Znowelizowana ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej zmienia system określania liczby pracowników socjalnych zatrudnianych w ośrodkach pomocy społecznej (OPS). Wielkość zatrudnienia w każdym z OPS będzie musiała być proporcjonalna do liczby:
● ludności gminy, w stosunku: jeden pracownik (zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy) na 2000 mieszkańców, lub
● rodzin i osób samotnie gospodarujących, objętych opieką socjalną, w stosunku: jeden pracownik socjalny (zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy) na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie gospodarujących.
Pracowników socjalnych zatrudnionych na cały etat w danym ośrodku nie może być mniej niż trzech. W dotychczasowym stanie prawnym liczba pracowników nie może być mniejsza niż jeden pracownik na 2000 mieszkańców, a ośrodek nie może zatrudniać mniej niż trzech pracowników (niekoniecznie socjalnych). Dodanie wskaźnika liczby podopiecznych ma zapewnić lepszą opiekę nad potrzebującymi pomocy. Przepisy te zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2015 r.
Specjaliści z innych dziedzin
Wprowadzono możliwość wyodrębnienia w ramach struktury organizacyjnej OPS zespołu realizującego zadania ośrodka w zakresie pracy socjalnej i integracji społecznej. W skład zespołu ma wchodzić co najmniej trzech pracowników socjalnych. Dodatkowo, jego członkami mogą być inni specjaliści realizujący zadania z zakresu integracji społecznej. Zmiana ta pozwala na zatrudnianie innych specjalistów (np. terapeutów ds. przemocy) niż pracownicy socjalni, którzy będą zajmować się poprawą sytuacji rodzin. Przepis ten zaczął obowiązywać od 3 maja 2011 r.
Czytaj także: Obowiązki pracownika socjalnego w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie a regulacje dotyczące czasu pracy>>
Upoważnienia do wydawania decyzji
Nowelizacja wprowadziła zmiany dotyczące funkcjonowania samorządu województwa. Według nowych przepisów marszałek województwa może udzielić upoważnienia:
● dyrektorowi regionalnego ośrodka polityki społecznej, lub
● na wniosek dyrektora – innym pracownikom tego ośrodka
– do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach z zakresu pomocy społecznej, należących do właściwości samorządu województwa.
Zmiana ta ujednolica przepisy dotyczące przyznawania upoważnień do wydawania decyzji administracyjnych. Przepis ten obowiązuje od 3 maja 2011 r.
Kształcenie lub doskonalenie zawodowe
Bez zmian pozostał katalog wymogów kwalifikacyjnych dotyczących pracowników socjalnych.
Pracownikiem socjalnym może być osoba, która:
● posiada dyplom ukończenia kolegium pracowników służb społecznych lub
● ukończyła studia wyższe na kierunku praca socjalna, lub
● do 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej do zawodu pracownika socjalnego na jednym z kierunków: pedagogika, pedagogika specjalna, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia, nauki o rodzinie.
Ustawa o pomocy społecznej przewiduje dwa stopnie specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych:
● I stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu uzupełnienie wiedzy i doskonalenie umiejętności zawodowych pracowników socjalnych,
● II stopień specjalizacji zawodowej z zakresu pracy socjalnej, mający na celu pogłębienie wiedzy i doskonalenie umiejętności pracy z wybranymi grupami osób korzystających z pomocy społecznej.
W obecnym stanie prawnym szkolenie w zakresie specjalizacji w zawodzie pracownika socjalnego mogą realizować jednostki prowadzące kształcenie i doskonalenie zawodowe. Natomiast zgodnie ze zmianami, uprawnionymi do szkolenia będą jednostki prowadzące kształcenie lub (zmiana polega na zastąpieniu wyrazu „i” na wyraz „lub”) doskonalenie zawodowe. Zmiana ta wejdzie w życie od 1 października 2012 r.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Przeprowadzanie postępowania w zakresie nadawania stopni specjalizacji zawodowej oraz egzaminu dla pracowników socjalnych ubiegających się o II stopień specjalizacji zawodowej oraz nadawanie II stopnia specjalizacji zawodowej pozostaje w kompetencji Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE) do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych. Komisja ta działa przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej.
Nowym rozwiązaniem jest pokrywanie kosztów działalności CKE z budżetu państwa. Środki te pochodzić będą z części budżetu będącej w dyspozycji MPiPS. Bez zmian pozostaje natomiast system przeprowadzania postępowania dla pracowników socjalnych ubiegających się o I stopień specjalizacji zawodowej. Postępowanie to nadal należy do regionalnych komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych działających przy urzędach marszałkowskich.
Opłaty za egzaminy specjalizacyjne
Nowelizacja doprecyzowuje kwestię opłat za egzaminy. Osoby przystępujące do egzaminu na II stopień specjalizacji zawodowej (w tym również do egzaminu poprawkowego) wnoszą opłatę w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym (jest to kwota ok. 320 zł). Identyczną należność będą musiały zapłacić osoby starające się uzyskać I stopień specjalizacji (egzamin poprawkowy). Przepisy te obowiązują od 3 maja 2011 r.
Czytaj także: Zmiany w ustawie o pomocy społecznej>>
Porady superwizorów
Nowym rozwiązaniem jest zagwarantowanie pracownikowi socjalnemu prawa do korzystania z poradnictwa prowadzonego przez superwizorów. Porady te mają na celu wzmocnienie kompetencji zawodowych oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego.
Superwizorem pracy socjalnej może być osoba, która ukończyła szkolenie z zakresu superwizji pracy socjalnej i uzyskała certyfikat superwizora pracy socjalnej. Minister Pracy i Polityki Społecznej określi w rozporządzeniu:
● wytyczne i standard dla superwizji pracy socjalnej,
● minimum programowe dla szkolenia superwizorów,
● sposób i tryb szkolenia superwizorów,
● tryb nadawania, wzór certyfikatu superwizora i odpłatności za postępowanie związane z uzyskaniem certyfikatu,
● tryb sporządzania i udostępniania do wiadomości publicznej list certyfikowanych superwizorów,
● podmioty uprawnione do prowadzenia szkolenia z zakresu superwizji,
● zasady i tryb prowadzenia nadzoru merytorycznego nad szkoleniami dla superwizorów.
Zmiany dotyczące pracy superwizorów zaczną obowiązywać od 31 grudnia 2013 r.
Czytaj także: Wynagrodzenia pracowników instytucji pomocy społecznej>>
Kompetencje ministra
Nowelizacja poszerzyła katalog zagadnień, które powinien uregulować Minister Pracy i Polityki Społecznej. Minister powinien określić w drodze rozporządzenia:
● tryb powoływania i odwoływania członków Centralnej Komisji Egzaminacyjnej do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych i regionalnych komisji egzaminacyjnych do spraw stopni specjalizacji zawodowej pracowników socjalnych,
● wzory dyplomów uzyskania I i II stopnia specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny,
● tryb wnoszenia odpłatności za egzamin na I i II stopień specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny,
● organizację i sposób przeprowadzania egzaminu na I i II stopień specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny.
Zasadnicza część Ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. Nr 81, Poz. 440) weszła w życie 3 maja 2011 r. Jednak zmiany dotyczące superwizorów wejdą w życie od 31 grudnia 2013 r., a nowy sposób określania liczby pracowników – od 1 stycznia 2015 r.
PODSTAWY PRAWNE
• Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 106, poz. 622)
• Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 122, poz. 696)