Nowelizacji KPA wprowadzi szczególne rozwiązania dotyczące postępowań z udziałem znacznej liczby osób.
Dotychczasowa regulacja
Najnowsza nowelizacja ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, która zacznie obowiązywać od dnia 1 czerwca 2017 roku wprowadza szczególne regulacje dotyczące postępowań z udziałem znacznej liczby osób. Związane są z tym zmiany w art. 49 KPA oraz dodanie do ustawy art. 49a-49b.
Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 49 KPA strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów administracji publicznej przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W tych przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni od dnia publicznego ogłoszenia. Przepis ten stanowi wyjątek od „podstawowych” zasad doręczenia pism w toku postępowania administracyjnego regulowanych w Rozdziale 8 Działu I KPA (art. 39-48).
Przykładem regulacji odsyłającej do stosowania przedmiotowego trybu zawiadomień jest art. 8 ustawy o gospodarce nieruchomościami zgodnie z którym jeżeli przy załatwianiu spraw, o których mowa w przepisach działu III (WYKONYWANIE, OGRANICZANIE LUB POZBAWIANIE PRAW DO NIERUCHOMOŚCI), nie istnieje możliwość zawiadomienia stron o decyzjach i innych czynnościach organów administracji publicznej ze względu na nieustalone adresy stron, stosuje się art. 49 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Jednocześnie art. 91 § 3 KPA stanowi obecnie, iż jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że oprócz wezwanych stron, uczestniczących w postępowaniu, mogą być jeszcze w sprawie inne strony, nieznane organowi administracji publicznej, należy ponadto o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy ogłosić w drodze obwieszczeń albo w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości.
Przedmiotowa forma doręczeń – stanowiąca istotne ułatwienie dla podmiotów prowadzących postępowanie – w dużo mniejszym stopniu w porównaniu w trybami „podstawowymi” chroni interesy adresatów podejmowanych czynności procesowych (por. J. Borkowski, Komentarz do art. 49 [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, wyd. XIII, Warszawa 2014, s. 282). Wymaga od nich zdecydowanie większej aktywności, w tym samodzielnego poszukiwania informacji o toczącym się postępowaniu administracyjnym
Proponowane zmiany
Zgodnie z uchwaloną nowelizacją jeżeli przepis szczególny tak stanowi, zawiadomienie stron o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej może nastąpić w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej.
Przepis ten przewiduje zatem trzy równorzędne sposoby zawiadomień, które mogą być stosowane rozłącznie lub łącznie. Wystarczy zatem skorzystanie jednego z powyższych sposobów, aby uznać prawidłowość działań organu prowadzącego postępowanie. Powyższe rozwiązanie budzić może uzasadnione wątpliwości. Organy prowadzące postępowania w różnych postępowaniach mogą stosować różne sposoby informowania o konkretnych czynnościach procesowych, kierując się w tym zakresie własnym uznaniem. Swoboda decyzyjna w tym zakresie – z uwagi na zasady ogólne postępowania administracyjnego – winna być natomiast ograniczona w poszczególnych postępowaniach. Organ decydując się na konkretny sposób przekazywania informacji stronom postępowania (np. za pomocą Biuletynu Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej) powinien czynić to konsekwentnie przez całe postępowania. Zastosowanie jednego ze sposobów działania w tym zakresie może bowiem u stron postępowania rodzić uzasadnione przeświadczenie, iż informacje o wszystkich dalszych czynnościach procesowych będą przekazywane w ten sam sposób.
Jednocześnie za wątpliwe uznać należy umożliwienie organowi zamieszczania informacji wyłącznie w trybie elektronicznym co uzasadniane jest przez projektodawców „poszerzeniem metod komunikacji elektronicznej organów administracji z obywatelami”. Dużo lepszy rozwiązaniem – zwłaszcza na początku obowiązywania nowych regulacji - wydaje się zobowiązanie organu do równoległego stosowania metod „tradycyjnych” i elektrycznych.
Nowelizacja przewiduje ponadto, iż dzień, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej wskazuje się w treści tego obwieszczenia, ogłoszenia lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Zawiadomienie uważa się za dokonane po upływie czternastu dni od dnia, w którym nastąpiło publiczne obwieszczenie, inne publiczne ogłoszenie lub udostępnienie pisma w Biuletynie Informacji Publicznej.
Za istotną nowość w tym zakresie należy uznać art. 49a KPA. Zgodnie z tym przepisem poza przypadkami, o których mowa w art. 49, organ może dokonywać zawiadomienia o decyzjach i innych czynnościach organu administracji publicznej w formie, o której mowa w art. 49 § 1, jeżeli w postępowaniu bierze udział więcej niż dwadzieścia stron. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, zawiadomienie jest w takim przypadku skuteczne wobec stron, które zostały na piśmie uprzedzone o zamiarze zawiadamiania ich w określony sposób. Do zawiadomienia stosuje się przepis art. 49 § 2.
Tym samym w wyniku wejścia w życie znowelizowanych przepisów nie będzie koniecznym każdorazowe wskazywanie w przepisach szczególnych na możliwość zastosowania tego szczególnego trybu zawiadomień. Regulacja szczególna w tego typu przypadkach będzie mogła co najwyżej ograniczyć możliwość skorzystania z tej regulacji.
Należy przy tym podkreślić, iż pierwsze pismo w danej sprawie i tak będzie musiało być doręczone w trybie „podstawowym” do każdej ze stron postępowania, bez względu na ilość stron w danym postępowaniu.
Zobacz również: Prawo administracyjne
W uzasadnieniu ustawy nowelizującej wskazano jednocześnie, iż „Organ jest przy tym zobowiązany do wskazania konkretnego środka, z jakiego będzie korzystał, zawiadamiając stronę o dalszych czynnościach i decyzjach.”. Ponadto projektodawcy wskazali, iż „W związku z tym, że art. 49a odnosi się do postępowań wszelkiego rodzaju (o ile występuje w nich określona liczba stron), zachodzi potrzeba większej, co do zasady, ochrony interesów stron. Służy temu instytucja uprzedzenia na piśmie o zamiarze skorzystania z formy publicznego zawiadamiania.”
Projektodawcy wskazali jednocześnie, iż „ „W przypadku gdy w przepisach szczególnych istnieć będzie podstawa do zastosowania formy zawiadamiania, o której mowa w art. 49 § 1, i jednocześnie w postępowaniu będzie brać udział więcej niż 20 stron, organ nie będzie zobowiązany do uprzedzenia na piśmie o zamiarze skorzystania z formy publicznego zawiadamiania, o ile nie będzie nakładał takiego obowiązku ww. przepis szczególny.”.
Jednocześnie zgodnie z art. 49b § 1 KPA w przypadku zawiadomienia strony zgodnie z art. 49 § 1 lub art. 49a o decyzji lub postanowieniu, które podlega zaskarżeniu, na wniosek strony, organ, który wydał decyzję lub postanowienie, niezwłocznie, nie później niż w terminie trzech dni od dnia otrzymania wniosku, udostępnia stronie odpis decyzji lub postanowienia w sposób i formie określonych we wniosku, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje organ, nie umożliwiają udostępnienia w taki sposób lub takiej formie.
Jeżeli decyzja lub postanowienie, o których mowa w art. 49b § 1, nie mogą być udostępnione stronie w sposób lub formie określonych we wniosku, organ powiadamia o tym stronę i wskazuje, w jaki sposób lub jakiej formie odpis decyzji lub postanowienia może być niezwłocznie udostępniony.
Rozwiązania w tym zakresie zostały skorelowane Regulacja z zasadami przyjętymi w art. 14 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2016r. poz. 1764, z późn. zm.).
Dodatkowo ustawa nowelizująca wprowadza zmianę w art. 91 § 3 KPA nadając mu brzmienie: „Jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że oprócz wezwanych stron, uczestniczących w postępowaniu, mogą być jeszcze w sprawie inne strony, nieznane organowi administracji publicznej, należy ponadto o terminie, miejscu i przedmiocie rozprawy ogłosić w formie publicznego obwieszczenia, w innej formie publicznego ogłoszenia zwyczajowo przyjętej w danej miejscowości lub przez udostępnienie zawiadomienia w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej właściwego organu administracji publicznej.”.
Tym samym regulacja zawarta w tym przepisie została skorelowana z nowymi rozwiązaniami wprowadzonymi w art. 49 KPA.
Podsumowanie
Wprowadzane zmiany w Kodeksie postępowania administracyjnego z jednej strony usprawniać mają postępowanie administracyjne (zwłaszcza postępowanie z udziałem znacznej liczby osób), z drugiej zaś chronić interesy stron postępowania. Wypadkowa tych dwóch celów często bywa dość trudna do osiągnięcia. Czas pokaże czy rozwiązania w tym zakresie pozwolą skutecznie osiągnąć oba zakładane cele.
Maciej Kiełbus
prawnik, Partner, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego, w szczególności prawa samorządowego
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl