Przed omówieniem elementów umowy o pracę zawieranej z nauczycielem należy omówić zasady ogólne zawierania tego rodzaju umów.
Umowa o pracę – zasady ogólne
Umowa o pracę uregulowana została w Kodeksie pracy. Zgodnie z art. 29 Kodeksu pracy umowę zawiera się na piśmie i określa następujący elementy:
- Rodzaj umowy,
- Data zawarcia umowy,
- Strony umowy,
- Termin, w którym pracownik rozpoczyna pracę,
- Rodzaj pracy,
- Miejsce wykonywania pracy,
- Wynagrodzenie – termin oraz sposób wypłaty, ewentualnie jego składniki.
Zobacz: Oświata
Miejsce wykonywania pracy
Określając miejsce wykonywania pracy należy pamiętać, że nie jest to pojęcie tożsame ze stałym miejscem pracy. Jeżeli pracownik przez dłuższy czas świadczy pracę w tym samym miejscu wówczas można mówić o stałości. Na ten temat wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 28 maja 2015 r., w sprawie o sygn. akt III AUa 1506/14. W uzasadnieniu do wyroku można znaleźć odpowiedź na pytanie jaka relacja zachodzi pomiędzy zakresem pojęcia: miejsce wykonywania pracy a zakresem stałego miejsca pracy.
Zakres wyrażenia "miejsce wykonywania pracy" (art. 29 § 1 pkt 2 k.p.) jest szerszy niż zakres pojęciowy nazwy "stałe miejsce pracy" (art. 775 § 1 k.p.), czyli miejsca, w którym pracownik przez dłuższy czas systematycznie świadczy pracę. Spełnienie wymagania przewidzianego w art. 29 § 1 pkt 2 k.p. może polegać na wskazaniu "stałego miejsca pracy", na wskazaniu obok stałego miejsca pracy także niestałego miejsca (miejsc) pracy albo na wskazaniu niestałych (zmiennych) miejsc pracy, byle w sposób dostatecznie określony (wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2008 r., w sprawie I PK 230/07).[1]
W przypadku nauczycieli określenie miejsca wykonywania pracy może, wbrew pozorom, okazać się problematyczne. Szczególnej precyzji wymaga sytuacja nauczyciela zatrudnianego w szkole, która mieści się w kilku budynkach.
Jak określić wynagrodzenie w umowie o pracę?
Jak już zostało wspomniane jednym z najistotniejszych elementów w umowach jest wynagrodzenie. Nie tylko z punktu widzenia pracownika, ale również pracodawcy. Na temat wynagrodzeń wiele można znaleźć w orzecznictwie sądów. Przede wszystkim należy pamiętać, że należy określić konkretną kwotę zarówno liczbą, jak i słownie. W przypadku rozbieżności właściwą kwotą będzie ta określona w umowie o pracę słownie.
Pracodawca powinien określić w umowie czy jest to kwota brutto czy netto – w przypadka braku takiego określenia przyjmuje się, że podana kwota jest kwotą brutto. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lipca 2014 r., w sprawie o sygn. akt I PK 250/13 stwierdził, że: ustalenie wynagrodzenia w kwocie netto, nawet gdy jest ono wywiedzione w momencie zawierania umowy z należnego, zgodnie z przepisami płacowymi wynagrodzenia brutto, może mieć tylko charakter hipotetyczny. Rzeczywista wysokość wynagrodzenia netto będzie bowiem uzależniona od zmian kwot wynagrodzenia brutto w poszczególnych miesiącach (np. wypłat z tytułu godzin nadliczbowych i innych zmiennych składników), zmian obciążeń podatkowych i składkowych w ciągu roku obliczeniowego oraz, w odniesieniu do podatku dochodowego od osób fizycznych, od ostatecznego rozliczenia rocznego uwzględniającego różnego rodzaju wskazane w prawie podatkowym okoliczności (np. ulgi) wpływające na ustalenie wysokości podatku dochodowego. W rezultacie rzeczywista wartość wynagrodzenia netto może odbiegać od wysokości ustalonej w umowie o pracę.[2]
Wynagrodzenie nauczyciela składa się z kilku elementów. Poza wynagrodzeniem zasadniczym nauczycielom przysługują dodatki. Mowa tu o dodatku motywacyjnym, funkcyjnym, dodatku za wysługę lat, jak również za warunki pracy. Podkreślenia wymaga fakt, że od 1 września 2020 r. nauczyciele otrzymywać będą dodatek za wyróżniającą pracę. Dodatek, o którym mowa w zdaniu poprzednim wprowadzony został ostatnimi zmianami w Karcie Nauczyciela. Wyłącznie nauczyciele dyplomowani zyskają prawo do tego dodatku. Fakt bycia nauczycielem dyplomowanym nie jest jednak wystarczający. Nauczyciel powinien od momentu nadania dyplomowania pracować minimum 3 lata w szkole oraz charakteryzować się wyróżniającą oceną pracy.
Elementy umowy o pracę i aktu mianowania
Należy pamiętać, że nie ma obowiązku podawania wszystkich elementów w umowie o pracę, które zawarte są w Kodeksie pracy. Na ten temat wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w dniu 19 października 2011 r. w sprawie o sygn. akt III SA/Łd 805/11. W uzasadnieniu WSA wyraźnie wskazał, że brak niektórych elementów nie powoduje nieważności umowy o pracę.[3]
Warto jednak konstruując umowę o pracę zawieraną z nauczycielem te elementy uwzględnić. Jest to szczególnie ważne w przypadku wątpliwości oraz sporów mogących wystąpić w przyszłości.
Zgodnie z art. 14 Karty Nauczyciela:
Akt mianowania i umowa o pracę powinny w szczególności określić:
1)stanowisko i miejsce pracy;
2)termin rozpoczęcia pracy;
3)wynagrodzenie lub zasady jego ustalania.
W umowie o pracę nauczyciela zatrudnianego w zespole szkół należy wskazać również rodzaj/rodzaje szkoły/szkół, w których będzie wykonywał obowiązki zawodowe.
Nauczyciel może mieć więcej niż jedno miejsce pracy. Wówczas należy wskazać w umowie także inne niż siedziba pracodawcy miejsca wykonywania obowiązków służbowych. Jeżeli zatrudniany w szkole nauczyciel będzie np. wykonywał swoje obowiązki nie tylko w szkole, ale również w domu ucznia w ramach nauczania indywidualnego, można miejsce zamieszkania tego ucznia określić w umowie o pracę.
Terminem rozpoczęcia pracy nie zawsze jest 1 września danego roku szkolnego, dlatego też ten element w umowie o pracę oraz akcie mianowania powinien się znaleźć.
Wynagrodzenie zostało omówione szczegółowo w niniejszym artykule. Sporządzając umowę z nauczycielem powinno się wpisać kwotę brutto wynagrodzenia i pamiętać o dodatkach przysługujących nauczycielom. W umowach podpisywanych z nauczycielami dyplomowanymi można już uwzględniać dodatek za wyróżniającą pracę, który będzie ich dotyczył po 1 września 2020 r. Warto również uregulować kwestię wynagrodzenia za pracę w godzinach ponadwymiarowych, jak również za godziny zastępstw doraźnych.
W umowie o pracę należy wpisać wymiar zajęć. Przy niepełnym wymiarze określa się na jaką część etatu nauczyciela zatrudnia szkoła.
W umowie można zapisać postanowienie dotyczące wygaśnięcia stosunku pracy z powodu nieprzystąpienia do niej. Należy pamiętać tu o art. 16 Karty Nauczyciela, zgodnie z którym stosunek pracy wygaśnie nauczycielowi, który nie przystąpi w ciągu 7 dni do pracy i nie usprawiedliwi tego. Przyczyny, które usprawiedliwiają takiego pracownika wymienione zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 roku w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy i należą do nich zdarzenia oraz okoliczności, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy, jak również jej świadczenie. Przepisy rozporządzenia dopuszczają również inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika. Przypadki, o których mowa w zdaniu poprzednim powinny być uznane przez zatrudniającego za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.
Zobacz: RODO 2018
Po 25 maja 2018 r. warto pamiętać o tym, że umowa o pracę powinna być zgodna z RODO. Można więc zawrzeć przepisy dotyczące ochrony danych osobowych nauczyciela. Pamiętać należy, że to do obowiązków pracodawcy należy poinformowanie pracownika - nauczyciela o prawie dostępu do danych osobowych oraz prawie do ich sprostowania. Odkąd obowiązuje RODO pracownicy mają prawo znać cel przetwarzania ich danych, jak również znać podstawę prawną przetwarzania.
[1] LEX nr 1798655
[2] LEX nr 1537262
[3] LEX nr 1088097