Prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gmin. Zadania te obejmują m.in: zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu oraz wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych.
Realizacji tych zadań służyć ma gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, który stanowi część strategii rozwiązywania problemów społecznych, uchwalany corocznie przez radę gminy. Program jest realizowany przez ośrodek pomocy społecznej lub inną jednostkę wskazaną w programie. Większość gmin, dla lepszej koordynacji gminnych programów, powołuje tzw. pełnomocników wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ds. profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Środki finansowe
Środki finansowe na profilaktykę i rozwiązywanie problemów alkoholowych pochodzą z budżetu gminy, ze środków przeznaczonych na realizację zadań własnych gminy oraz z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. W sumie środki te powinny odpowiadać co najmniej łącznej wysokości opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, wnoszonych do kasy gminy przez właścicieli wszystkich punktów sprzedaży i podawania napojów alkoholowych działających na terenie gminy. Opłata za zezwolenie stanowi dochód gminy. Środki te mogą być przeznaczone wyłącznie na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnych programów przeciwdziałania narkomanii.
Ponieważ zbliża się koniec roku budżetowego, wiele samorządów stoi przed problemem jak racjonalnie wydatkować pozostałe środki z opłat za sprzedaż alkoholu. Z uwagi na fakt, że stanowią one niemały zastrzyk gminnego budżetu, niektóre rady podejmują decyzje o zmianie ich przeznaczenie. Zabronione jest przeznaczanie przedmiotowych dochodów na inne cele niż określone w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Te niewykorzystane środki w danym roku budżetowym uchwałą rady gminy powinny być umieszczone w wykazie wydatków niewygasających z upływem roku budżetowego i przeznaczone w roku następnym na realizację gminnych programów profilaktycznych.
Środków z opłat za sprzedaż alkoholu samorządy gminne mogą przeznaczać wyłącznie na takie działania, które zostały przewidziane gminnym programem profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz gminnym programem przeciwdziałania narkomanii.
Komisje gminne
W celu realizacji zadań wynikających z ustawy wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) powołują również gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych, które w szczególności inicjują działania własne gminy oraz podejmują czynności zmierzające do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego. W skład gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Zasady wynagradzania członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych określa rada gminy w gminnych programach rozwiązywania problemów alkoholowych
Sprzedaż alkoholu
To rada gminy ustala, w drodze uchwały, dla terenu gminy (miasta) liczbę punktów sprzedaży napojów zawierających powyżej 4,5 proc. alkoholu (z wyjątkiem piwa). W drodze uchwały ustanawia również zasady usytuowania na terenie gminy miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych. Liczba punktów sprzedaży oraz usytuowanie miejsc sprzedaży podawania i spożywania napojów alkoholowych powinny być dostosowane do potrzeb określonych w gminnym programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży. Zezwolenie wydaje się na podstawie pisemnego wniosku przedsiębiorcy.
Zezwolenia wójt (burmistrz prezydent miasta) wydaje po uzyskaniu pozytywnej opinii gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych o zgodności lokalizacji punktu sprzedaży z uchwałami rady gminy. Zezwolenie wydaje się na czas oznaczony, nie krótszy niż cztery lata, a w przypadku sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży - nie krótszy niż dwa lata.
Organ zezwalający lub, na podstawie jego upoważnienia, straż gminna lub członkowie gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych dokonują kontroli przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwolenia.
KIEDY MOŻNA COFNĄĆ ZEZWOLENIE
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może cofnąć zezwolenie m.in. w przypadku:
-sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nieletnim, nietrzeźwym, na kredyt lub pod zastaw,
-powtarzającego się co najmniej dwukrotnie w okresie sześciu miesięcy, w miejscu sprzedaży lub najbliższej okolicy, zakłócania porządku publicznego w związku ze sprzedażą napojów alkoholowych przez dany punkt sprzedaży, gdy prowadzący ten punkt nie powiadamia organów powołanych do ochrony porządku publicznego.
ZAKAZ SPRZEDAŻY
Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych:
-na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, opiekuńczych i domów studenckich;
-na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego żywienia pracowników;
-w miejscach i w czasie masowych zgromadzeń;
-w środkach i obiektach komunikacji publicznej;
-w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych, jak również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych.
Łukasz Sobiech
lukasz.sobiech@infor.pl
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. 2007 r. nr 70, poz. 473 ze zm.).