Głosowanie korespondencyjne
Po ostatniej nowelizacji uprawnienie do głosowania korespondencyjnego – czyli za pomocą pakietu wyborczego wysyłanego do wyborcy pocztą – zostało rozszerzone na wszystkich wyborców. Jednak w wyborach samorządowych (do organów stanowiących i w wyborach wójta) głosować korespondencyjnie mogą wciąż tylko osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym lub znacznym. Z uprawnienia do głosowania korespondencyjnego nie mogą skorzystać jedynie osoby przebywające w tzw. odrębnych obwodach głosowania, czyli np. szpitalach lub więzieniach, a także załoga i pasażerowie polskich statków morskich, jeśli utworzono na nich obwód głosowania.
Głosowanie korespondencyjne polega na wypełnieniu karty wyborczej otrzymanej w pakiecie wyborczym oraz wysłanie jej w kopercie zwrotnej do gminy, z której wyborca otrzymał pakiet. Chęć głosowania takim sposobem należy zgłosić wójtowi lub konsulowi (osoby przebywające za granicą) najpóźniej do piętnastego dnia przed dniem wyborów. Można to zrobić ustnie, pisemnie, telefaksem lub drogą elektroniczną. Takie zgłoszenie powinno zawierać imiona, nazwisko, imię ojca, numer PESEL, oznaczenie wyborów, adres, na który ma być wysłany pakiet wyborczy lub deklarację odbioru osobistego oraz, w wyborach samorządowych, kopię aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Do zgłoszenia można również dołączyć żądanie dodania do pakietu nakładki na kartę do głosowanie sporządzonej w alfabecie Braille’a. Jeśli zgłoszenie nie będzie zawierało którejś z informacji, wójt wezwie do usunięcia braków formalnych w terminie trzech dni. Po tym terminie zgłoszenie pozostawia się bez rozpoznania. Wyborca mieszkający w kraju powinien otrzymać pakiet najpóźniej na siedem dni przed dniem wyborów, wypełnić kartę zgodnie z instrukcją i odesłać w kopercie zwrotnej do właściwej komisji obwodowej. W dniu i godzinach głosowania koperty dostarcza się do komisji, wyjmuje z nich i karty i wrzuca do urny wyborczej.
Polecamy serwis: Organizacja
Głosowanie przez pełnomocnika
Osoba z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym, a także osoba, która ukończyła siedemdziesiąt pięć lat może udzielić innej osobie pełnomocnictwa do oddania głosu w wyborach w jej imieniu. Nie jest to możliwe jedynie w przypadku, kiedy dana osoba niepełnosprawna przebywa w instytucji, w której utworzono odrębny obwód głosowania. Pełnomocnictwo może być udzielone osobie, która jest ujęta w rejestrze wyborców w tej samej gminie, co osoba udzielająca pełnomocnictwa lub też osobie posiadającej zaświadczenie o prawie do głosowania. Jednej osobie może zostać udzielone tylko jedno pełnomocnictwo, z wyjątkiem sytuacji, gdy druga osoba udzielająca pełnomocnictwa byłaby wstępnym, zstępnym, bratem, siostrą, małżonkiem, osobą przysposobioną czy też znajdującą się pod opieką lub kuratelą pełnomocnika. Pełnomocnikiem nie może być członek komisji obwodowej z danego obwodu głosowania, mąż zaufania ani kandydat w wyborach. Akt pełnomocnictwa sporządza się przed wójtem lub uprawnionym przez niego urzędnikiem na wniosek złożony najpóźniej w dziewiątym dniu przed dniem wyborów. Wniosek powinien zawierać imiona, nazwisko, imię ojca, PESEL, adres zamieszkania osoby udzielającej pełnomocnictwa, adres pełnomocnika oraz oznaczenie wyborów. Akt pełnomocnictwa sporządza się w trzech kopiach: jednej dla pełnomocnika, jednej dla mocodawcy i jednej dla urzędu gminy. Jeśli wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa zawiera wady formalne, wójt wzywa do ich usunięcia w terminie trzech dni. Po upływie tego terminu wójt odmawia sporządzenia aktu. Jeśli pełnomocnictwo wygaśnie lub zostanie cofnięte przed dniem wyborów, pełnomocnik nie może oddać głosu w imieniu osoby udzielającej pełnomocnictwa. Wygaśnięcie pełnomocnictwa następuje w wyniku śmierci pełnomocnika lub mocodawcy albo utraty czynnego prawa wyborczego przez któregoś z nich.
Prawo do informacji
Oprócz wymienionych wyżej form głosowania wyborca niepełnosprawny wpisany do rejestru w danej gminie ma prawo do uzyskania informacji o:
właściwym dla siebie okręgu wyborczym i obwodzie głosowania;
lokalach wyborczych znajdujących się najbliżej miejsca zamieszkania wyborcy w tym o lokalach dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych;
warunkach dopisania wyborcy do wybranego przez niego spisu wyborców;
terminie i godzinach głosowania;
zarejestrowanych komitetach, kandydatach oraz listach kandydatów;
warunkach i formach głosowania.
Państwowa Komisja Wyborcza zamieszcza informacje o uprawnieniach przysługujących osobom niepełnosprawnym w formie uwzględniającej różne rodzaje niepełnosprawności na prowadzonym przez siebie portalu internetowym. Tworzy też materiały informacyjne sporządzone w alfabecie Braille’a i wydaje je zainteresowanym na ich żądanie.
Wszelkie obwieszczenia w lokalu wyborczym, poza nim, jak i wyniki głosowania powinny być umieszczone w miejscu dostępnym dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Na prośbę osoby niepełnosprawnej członek komisji powinien ustnie udzielić jej informacji na temat zarejestrowanych komitetów wyborczych, kandydatów oraz list kandydatów.
Osoby niepełnosprawne mogą także głosować przy użyciu nakładek do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a lub też skorzystać przy oddawaniu głosu z pomocy innej osoby niebędącej członkiem komisji ani mężem zaufania.
Podstawa prawna:
Kodeks wyborczy (ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r., Dz. U. nr 21 poz. 112 z późn. zm.)
Zobacz również: Sporządzanie spisu wyborców jako obowiązek gminy