Zdarza się, że podatnik, który dawno zapłacił podatek od nieruchomości, dostaje decyzję wyrównującą jego wymiar i musi go opłacić drugi raz albo, mówiąc inaczej, w prawidłowej wysokości. Na wystawienie takiej decyzji gminnym organom podatkowym pozwalają przepisy. Mało tego, jeśli zmieni się ewidencja gruntów i budynków, a zmiany mają zastosowanie np. od 1 stycznia 2007 r., to wójt, burmistrz lub prezydent miasta ma obowiązek wystawić decyzje wyrównujące wymiar podatku od nieruchomości. Nie zawsze musi to być decyzja podwyższająca podatek. Teoretycznie może się zdarzyć, że podatek się zmniejszy.
Podstawą ewidencja
Podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych lub użytkownikami wieczystymi gruntów.
Gminne organy podatkowe mają kilka źródeł, z których czerpią informacje o nieruchomościach na swoim terenie. Przede wszystkim osoby fizyczne mają obowiązek złożyć właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3, czyli zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania w tym roku. Jak wynika z art. 6 ust. 7 ustawy podatek od nieruchomości na rok podatkowy od osób fizycznych ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego.
Firmy natomiast muszą m.in. składać, w terminie do 15 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy.
Gminy czerpią zatem wiedzę z trafiających do nich informacji o nieruchomościach, które posiadają osoby fizyczne, oraz z deklaracji na podatek od nieruchomości od firm. Nie jest to jednak jedyne źródło informacji. Nawet jeśli podatnik zadeklaruje, że ma nieruchomość o powierzchni np. 100 mkw., to organ podatkowy musi mieć podstawy do weryfikacji tej informacji. Może to zrobić na podstawie ewidencji gruntów i budynków, w której są zapisane informacje m.in. o powierzchni budynków lub ich części. Co więcej, to nie informacja od podatnika, ale właśnie ewidencja jest podstawą do określenia podatku od nieruchomości.
Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 prawa geodezyjnego i kartograficznego, podstawę planowania gospodarczego, pla- nowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Nawet gdy podatnik wykaże 80 mkw. powierzchni budynku do opodatkowania, ale z ewidencji wynika, że powinien wykazać 100 mkw. powierzchni, to będzie musiał uiścić podatek od 100 mkw. Organ podatkowy wyda decyzję zgodną z ewidencją gruntów i budynków. Jeśli podatnik chce zakwestionować decyzję podatkową, ponieważ faktyczna powierzchnia do opodatkowania wynosi 80 mkw., a nie 100 mkw., to musi najpierw wystąpić do starosty powiatowego o dokonanie stosownych zmian w ewidencji gruntów i budynków. A zatem procedura wygląda następująco: najpierw zmiany w ewidencji, później zmiany w opodatkowaniu. Do tej procedury muszą stosować się również gminne organy podatkowe. Zdarza się jednak, że co jakiś czas starosta (on prowadzi ewidencję gruntów i budynków) modernizuje ewidencję. W wyniku modernizacji może się okazać, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta muszą wydać decyzje wyrównujące podatek.
Modernizacja ewidencji
Uprawnienia do modernizacji gruntów i budynków na obszarze poszczególnych obrębów ewidencyjnych nadaje staroście art. 24a prawa geodezyjnego i kartograficznego. W wyniku modernizacji może się okazać, że inaczej sklasyfikowane zostaną grunty i budynki. Zmiana klasyfikacji ma natomiast wpływ na zastosowanie określonych stawek podatku od nieruchomości. Zdarza się, że po modernizacji podatnik musi zapłacić podatek nawet kilkukrotnie wyższy niż przed modernizacją.
Na czym polega modernizacja, wyjaśnia par. 55 rozporządzenia ministra rozwoju regionalnego i budownictwa z 2001 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Przepis stanowi, że modernizacja ewidencji to zespół działań technicznych, organizacyjnych i administracyjnych podejmowanych przez starostę w celu:
• uzupełnienia bazy danych ewidencyjnych i utworzenia pełnego zakresu zbiorów danych ewidencyjnych zgodnie z wymogami rozporządzenia,
• modyfikacji istniejących danych ewidencyjnych do wymagań określonych w rozporządzeniu,
• poprawy funkcjonowania informatycznego systemu obsługującego bazę danych ewidencyjnych.
Jeśli w wyniku modernizacji okaże się, że zmiany w ewidencji mają zastosowanie od okresów wcześniejszych, np. od 1 stycznia 2007 lub 2008 roku, to zmiany te są wiążące dla wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Wyjaśnijmy też, że zmiany w ewidencji rodzą skutki podatkowe tylko na przyszłość. Organy podatkowe nie mogą wydać decyzji podatkowych za lata wcześniejsze. Jeśli jednak w wyniku modernizacji przeprowadzonej w 2009 roku okaże się, że zmiany w ewidencji mają zastosowanie od 1 stycznia 2007 r., to organ podatkowy wyda decyzje podatkowe za 2007, 2008 i 2009 rok. Dla podatników oznacza to tyle, że wysokość podatku od nieruchomości za te lata może albo wzrosnąć, albo zmaleć.
Nieprecyzyjne przepisy
Podatnicy i eksperci zwracają uwagę, że przepisy rozporządzenia, na podstawie którego geodeci wprowadzają zmiany w ewidencji, są nieprecyzyjne, co w konsekwencji przekłada się na wysokość podatków od nieruchomości. Przykładowo, jak wyjaśniał Benedykt Kołodziejczyk, radny miasta Rybnika, nie wiadomo, jakie cechy (powierzchnia i rodzaj upraw, położenie względem zabudowań i inne) powinien posiadać np. ogródek przydomowy. W rezultacie do ogródków przydomowych, stanowiących część terenów mieszkaniowych, zostały zaliczone grunty ewidentnie posiadające cechy łąk trwałych i pastwisk trwałych.
Dane ewidencji gruntów i budynków
Ewidencja obejmuje informacje dotyczące:
• gruntów – ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty;
• budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych;
• lokali – ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej;
• właściciela, a w odniesieniu do gruntów państwowych i samorządowych – innych osób fizycznych lub prawnych, w których władaniu znajdują się grunty i budynki lub ich części;
• miejsca zamieszkania lub siedziby właściciela lub innych osób, w których władaniu znajdują się grunty i budynki lub ich części;
• informacji o wpisaniu do rejestru zabytków;
• wartości nieruchomości.
Łukasz Zalewski
lukasz.zalewski@infor.pl
Podstawa prawna
Ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. 844 z późn. zm.).
Ustawa z 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 100, poz. 1086 z późn. zm.).
Rozporządzenie ministra rozwoju regionalnego i budownictwa z 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. nr 38, poz. 454 z późn.zm.).