Dokonywanie czynności w zakresie pobierania i gromadzenia środków publicznych, zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków, gospodarowania mieniem, udzielania zamówień publicznych oraz zwrot środków publicznych niezgodnie z przepisami prawnymi powodują naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają:
● osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo jednostki niezaliczanej do sektora finansów publicznych otrzymującej środki publiczne lub zarządzającego mieniem tych jednostek,
● kierownicy jednostek sektora finansów publicznych,
● pracownicy jednostek sektora finansów publicznych, którym powierzono określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej lub czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych,
● osoby gospodarujące środkami publicznymi przekazanymi jednostkom niezaliczanym do sektora finansów publicznych.
Za naruszenie dyscypliny finansów publicznych odpowiedzialność ponosi osoba, która popełniła czyn stanowiący naruszenie dyscypliny finansów publicznych określony przez przepisy ustawy obowiązującej w chwili jego popełnienia, a także osoba, która wydała polecenie wykonania czynu naruszającego dyscyplinę finansów publicznych.
Zmiany w ustawie z 17 grudnia 2004 r. o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych dokonane w bieżącym roku dotyczyły katalogu czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego
W ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych wymienione są jednostki, które obligatoryjnie mają prowadzić audyt wewnętrzny. Ponadto taki obowiązek mają jednostki, jeżeli kwota ujętych w planie finansowym, odpowiednio: dochodów, przychodów, kosztów, rozchodów lub wydatków, przekroczyła wysokość 40 000 tys. zł.
Audyt wewnętrzny może przeprowadzać audytor wewnętrzny zatrudniony w danej jednostce lub usługodawca niezatrudniony w jednostce. Prowadzenie działań audytu wewnętrznego przez usługodawcę jest możliwe, jeśli ujęta w planie finansowym kwota przychodów, dochodów, wydatków lub kosztów nie przekroczyła 100 000 tys. zł lub jeżeli jednostka zatrudnia mniej niż 200 pracowników. W jednostkach samorządu terytorialnego audyt wewnętrzny może być prowadzony przez usługodawcę, jeżeli ujęta w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego kwota dochodów i przychodów oraz kwota wydatków i rozchodów jest niższa niż 100 000 tys. zł.
Od 1 stycznia 2010 r. katalog czynów naruszających dyscyplinę finansów publicznych został poszerzony o zaniechanie prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostce sektora finansów publicznych do tego zobowiązanej. Zaniechanie to dotyczy sytuacji niezatrudnienia audytora wewnętrznego albo niezawierania umowy z usługodawcą.
Czytaj także: Odpowiedzialność kierownika jednostki za naruszenie dyscypliny finansów publicznych>>
Dysponowanie środkami pochodzącymi z rezerwy
Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest przeznaczenie środków rezerwy na inny cel niż określony w decyzji o ich przyznaniu. Przed zmianą naruszeniem dyscypliny finansów publicznych było przeznaczenie środków rezerwy budżetowej na inny cel niż określony w decyzji o ich przyznaniu.
Terminowe sporządzanie i przekazywanie sprawozdań
W zakresie sprawozdawczości budżetowej nowością jest wprowadzenie czynu stanowiącego naruszenie dyscypliny finansów publicznych polegającego na niesporządzaniu lub nieprzekazaniu w terminie sprawozdania z wykonania procesów gromadzenia środków publicznych i ich rozdysponowania. Ponadto naruszenie dyscypliny finansów publicznych stanowi wykazanie w tym sprawozdaniu danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej.
Dokonywanie zmian w budżecie lub planie finansowym
W zakresie zmian w budżecie lub planie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest dokonanie zmiany w budżecie lub planie, stanowiącym podstawę gospodarki finansowej jednostki sektora finansów publicznych, bez upoważnienia albo z przekroczeniem zakresu upoważnienia wydanego przez kompetentny organ.
Dysponowanie dochodami
Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest przeznaczenie dochodów uzyskiwanych przez jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce.
Ponadto odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlega niedokonanie wpłaty do budżetu w należnej wysokości dochodów przez jednostkę budżetową, nadwyżki środków obrotowych przez zakład budżetowy albo nadwyżki środków budżetowych przez agencję wykonawczą lub nieterminowe dokonanie tej wpłaty.
Czytaj także: Przesłanki wyłączające odpowiedzialność z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych>>
Udzielanie zamówień publicznych i zawieranie umów
Nowością w zakresie czynów dotyczących zamówień publicznych, stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych, jest udzielenie zamówienia publicznego z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych dotyczących przesłanek stosowania trybów udzielenia zamówienia publicznego: negocjacji bez ogłoszenia, z wolnej ręki lub zapytania o cenę.
Kolejną zmianą jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego przed ogłoszeniem orzeczenia przez Krajową Izbę Odwoławczą, z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 223, poz. 1778)
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1241; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 161, poz. 1078)
• Ustawa z 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 223, poz. 1778)
• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 152, poz. 1020)