Szczepienia w aptekach - przepisy
20 maja 2021 r. Sejm odrzucił poprawkę Senatu do ustawy z 15 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1062), dotyczącą wykreślenia z tej nowelizacji możliwości prowadzenia szczepień przeciwko COVID-19 w aptekach.
Tym samym w ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2020 r. poz. 944, 1493 i 2112 oraz z 2021 r. poz. 97) w art. 86 po ust. 8 dodany zostanie ust. 8a w brzmieniu:
„8a. W aptekach ogólnodostępnych, spełniających wymagania określone w przepisach wydanych na podstawie art. 97 ust. 5 i art. 98 ust. 5, mogą być przeprowadzane szczepienia ochronne zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.”;
Ważne!
Warto zwrócić uwagę, że mowa jest w tym przepisie o szczepieniach ochronnych w ogólności. Zatem w aptekach można, co do zasady, szczepić nie tylko przeciw COVID-19.
Wyżej wskazana nowelizacja weszła w życie 29 maja 2021 r. po publikacji w Dzienniku Ustaw z 28 maja 2021 r., poz. 981.
Ponadto zakończono prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie metody zapobiegania COVID-19. Rozporządzenie to zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw, poz. 1034 i weszło w życie 9 czerwca 2021 r. W tym rozporządzeniu w katalogu podmiotów uprawnionych do wykonywania szczepień ochronnych przeciwko COVID-19 zostały wymienione apteki ogólnodostępne.
Szczepienia przeciwko COVID-19 - wymogi prawne odnośnie lokalu apteki
Również z opóźnieniem zostały zakończone prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki. Rozporządzenie to zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw, poz. 1035 i weszło w życie 9 czerwca 2021 r.
W tym rozporządzeniu zostały określone wymogi dotyczące lokalu apteki, aby mogły być w niej wykonywane szczepienia ochronne (ale tylko przeciwko COVID-19). Rozporządzenie to określa niezbędne minimum w zakresie podstawowego wyposażenia izby szczepień lub pomieszczenia, które pełni taką funkcję.
W rozporządzenia zapisano, że w przypadku przeprowadzania w aptece ogólnodostępnej szczepienia ochronnego przeciwko COVID-19, może ono zostać przeprowadzone w:
1) pomieszczeniu administracyjno-szkoleniowym – pod warunkiem:
a) zachowania rozdziału czasowego poszczególnych funkcji pełnionych przez to pomieszczenie oraz
b) wprowadzenia pisemnej procedury określającej sposób dostępu i korzystania z tego pomieszczenia, który gwarantuje pacjentom bezpieczeństwo oraz poszanowanie intymności i godności, a także niezakłócone wykonywanie czynności w innych pomieszczeniach apteki, w szczególności sporządzanie produktów leczniczych oraz przechowywanie produktów leczniczych lub wyrobów medycznych zgodnie z wymaganiami dotyczącymi jakości i bezpieczeństwa lub
2) izbie ekspedycyjnej – pod warunkiem:
a) wydzielenia w niej obszaru gwarantującego bezpieczeństwo oraz poszanowanie intymności i godności pacjentów,
b) w przypadku gdy wydzielenie, o którym mowa w lit. a nie jest możliwe – wyznaczenia czasu pracy apteki przeznaczonego wyłącznie do przeprowadzania szczepień ochronnych w tej izbie, bez uszczerbku dla zapewnienia wystarczającego czasu na wykonywanie w niej zadań zgodnych z jej zasadniczym przeznaczeniem.
Zgodnie z omawianym projektem, w przypadku gdy w aptece ogólnodostępnej przeprowadzane są szczepienia ochronne przeciwko COVID-19, podstawowe wyposażenie izby szczepień tej apteki lub pomieszczenia, które pełni taką funkcję, stanowią:
1) stolik zabiegowy urządzony i wyposażony stosownie do zakresu wykonywanych szczepień;
2) zestaw do wykonywania iniekcji;
3) zestaw do wykonania opatrunków;
4) pakiety odkażające i dezynfekcyjne;
5) dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym;
6) środki ochrony osobistej (fartuchy, maseczki, rękawice);
7) pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki;
8) pojemniki na zużyte strzykawki i igły oraz pojemniki na zakaźne materiały medyczne;
9) roztwór do wstrzykiwań Adrenalinum 1 mg/ml lub 300 µg/0,3 ml lub 150 µg/0,3 ml lub 1 mg/10 ml – w celu zastosowania u pacjenta poddawanego szczepieniu w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, na podstawie art. 31 ustawy z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty (Dz. U. z 2021 r. poz. 97);
10) termometr bezdotykowy do pomiaru temperatury ciała pacjenta przed wykonaniem szczepienia;
11) sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu i drukarką, niewykorzystywany w czasie przeprowadzania szczepienia do ekspedycji aptecznej.
Ponadto w rozporządzeniu zostanie zapisane, że w przypadku wykonywania szczepień ochronnych, apteka ogólnodostępna ma obowiązek utylizacji odpadów medycznych poszczepiennych.
Farmaceuci z uprawnieniami do wykonywania szczepień przeciw COVID-19
24 maja 2021 r. Naczelna Izba Aptekarska poinformowała, że prawie 9 tys. farmaceutów nabyło uprawnienia do wykonywania szczepień przeciw COVID-19, a ok. 6,3 tys. farmaceutów może dokonywać kwalifikacji przed szczepieniem.
Szkolenie praktyczne i teoretyczne
Aby móc wykonywać szczepienia przeciw COVID-19, niezbędne jest ukończenie dwustopniowego kursu złożonego z części teoretycznej i praktycznej. Pozytywne zaliczenie części teoretycznej, która prowadzona jest na platformie e-learningowej CMKP, umożliwia przystąpienie do części praktycznej realizowanej w centrach symulacji odpowiednich jednostek szkolących. Kilkugodzinne zajęcia praktyczne dotyczące m.in.: zasad przygotowywania i podawania szczepionek przeciw COVID-19, prawidłowo przeprowadzonej resuscytacji krążeniowo-oddechowej czy podstępowania w przypadku pojawienia się wstrząsu anafilaktycznego u pacjenta po podaniu szczepionki, stanowią gruntowe uzupełnienie i odświeżenie wiedzy zdobywanej przez personel medyczny na studiach. Zaliczenie szkolenia w oparciu o egzamin praktyczny potwierdza zdobycie uprawnień do wykonywania szczepień przeciw koronawirusowi. Do tej pory blisko 9 tys. farmaceutów jest już przeszkolonych w tym zakresie.
Szkolenia z zasad kwalifikacji
Farmaceuci nabywają także umiejętności uprawniające do kwalifikacji pacjentów do szczepienia. Kurs trwający ponad 5h, realizowany jest w formie e-learningu i obejmuje m.in.: praktyczne aspekty obsługi aplikacji gabinet.gov.pl, w tym wystawienie i realizacja e-skierowania na szczepienie, kwalifikację oraz zasady wypełniania e-karty szczepień. Ponadto farmaceuci zapoznają się zasadami dystrybucji szczepionek, jak i aktualnymi aspektami prawnymi dotyczącymi szczepień. Ukończenie kursu umożliwia otrzymanie certyfikatu, który uprawnia farmaceutę do kwalifikacji pacjenta do szczepienia. Aktualnie uprawnienia do przeprowadzania kwalifikacji nabyło blisko 6,3 tys. farmaceutów.
Farmaceuci włączani do zespołów szczepiennych
Obecnie w całej Polsce trwają nabory personelu medycznego, który zasili Narodowy Program Szczepień. Farmaceuci, którzy nabyli uprawnienia z zasad wykonywania i kwalifikacji do szczepień przeciw COVID-19, dołączają już do kadry medycznej punktów szczepień lub zespołów wyjazdowych.
Aby sprawnie skoordynować nabory personelu medycznego i umożliwić zaszczepienie jak największej liczby osób, Ministerstwo Zdrowia uruchomiło aplikację #SzczepimyRazem dzięki, której chętni do wykonywania szczepień przeszkoleni pracownicy medyczni mogą zarejestrować w aplikacji swój profil oraz znaleźć aktualne trwające nabory do punktów szczepień. – Tych farmaceutów, którzy mają uprawnienia do szczepienia pacjentów gorąco zachęcam do rejestracji w tej aplikacji, zgłoszenia swojej kandydatury, a tym samym aktywnego włączenia się w realizację Narodowego Programu Szczepień – mówi Prezes NRA Elżbieta Piotrowska-Rutkowska.
GUS: w końcu 2020 r. działalność prowadziło 12,1 tys. aptek
W końcu 2020 r. działalność prowadziło 12,1 tys. aptek ogólnodostępnych i zakładowych oraz 1,2 tys. punktów aptecznych, w których pracowało 59,1 tys. magistrów farmacji i techników farmaceutycznych – poinformował GUS w komunikacie z 4 czerwca 2021 r.
Stałe dyżury nocne pełniło 2,8 proc. aptek ogólnodostępnych, a 19,3 proc. – dyżury okresowe. Sprzedaż wysyłkową produktów leczniczych z wykorzystaniem strony internetowej realizowały 223 apteki i 6 punktów aptecznych – poinformował GUS.
W Polsce na jedną aptekę ogólnodostępną i punkt apteczny przypadało średnio 2 897 osób (o 49 więcej niż przed rokiem). Podobnie jak przed rokiem, najwięcej ludności na jedną aptekę ogólnodostępną i punkt apteczny odnotowano w województwie pomorskim (3 329), a najmniej – w wielkopolskim (2 558).
Według stanu na 31 grudnia 2020 r. w aptekach ogólnodostępnych, zakładowych i punktach aptecznych pracowało 64,8 tys. osób , w tym 26,2 tys. magistrów farmacji (wzrost w skali roku o 0,5 proc.) i 32,9 tys. techników farmaceutycznych (o 1,3 proc. mniej w stosunku do roku poprzedniego). Podobnie jak w roku poprzednim, zdecydowaną większość pracujących stanowiły kobiety (83,0 proc. magistrów farmacji i 94,2 proc. techników farmaceutycznych) – wynika z informacji GUS. (PAP)
ms/ pad/
oprac. Paweł Huczko