
Wprowadzono możliwość zorganizowania przez gminę bezpłatnego dowozu i opieki dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej podczas transportu do szkół ponadpodstawowych i ośrodków, w przypadkach innych niż wskazane w prawie oświatowym, jako obowiązkowe.
Ponadto, w odpowiedzi na zmiany związane z tempem i jakością życia, które pociągają za sobą nowe zagrożenia społeczne, w tym dla zdrowia dzieci i młodzieży, zaproponowano rozwiązania służące wzmocnieniu opiekuńczej funkcji szkoły w trzech ważnych obszarach odnoszących się do zdrowia uczniów: skutecznego przeciwdziałania narkomanii, upowszechnienia informacji o opiece stomatologicznej finansowanej ze środków publicznych, obowiązku zapewnienia uczniom szkoły podstawowej pomieszczenia umożliwiającego bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków podczas zajęć w szkole oraz możliwości spożycia jednego gorącego posiłku w trakcie dnia w szkole podstawowej.
Zaproponowano, aby ustawa weszła w życie 1 września 2019 r., z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.
Projekt ustawy skierowany zostanie do dalszych prac w Parlamencie.