W tym roku po raz pierwszy obligatoryjnie przeprowadzono badania sprawozdań finansowych miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 150 tys. osób. Audytorzy sprawdzili ich gospodarkę finansową za rok 2010. W czwartek w Katowicach samorządowcy i audytorzy dzielili się spostrzeżeniami z tego audytu i szukali sposobów jego usprawnienia.
"Zarówno z perspektywy samorządów lokalnych, jak i firm audytorskich, badanie to przyniosło ciekawe obserwacje dotyczące specyfiki sektora publicznego. Dało też możliwość wzajemnego poznania - z jednej strony uwarunkowań towarzyszących finansom publicznym, z drugiej wymogów stawianych przez audytorów z pierwszej czwórki światowych firm audytorskich" - oceniła szefowa Komisji Skarbników Miast Unii Metropolii Polskich, skarbnik Katowic Danuta Kamińska.
Jej zdaniem audyt nie ma służyć wyłącznie wypełnieniu prawnego obowiązku, ale powinien przynieść miastom dodatkowe korzyści, np. w kontekście ratingu, wymogów potrzebnych do udzielania władzom absolutorium oraz wiarygodności kredytowej. Pierwsze obowiązkowe badania uwidoczniło jednak wiele luk prawnych, które - według samorządowców - wymagają usunięcia.
"Dotyczy to np. obowiązującego przedsiębiorców tworzenia rezerw na świadczenia pracownicze. W biznesie jest to uzasadnione, ale w gminie, która nie może upaść - nie. Jednak wprost przepisy nie wyłączają sektora publicznego z tego zagadnienia. Mamy już wprawdzie interpretację Ministerstwa Finansów, zgodnie z którą nie trzeba tworzyć takich rezerw, ale interpretacja to nie to samo, co jasny przepis prawa" - powiedziała Kamińska.
Według samorządowców przepisy powinny także różnicować możliwość zadłużania się samorządów, w zależności od ich stanu finansowego (potwierdzonego właśnie niezależnym audytem) oraz ratingu. Tym samym premiowani byliby ci, których finanse są najbardziej przejrzyste i bezpieczne.
"Uważamy, że tam, gdzie finanse są krystaliczne, dobrze prowadzone, gdzie bezpieczeństwo jest potwierdzone przez biegłych rewidentów, gdzie rating jest pozytywny - na najwyższym poziomie - należy inaczej patrzeć na te samorządy, które są motorem rozwoju. Od 2014 r. będzie już nowy wskaźnik, z indywidualną możliwością zadłużania; ale uważamy, że w tym zakresie to jeszcze za mało" - uważa skarbnik Katowic.
Obecnie obowiązek badania sprawozdania finansowego przez zewnętrznego audytora dotyczy 63 miast powyżej 150 tys. mieszkańców, na ponad 2,8 tys. polskich samorządów. W mniejszych jednostkach audyty prowadzą Regionalne Izby Obrachunkowe, które jednak kompleksowo sprawdzają finanse gmin raz na cztery lata. Samorządowcy z metropolii wskazują, że z czasem audytowanie sprawozdań samorządów stanie się coraz bardziej powszechne, a obowiązek ten może zostać rozszerzony. Wymaga to jednak zmian prawnych.
"Kwestia sprawozdawczości finansowej jednostek samorządu terytorialnego nie jest precyzyjnie uregulowana, stąd problemy, które napotkaliśmy przy pierwszym obowiązkowym badaniu. Przepisy ustawy o rachunkowości, regulujące kwestie sprawozdawczości jednostek komercyjnych, nie w całości mają zastosowanie do jednostek samorządu, które są regulowane odrębnymi przepisami" - ocenił pełnomocnik zarządu firmy KPMG Audyt Arkadiusz Cieślik.
"Dziś nie w pełni nasze doświadczenia z sektora komercyjnego można przenieść na samorząd. Jednak nieuchronnie powinniśmy w tym kierunku zmierzać, aby jednostki samorządu terytorialnego, zakłady budżetowe, były objęte sprawozdawczością porównywalną z powszechnie przyjętym zasadami" - dodał Cieślik.
Rektor katowickiego Uniwersytetu Ekonomicznego, prof. Jan Pyka, podkreśla, że coraz bardziej powszechny audyt samorządowy docelowo może stać się nową, rozległą specjalizacją dla ekonomistów. Katowicka uczelnia rozważa uruchomienie pierwszych w Polsce studiów podyplomowych w tym zakresie, a następnie także odrębnej specjalizacji w ramach studiów kierunkowych.
Czwartkową konferencję o finansach samorządów zorganizowały: Unia Metropolii Polskich, samorząd Katowic, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach oraz firmy audytorskie: Deloitte, Ernst&Young, KPMG oraz PWC.
Czytaj także: Obowiązek badania sprawozdań finansowych JST>>